توجه به فهم آیات قرآن از نگاه امام كاظم

حجت الاسلام حسین علوی مهر روز سه شنبه به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: یكی از ویژگی های ائمه اطهار(ع) از جمله امام كاظم(ع) ترویج و توسعه فرهنگ قرآنی به معنای عام آن است كه در این میان امامان معصوم(ع) برای فهم و تفسیر قرآن به نكات كلیدی و مهم اشاره داشته اند.

وی افزود: هرچند ائمه معصومین(ع) در دوران زندگی خود در تنگناهای بسیاری بودند. مثلا سال های زیادی در زندان بودند و یا نمی توانستند به راحتی با شیعیان ارتباط برقرار كنند ولی سخنان و راهنمایی های آنان در همه امور راهگشاست.

مدیر گروه تفسیر و قرآن جامعه المصطفی به نحوه طرح مباحث مبنایی و روشی امام كاظم(ع) در زمینه قرآن اشاره كرد و گفت: امام موسی بن جعفر(ع) توجه به عقل و عقل گرایی در تفسیر قرآن را به عنوان یك مبنا معرفی می كند و آن حضرت در روایتی عقل را به عنوان حجت باطنی مطرح كردند.

به گفته علوی مهر امام در این روایت به حجیت عقل اشاره كرده و از آن در كنار حجت ظاهری كه پیامبران باشند، از عقل به عنوان یك منبع یاد می كنند. یعنی همانگونه كه سخنان انبیا به عنوان شریعت، یك حجت تلقی می شود از طرف دیگر خدا حجتی به نام عقل به انسان داده كه در فهم و تفسیر قرآن بسیار مهم است.

این استاد دانشگاه با بیان روایتی از امام هفتم گفت: حضرت موسی بن جعفر(ع) به كسانی كه اهل تفكر و تعقل در كتاب خدا هستند بشارت داده و به آیه 18 سوره زمر استناد كردند كه فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه. یعنی بندگان مرا بشارت ده! همان كساني كه سخنان را مي‏شنوند و از نیكوترین آنها پیروي مي‏كنند.

وی اضافه كرد: بنابر این عقل به عنوان یك منبع برای فهم قرآن است كه در بعضی از آیات قرآن نیز به این موضوع تحت عنوان تدبر در قرآن اشاره شده است.

علوی مهر درباره روش امام كاظم(ع) در استفاده از آیات قرآن برای فهم و تفسیر آیات الهی گفت: امام هفتم در موارد مختلف به زیباترین شكل به تفسیر و فهم آیات اشاره دارند كه می توان به عنوان نمونه به مناظره آن حضرت با هارون اشاره كرد كه وی به امام اعتراض می كرد كه چرا آن حضرت خود را فرزند رسول اكرم(ص) می داند در حالی كه فرزندان به پدر نسبت داده می شوند و نه مادر و امام كاظم(ع) نیز از نوادگان حضرت علی(ع) است.

وی افزود: موسی بن جعفر(ع) در ابتدا از هارون سوال می كند كه اگر الان رسول خدا(ص) از قبر برخیزد و از دختر شما خواستگاری كند حاضری دخترت را به عقد پیامبر درآوری و هارون می گوید با افتخار چنین كاری را خواهم كرد و آنگاه امام فرمود اما من نمی توانم چنین كاری كنم. چون پیامبر جد من است و نمی توانم دخترم را به عقد جدم درآورم.

عضو هیات علمی جامعه المصطفی افزود: آن حضرت علاوه بر این پاسخ نقضی با استناد به آیات قرآن به هارون پاسخ حلی داده و فرمود طبق آیات 84 و 85 سوره انعام، حضرت عیسی(ع) به عنوان یكی از فرزندان حضرت ابراهیم(ع) مطرح شده در حالی كه آن حضرت پدری نداشته است و این پاسخ امام نشان از آن دارد كه فرزندان دختر نیز به عنوان نسل انسان محسوب می شود.

این پژوهشگر قرآنی در ادامه گفت: امام هفتم همچنین با استناد به آیه 61 سوره آل عمران كه به آیه مباهله معروف است، فرمود منظور از «ابناءنا» كه پیغمبر اعظم(ص) مسیحیان نجران را به مباهله دعوت كرد؛ امام حسن(ع) و امام حسین(ع) بوده و خدا به پیامبر دستور داده كه حسن و حسین را فرزندان خود بخواند.

مدیر گروه تفسیر و قرآن جامعه المصطفی در ادامه گفت: این شیوه برداشت و روش امام برای ما مهم است كه اینگونه به تفسیر آیات قرآن می پردازد و به ما نحوه استدلال را آموزش می دهد.

علوی مهر همچنین درباره تشویق امام هفتم به تلاوت قرآن گفت: شیخ مفید در ارشاد می گوید كه حضرت موسی بن جعفر(ع) زیباترین صوت قرآنی را داشتند و به گونه ای آیات قرآن را با حزن تلاوت می كردند كه هر كسی تلاوت امام را می شنید تحت تاثیر قرار گرفته و گریه می كردند و از این جهت مردم مدینه به آن حضرت لقب «زین المتهجدین» دادند. چون آن حضرت نیمه های شب به قرائت قرآن می پرداختند.

وی همچنین با بیان روایتی از كتاب كافی گفت: امام كاظم(ع) فرمود درجات بهشت بر اساس آیات قرآن است و به قاری قرآن گفته می شود قرآن بخوان و بالا برو و آن حضرت می فرمود قرآن بخوانید تا درجات شما بالا برود.

حضرت موسی بن جعفر در هفتم صفر سال 128 هجری در ابوا منطقه ای میان یمن و مدینه دیده به جهان گشود.

فراهنگ**1003**1588