آيت الله محمد باقر كمره اي، هماهنگ با زمان

به گزارش ایرنا، محمد باقر خمینی كمره‌ای (فرزند محمد) متولد سال 1323ق (در روستای ورآباد خمین‌) از علمای مشهور و از نویسندگان بنام دهه بیست به بعد است كه‌ افزون بر قلم زدن در عرصه دین و سیاست دینی‌ و نیز ترجمه متون كهن حدیثی به فارسی‌، درباره مسائل و مباحث اجتماعی و سیاسی از دیدگاه اسلام نیز فعال بود و می كوشید تا هماهنگ با زمان از اسلام یك دین سیاسی و اجتماعی راهگشا برای دشواری‌های جهان ‌معاصر ارایه دهد.

مرحوم كمره‌ای كه تا سال 1374هجری شمسی در قید حیات بود، در اصل از همشهری‌ها و همدوره‌ای‌های امام خمینی (ره) بود كه پا به پای ایشان در حوزه درس آیت الله حائری در اراك و سپس قم تحصیل كرد.

وی در سال 1308 قم را به قصد تحصیل در عتبات ترك كرده راهی‌نجف شد و در آنجا نزد آیات سید ابوالحسن اصفهانی‌، میرزا حسین نائینی و محمد حسین‌ اصفهانی به تحصیل در فقه و اصول پرداخت‌.

مرحوم كمره ای همزمان به مطالعه آثار عربی منتشره در بلاد عربی به خصوص در زمینه های اسلامی علاقه‌مند بود، چندان كه به سرعت خود را با شرایط آنها نزدیك كرد و آثاری به همان قلم در عتبات تألیف و به چاپ رساند.

وی درست در ایامی كه رضاشاه از ایران رفت‌، به كشورش بازگشت و در تهران ساكن شد و چنان كه از زندگینامه كمره ای به دست می‌آید اقامت وی در تهران در سال 1320 ش بود.

مرحوم كمره ای به سرعت دست به كار فعالیت‌های علمی و نگارشی و مطبوعاتی زد و تا سال 1324 چندین اثر از خود به چاپ رساند.

*** آثار تالیفی مرحوم كمره ای در نجف:

وی در نجف برخی فعالیت‌های نگارشی داشته از آن جمله 'فصل الخصومة فیالورود و الحكومة‌ ' و كتاب‌ 'الدین فی طور الاجتماع‌' می باشد كه در دو جلد منتشر شده و به زبان عربی نوشته ‌شده و از نثر آن چنین معلوم می شود كه نویسنده كاملا به عربی وقت عراق تسلط داشته و كتابش را بسیار سلیس و روان تألیف كرده است‌.

مرحوم كمره‌ای كتاب 'علایلی' را در نیز دو جلد كه جلد نخست آن در كاظمین با نام همّت بلند، پرتوی از زندگانی حسین بن علی‌ (ع‌) ترجمه كرد كه ترجمه كتاب 'سموّ المعنی فی‌سموّ الذات‌، اشعّة من حیاة الحسین'‌ بود.

جلد دوم این كتاب با نام ' تاریخ حسین بن علی علیه السلام' در سال 1324 چاپ شد و مرحوم واعظ چرندابی تبریزی مقدمه‌ای در شرح حال مرحوم كمره‌ای بر آن نوشت‌.

كتاب علایلی به لحاظ ادبی بسیار دشوار و ادیبانه نوشته شده بود و ترجمه آن‌ به فارسی جز از كسی كه تسلط بر آن داشت ممكن نبود.

تلاش برای ترویج فقه:

یكی از كارهای مرحوم كمره‌ای پس از بازگشت به ایران‌، آن هم در شرایط حساس كشور كه دین‌ زیر فشار گروه‌های كمونیست و لائیك‌، نگارش فقه فارسی با مدارك آن بود عنوانی كه مرحوم كمره‌ای بر این كتاب سه جلدی گذاشت‌، چنین بود: 'فقه فارسی با مدارك‌، فروع دین و نصوص احكام‌'.

