گذشته چراغ راه آینده

مصاحبه تلویزیونی هفته گذشته 'حسن روحانی' رییس جمهوری اسلامی ایران كه همراه با ارایه گزارشی از وضعیت كشور و اقدامات دولت یازدهم طی صد روز نخست از فعالیت این دولت بود، موجب شد كه برخی دولت و رییس جمهوری را متهم كنند كه با ارایه آمار از عملكرد دولت گذشته، سعی در نادیده گرفتن خدمات آن، فرافكنی و فرار از پاسخگویی دارد.

رییس جمهوری با در میان گذاشتن واقعیت های پیش روی كابینه اش با مردمی كه وی منتخب آنهاست، معنای جدیدی را از گزارش دولتمردان به مردم ارایه كرد. چرا كه سال ها آنچه در ذهن مردم از گزارش های اینچنینی حك شده بود، بیان اغراق گونه و دور از واقعیت و ناملموس از وضعیت كشور بود.

آنچه وظیفه یك دولتمرد و به ویژه رییس جمهوری است، نه ترسیم غیرواقع بینانه وضعیت كشور و توصیف آن به عنوان 'گلستانی در بین آتش' است، بلكه ارایه واقعیت های موجود اعم از نكات مثبت و منفی است. واقعیت هایی كه بیش از همه، توسط مردم در زندگی، كوچه و بازار لمس می شود و قابل چشم پوشی نیست.

گرچه 100روز فرصت كوتاهی برای بررسی عملكرد یك دولت است، اما برخلاف بیان برخی، رییس جمهوری در مصاحبه اخیر خود به تفصیل درباره اقدامات دولت یازدهم در این مدت اشاره كرد كه نمونه آن تامین كالاهای اساسی، حل مساله دارو، كنترل تورم و انداختن آن در سراشیبی و از همه مهم تر حل موضوع هسته ای، بود.

اما نمی توان كتمان كرد كه بخش عمده ای از گزارش روحانی به ارایه آماری از عملكرد دولت قبل اختصاص داشت. بر این اساس این پرسش مطرح می شود كه هدف از این اقدام چه بود و چه ضرورتی داشت؟



**تعیین نقطه حركت، كنترل انتظارها

جدای از ضرورت شفافیت دولتمردان كه آنها را موظف به ارایه آمار و گزارش واقعی به مردم می كند، به نظر می رسد ارایه آمار از دولت گذشته، بیش از هر چیز با هدف تعیین نقطه شروع دولت جدید است.

به عبارتی تا زمانی كه تصویر دقیق از وضعیتی كه كشور و دولت جدید با آن روبروست، به تصویر كشیده نشود، نمی توان شاخصی برای عملكرد آن پیدا كرد.

آنچه همواره ملاك ارزیابی عملكرد یك دولت است، میزان حركت رو به جلوی آن از نقطه ای است كه امور را از دولت قبل تحویل گرفته است. بدیهی است تا زمانی كه این نقطه شروع به درستی تبیین و تعیین نشود، نمی توان ارزیابی درستی از عملكرد دولت داشت.

به عنوان مثال صرف وجود تورم در كشور، شاخص مناسبی برای ناكارآمد جلوه دادن یك دولت نیست. آنچه مهم است این است كه دولت جدید تا چه میزان و بر اساس توانمندی ها و امكاناتش موفق به كاهش نرخ تورم شده است.

برای تبیین هر پدیده ای نیاز به درك و مطالعه گذشته آن پدیده و شكل گیری علت ها و عوامل آن می باشد. از این رو زمانی كه روحانی از تورم 43 درصدی در كشور صحبت می كند، نمی تواند بپذیرد این تصور ایجاد شود كه این تورم در طول 100 روز كاری دولت وی شكل گرفته است.

بر اساس همین 'منطق تعیین نقطه شروع' بود كه حسن روحانی اعلام كرد سعی دولت بر این است كه نرخ تورم را در پایان سال 1392 به 36 درصد و در پایان سال 1393 به 25 درصد برساند. بنابراین لازم است رییس جمهوری به مردم اعلام كند كه این نرخ را از چه عددی به 36 یا 25 برساند.

بر این اساس است كه می توان سطح انتظارهای عمومی از دولت را نیز واقعی كرد. به عبارتی مردم با آگاهی دقیق از حجم مشكلات و واقعیت های موجود كشور، انتظار واقع بینانه ای از دولت جدید برای حل این مشكلات خواهند داشت.

افزون بر این، شفافیت در نقطه شروع دولت، مانع از این خواهد شد كه عده ای با فرصت طلبی از ناآگاهی مردم از وضعیت دقیق كشور و دست گذاشتن بر وجود برخی مشكلات، سعی در ناكارآمد جلوه دادن دولت كنند.

همچنین یكی از فواید ارایه آمار واقعی در كشور این است كه در این شرایط حركت دولت برای اصلاح این وضعیت بیشتر مورد توجه قرار می گیرد و این امید در جامعه زنده می شود كه مشكلات گام به گام در حال حل شدن است.



