به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، مناقشه میراث فرهنگی استان تهران و شهرداری پایتخت بر سر حفظ حریم خیابان ولیعصر (عج) از موضوع احداث یك بنای بلند مرتبه در این خیابان در حوالی خیابان جمهوری و در حریم خانه تاریخی پنجمین شهردار تهران آغاز شد.
اكنون در آستانه سالروز ثبت خیابان ولیعصر، شهرداری تهران اعلام كرده كه تنها این خیابان به ثبت رسیده است و بناهایی كه در مجاورت این خیابان ساخته می‌شوند، مشمول این پرونده نیست و بر این اساس میراث فرهنگی تنها متولی معابر، درختان و مبلمان این خیابان است و شهرداری باید برای تغییر در این محدوده از میراث فرهنگی استان تهران مجوز بگیرد.
هفتم دی ماه امسال، نخستین سالگرد ثبت خیابان ولیعصر است كه در چهارمین همایش ثبت آثار در قشم در فهرست آثار ملی كشور قرار گرفت.
پرونده این اثر به سفارش شهرداری تهران و با حمایت شورای شهر تهران به همت مركز پژوهش دانشگاه تهران و به مدیریت محمد حسن طالبیان رییس پایگاههای ثبت جهانی با بودجه چند صد میلیونی و با كار تحقیقاتی یك ساله تهیه و آماده شد و بسیاری از مسوولان میراث فرهنگی كشور از مدافعان ثبت این خیابان بودند.
بنا بر اعلام كمیته پیگیری خانه‌های تاریخی تهران، اسناد نشان می دهد كه پرونده ثبتی خیابان ولیعصر تنها شامل كف خیابان ولیعصر یعنی آسفالت، جوی آب، پیادهرو و چنارهای خیابان است و از ثبت پوسته و جداره ارزشمند خیابان ولیعصر كه بناهای فاخری را در خود جای داده ، خبری نیست.
علت این موضوع را می‌توان در استدلال كارشناسان پرونده جست و جو كرد كه معتقد بودند اجازه گرفتن از ملك‌های واقع شده به عمق یك پلاك در این خیابان زمانبر و هزینه طولانی میطلبد كه از حد و توان سازمان میراث فرهنگی استان تهران خارج است.
در همان ابتدا امر بسیاری از كارشناسان این سوال را از اعضا شورای سیاستگذاری ثبت كردند كه هدف از ثبت خیابان ولیعصر چیست؛ آیا این خیابان بدون بناهای ارزشمند و تاریخی واقع شده در این محور، دارای اهمیت است؟ آنان اذعان داشتند كه این اقدام 'حرمت ثبت آثار تاریخی را از بین می برد.'
با همه این تفاسیر و مباحثی كه بین مدافعان و مخالفان ثبت خیابان ولیعصر وجود داشت، این خیابان به عنوان طولانی ترین خیابان خاورمیانه در فهرست آثار ملی كشور قرار گرفت و مقرر شد كه حدفاصل میدان راه آهن تا تجریش، تمام املاك واقع در خیابان ولیعصر به عمق یك پلاك به عنوان حریم خیابان ولیعصر در نظر گرفته شود.
این اقدام سبب میشد كه 30 اثر ثبتی واقع شده در خیابان ولیعصر از جمله مجموعه ساختمانهای راه آهن، خانه مینایی، خانه انیس الدوله، تئاتر شهر، خانه پرفسور عدل، باغ فردوس، فرهنگستان هنر،موزه قرآن كریم و ... بناهای ثبت نشدهای چون خانه بوذرجمهری، مسجد فروزنده و ... كه به دلیل نداشتن حریم بارها اخباری درباره شكسته شدن حریم این بناها رسانه ای شده ، از تخریب مصون بمانند.
میراث فرهنگی استان تهران تا پایان سال 90 در تمام مجوزهای صادر شده در خیابان ولیعصر كه از سوی شهرداری مناطق به این سازمان برای استعلام حد ارتفاعی ارسال میشد، ملاك عمل را ثبت ولیعصر و حریم آن به عمق یك پلاك قرار میداد كه می توان به صورت موردی به خانه بوذرجمهری اشاره كرد.
