تخريب ميراث فرهنگي، آيا اين تنها راه توسعه شهري است؟!

به طور معمول اینگونه است كه آثار باستانی و میراث فرهنگی زمانی مورد توجه خاص قرار می گیرند و برای آنها دلسوزی می شود كه به دلیلی آسیب می بینند و یا به دست ارگانی بخصوص شهرداری ها تخریب می شوند تا سازه ای جدید جای آنها را بگیرد.

با توجه به اینكه آثار هنری و تاریخی با گذشت زمان و فرسایش و عوامل مخرب آسیب می بینند و در معرض خطر جدی قرار می گیرند ، مرمت، حفظ و نگهداری آنها از مهم ترین برنامه های هر مجموعه مدیریتی مرتبط و جامعه ای است كه صاحب چنین آثار با ارزشی هستند و می خواهند تاریخ و گذشته خود را حفظ كند.

فرسودگی بافت ها ، تخصیص نیافتن بودجه برای تعمیر و مرمت و بازسازی، بی توجهی و بی اطلاعی از اهمیت آثار باستانی و میراث فرهنگی و امثال آن همه و همه شرایط را برای تخریب آثار باستانی و میراث فرهنگی فراهم می آورد.

... و حالا به نظر می رسد كه اثر با ارزش تاریخی حمام میرزا یوسف ملكی بابل دچار این بلیه شده است. حمامی كه در تاریخ 19 مهر 1378 با شمارهٔ 2457 به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

محله سرحمام بابل در كنار بازار 'چهارشنبه پیش' برگرفته از نام حمام میرزا یوسف است. این حمام دارای سربینه و رختكن بزرگ و سربینه ای هشت ضلعی است و چهار صفه در چهار ضلع بزرگ و چهار صفه در اضلاع كوچكتر در آن تعبیه شده است.

دهانه صفه ها به عرض سه متر است كه در سه طرف آنها سكو هایی به عرض یك متر وجود داشته است و روشنایی مورد نیاز فضای داخلی حمام از طریق نورگیرهایی كه در قسمت فوقانی گنبد سربینه تعبیه شده، تأمین شده و در پهلوی دو سردر قدیمی حمام، دو كتیبه سنگی وجود داشته كه طبق مفاد ماده تاریخ یكی از كتیبه ها این حمام در سال 1216 هـ.ق در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است.

اما در ساعات اولیه صبح روز جمعه دوم دی ماه جاری ، شهرداری بابل در اقدامی بطور قطع عجولانه با استفاده از بیل مكانیكی تخریب این اثر ملی ثبت شده یعنی حمام میرزا یوسف ملكی را آغاز كرد كه در میانه كار، جمعی از اهالی محله سرحمام بابل با حضور در محل، خواستار توقف تخریب این مكان تاریخی شدند.

'ف-م' یكی از اهالی محله سرحمام بابل در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: هدف شهرداری از تخریب حمام میرزا یوسف ملكی بابل، احداث پاركینگ عمومی در این مكان است و به نظر می رسد شهرداری نسبت به آثار فرهنگی و تاریخی شهر بی توجه است و بدون هماهنگی و مكاتبات لازم با سازمان میراث فرهنگی ، خودسرانه به تخریب این مكان اقدام كرده باشد.

'ب-الف' یكی دیگر از اهالی این محله كه بشدت از بی توجهی میراث فرهنگی نسبت به تخریب آثار باستانی گله مند است، می گوید: حمامی قدیمی گنبدی شكل كه تا دیروز مردم با دیدنش خاطراتشان را مرور می كردند، به سرعت برق و باد مورد حمله بیل های مكانیكی شهرداری قرار گرفت.

وی ادامه داد: عملیات تخریب با حضور مؤثر مردم و هرچند دیرهنگام ماموران نیروی انتظامی و میراث فرهنگی متوقف شد اما بخش اعظمی از این بنا از بین رفت.

به گفته این شهروند به ظاهر بی خبرترین ارگان در سناریوی تخریب ابنیه تاریخی بابل كسی جز سازمان میراث فرهنگی نیست چرا كه در سال های گذشته نیز مسجد قدیمی چهارسوق كه در مجاورت این بنا قرار داشت، شبانه تخریب شد و اكنون مسجدی با معماری عربی و غیر بومی جایگزین آن شده است.

مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بابل نیز در این زمینه اظهار داشت: متاسفانه شهرداری بابل روز جمعه بدون هماهنگی اقدام به تخریب یك اثر تاریخی و ملی در بابل كرد و علیرغم دستور شفاهی دادستان شهرستان و قاضی كشیك نیز از ادامه تخریب دست برنداشتند.