**جلوگیری از تكرار اشتباه های گذشته

تكرار رفتارهای گذشته و پافشاری بر آن همواره به عنوان یك آفت در جامعه شناخته می شود. حضرت علی (ع) در نامه شماره 208 نهج البلاغه به فرزندان خود ضمن تاكید بر اهمیت درس گرفتن از گذشته می فرماید: ' مَنِ اعْتَبَرَ أَبْصَرَ وَ مَنْ أَبْصَرَ فَهِمَ وَ مَنْ فَهِمَ عَلِم‏'(هر كس از وقایع گذشتگان عبرت بگیرد بینا مي شود،كسي كه بصیرت و بینایي پیدا كرد مي فهمد، و آن كس كه فهمید عالم مي‏شود.)

رهبر معظم انقلاب نیز در سخنانی در آغاز سال 1392 در حرم مطهر اما رضا(ع) ضمن تاكید بر شركت در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری، فرمودند: این را همه بدانند كه آنچه ما برای رییس جمهور آینده نیاز داریم، عبارت است از امتیازاتی كه امروز وجود دارد، منهای ضعفهایی كه وجود دارد.

با این بیان رهبر انقلاب نمی توان گفت كه دولت قبلی به دور از نقص و اشتباه بوده است. از این رو زمانی كه روحانی تاكید بر روی نقاط ضعف باقی مانده از دولت قبلی دارد به معنای سیاه نمایی نیست؛ بلكه معرفی این ضعف ها به مردم است؛ تا مردم خود قضاوت كنند كه هشت سال گذشته تصمیم های نادرست یك شخص یا گروه چه مشكلاتی برای آنها ایجاد كرده است.

به نظر می رسد اشاره به برخی عملكردهای منفی دولت گذشته، اقدامی پیش دستانه با هدف جلوگیری از تكرار این اشتباه ها و نواقص است.

تا زمانی كه به صورت شفاف این نكته تبیین نشود كه چگونه اقدامات نسنجدیده می تواند سرنوشت یك ملت را تغییر دهد، چه تضمینی وجود دارد كه دوباره این اشتباه ها تكرار نشود؟

اینكه حسن روحانی این نكته را بیان كرد كه 'دولتی كه بیشترین درآمد را در تاریخ ایران داشته، بدهكارترین دولت شده است'، اشاره به پدیده تلخی است كه همگان باید جلوی تكرار چنین روندی را بگیرند.

حسن روحانی در گزارش 100 روزه خود با اشاره به افزایش قیمت نفت و گاز و درآمد كشور در دولت گذشته اعلام كرد: كشور از لحاظ درآمدهای ارزی حدود 750 میلیارد دلار درآمد داشته در طول 8 سال. دولتی كه پولدارترین دولت بوده ولی متاسفانه بدهكارترین دولت بود.

روحانی افزود: بدهی دولت به سیستم بانكی در روزی كه ما دولت را در مرداد ماه تحویل گرفتیم، بیش از 74 هزار میلیارد تومان بوده است.

بر اساس آمار منتشر شده از سوی بانك مركزی، نرخ تورم در سال 84 یعنی در زمان تحویل گرفتن دولت توسط 'محمود احمدی نژاد' معادل 10.4 درصد بوده و این نرخ در پایان سال 1391 به 30.5 درصد رسید. بر این اساس نمی توان انتقاد روحانی از افزایش نرخ تورم در دولت پیشین را غیرمنطقی و صرفا در جهت سیاه نمایی توصیف كرد.



**نتیجه گیری

شاید مهمترین كاركرد پنهان گفت و گوی تلویزیونی تازه ی روحانی، اعتماد سازی مردم به مسوولان نظام است؛ نظامی كه برآمده از مردم و بقایش با اعتماد مردم گره خورده است. رییس جمهوری با این سخنان ضمن محرم دانستن مردم توانست بار دیگر موجی از امید و اعتماد را در كشور ایجاد كند.

هجمه ها و انتقادها علیه دولت در حالی طی چند روز اخیر رو به افزایش است كه رییس قوه مجریه در گزارش 100 روزه خود ضمن ارایه دستاوردهای این سه ماه روشنگری هایی در سطح گسترده از زوایای پنهان عملكرد دولت قبل ارایه كرد.

این گزارش رییس جمهوری بازگو كننده سخنانی بود كه در سال‌های تلخ گذشته از زبان بسیاری از دلسوزان نظام و كشور یعنی كسانی كه از ابتدا با دیدن برخی رویه ها در دولت پیشین، احساس خطر كرده بودند، شنیده می‌شد.

دولتی كه امروز سكان امور اجرایی كشور را در دست دارد همانند دیگر دولت ها برخاسته از رای مردم و مورد تایید مقام معظم رهبری است. این بدان معنا نیست كه از نقد به دور است.

طرح آمارهایی از عملكرد دولت قبل، به معنای انتقام از دولتمردان قبل و یا نادیده گرفتن برخی از اقدامات مثبت آن نیست؛ بلكه بیش از هر چیز ارایه وضعیتی واقعی از كشور و جلوگیری از تكرار اشتباه های گذشته است.

از: غفار میرزایی

پژوهش**2052**2054