محرم و صفر، فرصتي براي پاسداري از فرهنگ اصيل اسلامي

در ایام سوگواری ائمه اطهار(ع)، همه دل های عاشق، هوایی می شوند و یكرنگ و بی ادعا پشت در پشت، هركس با هر نذر و خواسته ای به میدان می آید تا از این سفره، توشه ای بردارد.

در این میان؛ محرم و صفر جلوه‌ای دیگر دارند. محرم امسال هم آمد و در ایام سوگواری دهه اول، دوم و سوم و سرانجام اربعین آن شاهد شور و حالی دیگر در هر كوی و برزن بودیم و همچون آنچه در سال‌های گذشته اتفاق می‌افتاد، امسال هم شاهد شكل‌گیری دسته‌جات عزاداری و برپاشدن خیمه‌ها و حسینیه‌های عزاداری به‌نام نام‌آوران صحنه كربلا از حضرت عباس تا علی‌اصغر و سایر مریدان و اهل بیت فرزند رسول گرامی اسلام حسین‌بن‌علی‌(ع‌) كه برای احیای دین جدش به میدان نبرد با كفر و انحراف آمده بود؛ بودیم.

و اكنون در روزهای پایانی ماه صفر شاهد شكل‌گیری آیین‌های سوگواری ارتحال پیامبر اعظم(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) هستیم.

چگونگی برگزاری آیین‌های مختلف سوگواری ائمه‌اطهار به‌ویژه حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) در این سال‌ها همواره یكی از دغدغه‌های متولیان فرهنگی كشور بوده كه با توجه به تنوع در ابزار و رفتارهای عزاداری، بتوانند ضمن حركت در مسیر فرهنگ عاشورا، از تحریف‌ها و آسیب‌های وارده به این فرهنگ اصیل ممانعت كنند زیرا این امكان وجود دارد كه برخی بی‌توجهی‌ها در این زمینه موجب انحرافات بزرگ در مسیر حركت آیین‌های عزاداری حضرت سیدالشهدا و فاصله گرفتن از فرهنگ اصیل عاشورایی شود.

این سخن امام راحل عظیم الشان كه محرم و صفر را عامل زنده نگهداشتن اسلام دانستند، بیان این واقعیت است كه جامعه بشری برای اعتلای خود نیازمند توجه جدی به دین اسلام به عنوان تكمیل كننده ادیان است.

استان گیلان به عنوان مهد تشیع ایران زمین و یكی از استان های پیشرو فرهنگی در این زمینه نیز شاهد این چنین دغدغه هایی بین متولیان فرهنگی است از این رو، برای بررسی آسیب شناسی های عزاداری در محرم و اینكه پیام واقعی عاشورا چه بوده و در فرهنگ عمومی جامعه چگونه می توان از این فرهنگ بهره گرفت، صاحب نظران حوزه های معارف اسلامی و فرهنگی دیدگاه های خود را بیان كردند.

◄ عزاداری‌ها و ضرورت آسیب‌شناسی

مدرس حوزه علمیه گیلان با تاكید بر ضرورت آسیب‌شناسی محتوایی و رفتاری سوگواری ها گفت: در موضوع آسیب شناسی رفتاری، انجام برخی رفتارها هنگام سوگواری باید اصلاح شود و از نظر محتوایی نیز باید به واقعیت های اصیل عاشورا توجه كنیم.

حجت الاسلام 'كمال تجدد' ادامه داد: جایگاه مداحی و الگو شدن افراد از این طریق بسیار حائز اهمیت است و باید در این رابطه دقت كنیم تا محوریت با افراد اندیشمند و دارای درك صحیح از فرهنگ عاشورا باشد.

وی افزود: انحرافات بسیار ظریف وارد دین و مذهب می شود و باید در این زمینه بسیار با دقت عمل كنیم.

حجت الاسلام تجدد با اشاره به تاكید امام خمینی (ره) مبنی بر اینكه محرم و صفر احیا و زنده كننده اسلام است، گفت: هدف اصلی از برگزاری آیین های سوگواری حضرت سید الشهداء، فرهنگ اصیل اسلامی است.

