تالاب انزلی و یا مرداب انزلی با مساحتی حدود 20 هزار هكتار در شمال ایران، واقع در استان گیلان و شهر بندر انزلی قرار دارد. مرداب انزلی از جالب‌ترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران ایران محسوب میشود و هر ساله پذیرای تعداد زیادی از پرندگانی است كه از سوی همسایه‌های شمالی به ایران می‌آیند.
این تالاب به دلیل موقعیت جغرافیایی از نظر میزان بالای رطوبت و آب با هیچ‌یك از تالاب‌های ایران قابل مقایسه نیست و از جمله تالاب های بین المللی ثبت شده ایران است. این تالاب از نخستین تالاب‌های ثبت‌شده در معاهده رامسر در سال 1971 میلادی است.
مرداب انزلی از آن‌جایی كه یك تالاب بین‌المللی ثبت‌شده است، هم‌اكنون در فهرست مونترال قرار گرفته است. قرار گرفتن در این فهرست به معنای این است كه ' تالاب در حال خشك شدن است و به مراقبت نیاز دارد' .
*** تهدید اكوسیستم مرداب انزلی
نیلوفرها و برگه‌های گل لوتوس در مرداب انزلی معروف است اما به دلیل تغییر در اكوسیستم دریای خزر و روند ریخته شدن فاضلاب‌های خانگی و صنعتی و پساب‌ها به آن دریاچه، باعث صدمه دیدن اكولوژیك مرداب انزلی شده است.
از دیگر دلایلی كه موجب تهدید تالاب انزلی شده، افزایش سطح رسوب‌هاست كه باعث كاهش عمق این تالاب شده است. همچنین تغییر كاربری زمین‌ها و تبدیل بخشی از اراضی حاشیه تالاب به زمین های كشاورزی است.
*** ژرفای تالاب انزلی
به گفته ' محمد جواد محمدی زاده' ، رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران، ژرفای تالاب انزلی تا پیش از انقلاب ، حدود هشت متر بود و امكان صید هفت تا هشت تن ماهی در آن وجود داشت ، اما تا تاریخ 13 بهمن 1390 ، به دلیل افزایش سطح رسوب‌ها، ژرفای این تالاب به یك و نیم تا حداكثر دو متر رسیده است.
*** پرندگان مهاجر این تالاب
پرندگان مهاجر تالاب انزلی از اواسط شهریور ماه از شمال اروپا و مناطق سردسیر سیبری به ایران و این تالاب زیبا می آیند كه خوتكا، مرغابی، پلیكان، غاز، قو و غیره از جمله پرندگان مهاجر به این تالاب هستند.
تالاب انزلی پرندگان بومی زیادی دارد كه از جمله آنها حواصیل خاكستری، بوتیمار، اگریت و پرندگان دیگرندكه در این تالاب مشغول زاد و ولد و زندگی هستند.
' امیر عبدوس ' رییس اداره كل محیط زیست استان گیلان در این باره به خبرنگار علمی ایرنا گفت: برای احیای تالاب انزلی اعتباری حدود 90 میلیارد تومان در یك برنامه پنج ساله اختصاص داده شد كه اجرای این طرح از سال 1389 آغاز شد و در سال اول هفت میلیارد تومان و برای سال دوم هشت میلیارد و 100میلیون تومان اعتبار اختصاص داده شد.
وی گفت: برای سال جاری هنوز ضوابط بودجه ابلاغ نشده و اعتباری هم تخصیص داده نشده است كه باید تا پایان دوره پنج ساله رقم اعتبارات تخصیص یافته به 90 میلیارد تومان برسد . این میزان اعتبار مصوبه مجلس است و از محل اعتبارات خاص معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری اختصاص می یابد.
عبدوس ادامه داد: براساس طرح احیای تالاب انزلی از زمان آغاز ( سال 1389) تا كنون شش پروژه عملیاتی و 5 پروژه مطالعاتی آغاز شد.