میراث فرهنگی پایتخت در پاسخ به استعلام شهرداری منطقه 11 برای خانه بوذر جمهری - خانه پنجمین شهردار تهران - حد ارتفاعی بنا مجاور خانه بوذرجمهری را با توجه به قرار گیری در محور خیابان ولیعصر 5/10 متر یعنی 2 طبقه روی همكف اعلام میكند.
با این وجود با آغاز سال 91 در ابلاغیه‌ای كه از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به اداره كل میراث استان تهران اعلام میشود كه در فاز نخست پوسته و جداره خیابان ولیعصر مطرح نیست و فقط كف خیابان ولیعصر ثبت است.
از این رو میراث فرهنگی استان تهران نیز ضوابط قبلی اعلام شده به شهرداریهای مناطق در زمینه خیابان ولیعصر را اصلاح میكند كه در این زمینه می‌توان به خانه بوذر جمهری اشاره كرد كه در نامه‌ای به شهردار منطقه 11 تهران، افزایش ارتفاع بنای مورد نظر شهرداری طبق ضوابط طرح تفضیلی را مورد تایید قرار می‌دهد.
** خیابانی برای ساختمانهای اداری و تجاری
طبق طرح تفضیلی شهرداری تهران، خیابان ولیعصر (عج) پهنه تجاری، اداری و خدماتی محسوب می شود و از این رو بناهایی كه در مجاورت این خیابان احداث می شود، می توانند حداكثر 9 طبقه ارتفاع داشته باشند.
حال پس از یك سال از ثبت این خیابان و در روزهایی كه معان میراث فرهنگی كشور خبر از ثبت جهانی ولیعصر می دهد، باید اعلام كرد كه این ثبت تنها شامل آسفالت، جوی آب، پیاده رو و درختان این خیابان است.
بر این اساس در صورتی كه شهرداری بخواهد در جهت رسیدگی به وظایف ذاتی خود در اداره پایتخت اقدام به تعویض سنگفرش پیاده‌روهای ولیعصر، بهسازی جوی آب، كاشت درختان، تغییر مبلمان شهری و حتی تعویض آسفالت اقدام كند، لازم است مجوز لازم را از میراث فرهنگی استان تهران كسب كند.
به این ترتیب باید منتظر بود تا پوسته خیابان ولیعصر نیز در گام بعدی و پس از تهیه نقشه كامل این خیابان بلند، به ثبت میراث فرهنگی برسد كه با توجه به طولانی بودن روند تهیه نقشه كامل این خیابان، بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی پایتخت از اكنون نگران تخریب تمام بناهای ارزشمند ثبت نشده و تهدید حریم بناهای ثبت شده در این خیابان به بهانه نوسازی و بلندمرتبه سازی در پایتخت هستند.
در حالی كه این خیابان با هدف محدود كردن بلندمرتبه سازی در اطراف آن و حفظ چشم انداز و افق خیابان ولیعصر به رشته كوه‌های البرز ثبت شده بود، با تداوم روند بلندمرتبه سازی در حاشیه این خیابان آن هم طبق طرح تفضیلی شهرداری، این چشم انداز به زودی جای خود را به ساختمان‌هایی با معماری‌های غربی خواهد داد.
در آستانه سالگرد ثبت خیابان ولیعصر اكنون این سوال مطرح است كه هدف از ثبت این خیابان در فهرست میراث ملی كشور چیست و آیا این خیابان بدون در نظر گرفتن بناهای ارزشمندی كه حاشیه خود جای داده ، چه اهمیت تاریخی دارد؟
فراهنگ (5) **2025
تهران - خيابان وليعصر(عج) دي ماه سال گذشته به پيشنهاد شهرداري تهران به عنوان طولاني‌ترين خيابان خاورميانه در فهرست ميراث ملي كشور به ثبت رسيد اما هنوز يكسال از ثبت اين مكان نگذشته كه مناقشه ميراث فرهنگي و شهرداري بر سر حفظ حريم اين خيابان بالا گرفته است.