مدیركل تبلیغات اسلامی گیلان نیز در این میزگرد با تاكید بر ضرورت آسیب شناسی عزاداری های ماه محرم و صفر اظهار كرد: وقوع عاشورا برای اصلاح بسیاری از عادت ها و منش های اجتماعی و عقاید مردم بوده و امام حسین (ع) خود می گویند كه من برای اصلاح دین جدم رسول الله قیام كردم.

حجت الاسلام والمسلمین 'جمال یاری' افزود: عاشورا، فرهنگی برای اصلاح امور است و نباید برداشت های فردی و سلیقه ای از نهضت عاشورا صورت گیرد.

وی اضافه كرد: هرجا آسیبی وارد فرهنگ شد، همواره دست های بیگانه ای در آن وجود داشته كه ما نمونه های بسیاری در تاریخ داریم كه با هدف تغییر در افكار و اندیشه دینی و امور محتوایی دین، انجام شده است.

وی اظهار كرد: باید تلاش كنیم تا فرهنگ عاشورا از این تهاجم در امان باشد زیرا فلسفه قیام امام حسین (ع) و حركت های بعدی اهل بیت در مقابله با این تهاجم ها بوده و امام زین العابدین (ع ) هم با تهاجم محتوایی دین مقابله كرده اند.

حجت الاسلام یاری ادامه داد: یكی از اهداف قیام امام حسین(ع) مبارزه با بی نظمی بود و ما در عزاداری ها نباید با بی نظمی ها در جامعه برای مردم مزاحمت ایجاد كنیم بلكه همه باید تلاش كنیم تا فرهنگ عاشورا به خوبی در جامعه تبیین شود.

وی استفاده از ظرفیت پیر غلامان، هنرمندان آیینی و نخبگان فرهنگی را در راستای توسعه و ترویج فرهنگ عاشورایی بسیار مهم دانست و خواستار استفاده بهتر از این ظرفیت ها برای پرهیز از آسیب های عزاداری و ورود انحراف در آنان شد.

◄ محرم و صفر و ظرفیت های اجتماعی آن

مدیركل تبلیغات اسلامی گیلان با اشاره به وجود ظرفیت های بسیار در راستای فعالیت های اجتماعی و همگرایی مردم به واسطه محرم و صفر و عاشورا گفت: یكی از ویژگی های مهم و ظرفیت های نهفته در فرهنگ عاشورا، نزدیكی های مردم برای برگزاری هرچه بهتر عزاداری هاست.

حجت الاسلام یاری افزود: وقتی محرم و عاشورا و صفر فرا می رسد، مردم تلاش دارند تا با همكاری یكدیگر نسبت به فراهم آوری امكانات مورد نیاز اقدام و حتی افراد كم درآمد هم سعی در تامین این نیازها دارند.

وی اظهار كرد: از اینگونه همكاری ها می توان با فرهنگ سازی در ابعاد مختلف فعالیت های اجتماعی نیز بهره مند شد.

حجت الاسلام تجدد مدرس حوزه علمیه گیلان نیز در بهره مندی از ظرفیت های اجتماعی فرهنگ عاشورا گفت: فرهنگ محرم و صفر با توجه به نفوذ آن در اقشار مختلف مردم، فرصتی است كه می توان از آن برای رسیدن به جامعه ای مطلوب بهره مند شد.

وی یادآور شد: این فرهنگ در زندگی اجتماعی مردم ما تاثیرات بلندمدت و كوتاه مدت دارد و می توان با هدایت نیت های خالص عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت، در راستای نیل به جامعه ای شایسته و اسلامی گام برداشت.

این مدرس حوزه علمیه گیلان تسلیم نشدن امام حسین در برابر ظلم و ستم كه الگویی برای آزادیخواهان است و نیز توجه به عزت حسینی كه می تواند جامعه را به سمت چشم نداشتن به كالاهای بیگانه و توجه به داشته های ملی هدایت كند، به عنوان نمونه هایی از این فرهنگ غنی یاد كرد.