وی افزود: در پروژه های مطالعاتی كه مهمترین آنها ' پایش اكولوژیك تالاب انزلی ' بود تمام پارامترهای فیزیكی ، شیمیایی ، بیولوژیكی ، فیتوپلانگتون ها ، آلودگی های نفتی و فلزات سنگین داخل تالاب انزلی را به صورت ماهانه از ابتدای شروع طرح تالاب انزلی اندازه گیری كردیم و دراین راستا اولین ایستگاه پایش آن لاین تالاب انزلی نیز راه اندازی شد و در آینده نزدیك هم یك ایستگاه دیگر در داخل تالاب نصب و راه اندازی خواهد شد.
به گفته وی از محل اعتبارات این طرح ، پروژه های تحقیقاتی دیگری كه برای شناخت تالاب انزلی و راهكارهای برون رفت از مشكلاتی كه تالاب را تهدید می كند تعریف شده و در حال مطالعه است.
عبدوس ادامه داد: همچنین شش پروژه عملیاتی هم دراین طرح تعریف شده كه ' احداث چهار دهنه سد رسوب گیر در چهار رودخانه اصلی ورودی به تالاب انزلی ' یكی از آنها است . تعداد رودخانه های ورودی به تالاب انزلی 18 تاست كه روی چهار رودخانه در حال نصب تله رسوب گیر هستیم .
تله رسوب گیر یك عرصه حدود 10 هكتاری است كه رودخانه قبل از اینكه وارد تالاب شود وارد این عرصه استخر مانند می شود و برای مدتی در آن باقی می ماند و این مدت ماندگاری آب باعث می شود رسوبات موجود در آب ته نشین شود و در نهایت سر ریز آن وارد تالاب می شود.
این مدلی است كه از مطالعات آژانس همكاری های بین المللی كشور ژاپن (جایكا) در قالب پروژه مدیریتی اكولوژیك تالاب انزلی كه فاز دوم آن در حال اجرا است ، استخراج شده است.
نمونه این اقدام در تالاب' كوشیرو ' ژاپن انجام شده است ،وضعیت این تالاب زمانی بسیار بدتر وضعیت كنونی تالاب انزلی بود اما اكنون با اجرای این طرح ( ایجاد تله رسوب گیر) وضعیت تالاب كوشرو بسیار مساعد و مناسب است .
عبدوس در ادامه به مهاجرت پرندگان در سالجاری به تالاب انزلی اشاره كرد و گفت: امسال جمعیت پرندگان مهاجر به استان گیلان به خصوص تالاب انزلی تقریبا دوبرابر سال گذشته بود كه علت این افزایش مهاجرت سرمای به موقع، بارندگی های خوب در استان، حفاظت بهتر از عرصه های تالابی، اجرای پروژه هایی كه در ارتباط با تصفیه خانه های پساب های صنعتی و حوضه های آبریز در بالا دست است كه بر این اساس بار آلایندگی ورودی به تالاب انزلی بسیار كاهش یافت.
وی ادامه داد: حدود 30 سال زباله شهر انزلی و روستاهای اطراف آن در بخشی از تالاب انزلی دپو می شد كه با پیگیری ها و اقدامات قضایی محیط زیست استان شهرداری ان مكان را تعطیل كرد و در حال حاضر تمام زباله های شهر انزلی به كارخانه كمپوست انزلی منتقل میشود.
*** جایگاه جغرافیایی
تالاب انزلی، در ساحل جنوب غربی دریای خزر، در غرب دلتای سفید رود و در جنوب بندرانزلی، در استان گیلان واقع شده و از قسمت غرب به شهر كپورچال و روستای آبكنار، از جنوب به صومعه سرا و بخش های رشت محدود شده است.
علمی **9014**1544
گزارش: كيميا عبدالله پور- تالاب انزلي به مرداب و نيلوفرهاي زيباي آن معروف است كه متاسفانه امسال به دلايل مختلفي از جمله بارش كم و ورود فاضلاب به اين تالاب زيبا گل ها توان باز شدن نداشتند و اين پهنه آبي از وجود اين گل هاي زيبا بي نصيب مانده است .