'محمد دهستانی' به خبرنگار ایرنا گفت: بیش از 50 درصد از اثر تاریخی 'حمام میرزا یوسف ملكی' توسط شهرداری تخریب شده كه به محض اطلاع، یگان حفاظت میراث فرهنگی و نیروی انتظامی در محل حضور یافتند و دخالت نیروهای امنیتی برای جلوگیری از تخریب این اثر تاریخی باعث مسایلی بین نیروی انتظامی و عوامل شهرداری بابل نیزشد.

وی ادامه داد: شهرداری بابل قصد احداث پاركینگ طبقاتی در محل 'حمام میرزا یوسف ملكی' را دارد كه ما نیز به هیچ عنوان اجازه این كار را به شهرداری نخواهیم دادو بشدت از این اقدام آنان جلوگیری خواهیم كرد و با این موضوع برخورد جدی خواهد شد .

وی با یادآوری این كه تخریب این اثر تاریخی اولین تخلف شهرداری نیست؛ گفت: تعداد زیادی از این دست پرونده ها كه شكایت آن به دادستانی ارجاع شده وجود دارد و حالا حوادث روز جمعه نیز به آن اضافه شده است.

مدیر كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران نیز گفت: به دلیل تعدد آثار و نیز پراكندگی آثار تاریخی و باستانی در مناطق مختلف كوهستانی، ییلاقی در مازندران كه تعدادشان به دو هزارو 300 اثر می رسد گاهی چنین اتفاقاتی از جمله تخریب رخ می دهد كه با دخالت یگان حفاظت از این اقدام جلوگیری می شود و در تمام موارد موضوع تخلفات به مراجع قضایی اعلام پیگیری لازم صورت می گیرد.

'اسدالله محمدپور' در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان كرد: حفاظت از میراث فرهنگی از طریق قانون تعیین شده است و هرگونه تخریب اثر تاریخی از طریق مراجع قضایی پیگیری خواهد شد.

وی افزود: تعریض خیابان، ساخت و سازی های جدید، توسعه منطقه از جمله اهداف شهرداری ها در تخریب برخی از آثار تاریخی و میراث فرهنگی است كه به تناسب جرم، تكالیفی در قانون مشخص شده است.

رییس شورای اسلامی شهر بابل نیز در این باره از دیدگاه دیگری نظرخود را بیان كرد. وی كه به نظر می رسد حداقل با تخریب بخشی از این بنای تاریخی موافق است می گوید: شكایت های مكرری از اهالی منطقه مبنی بر اینكه محدوده حمام میرزا یوسف ملكی به یك ویرانه تبدیل شده و می تواند به خطری برای اهالی تبدیل شود و مركزی برای تجمع بی خانمانها و اوباش باشد و مشكلات زیست محیطی ایجاد كند به شهرداری ارائه شده است.

حجت الاسلام 'حسن فلاح' به خبرنگار ایرنا گفت: كم عرضی كوچه ای كه این اثر تاریخی در آن و اقع شده بود، مشكلات ترافیكی ایجاد كرده و احداث پاركینگ عمومی می توانست بسیاری از مشكلات را برای مردم منطقه كاهش دهد؛ چرا كه تصمیم شهرداری برای احداث پاركینگ طبقاتی مورد استقبال اهالی محل نیز واقع شده بود.

وی با اشاره به این كه تنها بخشی از حمام میرزا یوسف ملكی بابل جزو آثار ملی است؛ گفت: آن قسمتی كه جزو آثار ملی است تخریب نشده است و بارها اعلام شده كه این اثر تاریخی می تواند به عنوان یك سفره خانه سنتی مورد استفاده قرار گیرد.

به گفته 'فلاح' تعداد زیادی از اهالی این محله وقتی با مخالف میراث فرهنگی در تخریب بخشی از این حمام مواجه شدند طوماری را برای فرمانداری و دادستانی برای احداث پاركینگ طبقاتی نوشتند و از این حركت شهرداری برای آبادانی منطقه استقبال كردند.

وی همچنین با بیان اینكه مكانهایی را كه ثبت میراث فرهنگی شده است اگر احیا شود، می تواند همچنان بعنوان اماكن تاریخی مورد استفاده عموم قرار گیرد ؛ گفت: متاسفانه به نظر می رسد كه آثار تاریخی به ثبت می رسند بدون اینكه كمترین بهایی به آنها داده شود و موقعیت واقعی و اصلی آنها حفظ و یا نوسازی های لازم در آنها صورت گیرد .

وی اضافه كرد: حساسیت میراث فرهنگی بخاطر حفظ و نگهداری این اثر تاریخی قابل تقدیر است ولی باید گفت كه در موارد متعدد جز دو سه اثر تاریخی بقیه آثار تاریخی در شهرستان مورد توجه قرار نمی گیرند و در نهایت به یك مخروبه تبدیل می شود و مشكلات زیست محیطی و اجتماعی ایجاد می كنند.

7328/402/506