◄ محرم و صفر و بایدها

مدیركل تبلیغات اسلامی گیلان با تاكید بر لزوم توجه جدی به پرداختن عزادارای های اصولی و صحیح منطبق با ارزش های اسلامی، ساماندهی و فرهنگ سازی در این زمینه را بسیار مهم خواند.

حجت الاسلام یاری اضافه كرد: اگر بخواهیم از آسیب های مختلف در فرهنگ عاشورا مصون بمانیم، باید در راستای بهره گیری از درس های این نهضت انسان سازو پیاده كردن آنها در زندگی خودمان حركت كنیم.

وی ساماندهی صحیح شیوه های عزاداری و همچنین مفاهیم و موضوعاتی كه در منابر و نوحه خوانی ها مطرح می شود را از جمله دیگر اولویت هایی دانست كه موجب مصون ماندن سوگواری ها از آسیب می شود.

حجت الاسلام تجدد نیز بیان كرد: آنچه در فرهنگ عاشورا مهم است، معرفی واقعیت های اسلام و قیام امام حسین (ع ) و خرافات زدایی و نشان دادن رفتارهای غیرمعقول به مردم است.

این مدرس حوزه های علمیه گیلان افزود: با توجه به اهمیت قیام عاشورا و فرهنگ عاشورایی در زندگی جامعه اسلامی، باید در معرفی ظرفیت های عاشورا به سمتی حركت كنیم تا مردم با درك واقعیت های این نهصت بزرگ، آنها را الگویی برای زندگانی خویش در نظر گیرند.

وی نقش روحانیون و خطبا را در این زمینه بسیار مهم خواند و گفت: منابر و مجالس عزاداری و سوگواری، فرصت خوبی است تا فرهنگ اصیل عاشورایی و سیره زندگی ائمه اطهار (ع) به مردم معرفی شود.

◄ عزاداری ها، ظرفیت ها و برنامه های در گیلان

مدیركل تبلیغات اسلامی گیلان با اشاره به وجود سه هزار و 500 مسجد و هیات فعال عزاداری در استان گفت: این هیات های عزاداری به دلیل اینكه به صورت فصلی فعالیت می كنند و دائمی نیستند، زیر نظر شورای هیات های مذهبی اداره تبلیغات اسلامی فعالیت دارند و این نظارت در راستای اشاعه بهتر و صحیح فرهنگ اسلامی و عاشورایی است.

حجت الاسلام یاری به شكل گیری تشكل های مختلف در زمینه مداحان و آموزش های حرفه ای مداحان و عضویت بیش از 450 نفر در این تشكل ها اشاره و بیان كرد: تشكیل این گروه ها، نقش مهمی در ساماندهی نوع مداحی متناسب با فرهنگ صحیح اسلامی و عاشورا و پرهیز از رفتارهای غیرعرفی و ناپسند دارد.

وی افزود: مداحان ظرفیت های خوبی برای ارتقای سطح دانش و فرهنگ عاشورایی در جامعه دارند و باید تلاش كنیم تا با ارائه آموزش های مناسب از این ظرفیت ها برای گسترش فرهنگ عاشورایی بهره گیریم.

مدرس حوزه علیمه گیلان نیز در این باره بیان كرد: آموزش و هدایت مداحان به سمت تبیین فرهنگ عاشورا، زمینه ساز انتقال درست ارزش های اسلامی و نهادینه كردن آنها در جامعه است.

حجت الاسلام تجدد اضافه كرد: خطبای ما در كنار مداحان، نقش تعیین كننده ای در معرفی ظرفیت های عاشورایی بین مردم دارند و با توجه به برخورداری استان گیلان از سطح سواد و دانش بالا، باید با تبیین ویژگی های این فرهنگ اصیل اسلامی، آگاهی های لازم را به مردم داد. ك/4

516/695/508