*** همكاری مرحوم كمره ای با مطبوعات دینی:

اگر قرار باشد فهرستی از مقالات ایشان در مطبوعات دینی دهه بیست و سی گردآوری شود، فهرست بلند بالایی خواهد بود و عمده این مقالات در دهه بیست در آیین اسلام‌ می باشد كه علاوه بر مطبوعات‌، وی در مجالس مذهبی هم كه توسط انجمن تبلیغات اسلامی یا مؤسسات اسلامی دیگر برگزار می‌شد، شركت می‌كرد.

وی در این سالها تشكلی هم به عنوان هیئت روحانی منتظم درست كرد و بیانیه‌هایی ازطرف آن در مجله آیین اسلام‌ به چاپ رساند.

ترجمه آثار شیخ صدوق‌:

ترجمه متون كهن حدیثی شیعه‌، یكی از زمینه‌های اصلی كارهای علمی مرحوم كمره‌ای ‌بوده و در این باره چندین اثر مهم از شیخ صدوق را به فارسی ترجمه كرده و این ترجمه‌ها بیشتر پس از سال 1333 ش است‌.

كتاب 'خصال‌' با ترجمه و شرح فارسی مرحوم كمره‌ای به عنوان سومین نشریه مدرسه‌ حضرت عبدالعظیم (ع‌) در سال 1375 - 1371 ق (توسط كتابفروشی اسلامیه‌) چاپ شد.

'امالی‌ صدوق' هم با ترجمه شیوا و ساده آیت الله كمره‌ای ـ عنوانی كه روی جلد آن‌آمده ـ از دیگر كارهای ارزشمند وی است كه قاعدتا در همین دهه سی به چاپ رسیده است‌.

'كمال الدین و تمام النعمه‌ شیخ صدوق' هم با ترجمه مرحوم كمره‌ای و توسط ‌انتشارات اسلامیه به سال 1378 ق (16 تاریخ انتهای مقدمه 2.1338. ش‌) در دو جلد به‌ چاپ رسید و مقدمه هفتاد صفحه‌ای این اثر یكی از نوشته‌های با ارزش كمره‌ای است ‌كه ضمن آن‌، افزون بر ارایه نگرشی به تاریخ اسلام‌، در باره موضوع كتاب یعنی مهدویت و نیز زندگی و زمانه شیخ صدوق مطالب سودمندی ارایه كرده است‌.

مرحوم كمره‌ای همچنین ده مجلد از بحار الانوار را شامل مجلدات «السماء و العالم‌» با عنوان ‌آسمان و جهان‌ ترجمه كرده است‌.

از دیگر ترجمه‌های مرحوم كمره‌ای ترجمه كتاب' نفس المهموم و نفثة المصدور' از مرحوم‌ حاج شیخ عباس قمی است كه مقتل امام حسین (ع‌) است‌ و مترجم نام این ترجمه را رموز الشهاده‌ گذاشته و اخیرا با نام در كربلا چه گذشت به چاپ رسیده است‌.

مرحوم كمره‌ای كتاب 'الغارات‌ ابواسحاق ثقفی' (م 283) را هم به فارسی درآورد كه در سال 1356 ش توسط فرهنگ‌ اسلام در تهران به چاپ رسید.

یكی دیگر از ترجمه‌های معروف مرحوم كمره‌ای ترجمه‌ كتاب اصول كافی‌ است كه در چهار جلد شامل متن عربی با ترجمه فارسی است‌.

یكی از كارهای بدیع كمره‌ای نگارش كتابی به نام 'روحانیت و اسلام'‌ بود و این اثر را باید یكی ‌از نخستین آثاری كه درباره نظام سیاسی اسلام در دوره جدید و پس از آغاز حركت احیاگری دین در دوره پس از رضاخان نوشته شده دانست‌.

لازم بذكر است این اثر یاد شده در دو جلد ‌منتشر شده و همزمان شرحی از فقه ‌سیاسی و اقتصادی اسلام را داراست كه مؤلف ضمن آن تلاش می‌كند تا پایه‌های حكومت اسلامی‌ را در این بخش ها روشن سازد و به طور كلی می توان موضوع این كتاب را شرح نظریه اسلام در باب حكومت اسلامی واركان آن دانست‌.

1194/1914