تایید غنی سازی در ایران امتیازی مهم نیست

'جوفی جوزف' در مقاله ای در پایگاه اینترنتی اندیشكده آمریكایی 'مركز بلفر' وابسته به دانشگاه هاروارد نوشت: ''هر چند برخی این را یك امتیاز مهم به ایران به تصویر می كشند ، اما دشوار می توان در میان مقامات دولت اوباما كه در زمینه سیاست مربوط به ایران كار می كنند ، شخصی را پیدا كرد كه تصور می كرده 'غنی سازی صفر' در وضعیت نهایی برنامه هسته ای ایران اصلا قابل دستیابی بوده باشد.''

وی نوشته است: در روزهای آتی مذاكره كنندگانی از ایران و گروه 1+5 در وین دیدار خواهند كرد تا مذاكرات مربوط به توافق جامع برای حل و فصل نگرانی های باقی مانده جامعه بین المللی درباره برنامه هسته ای ایران را آغاز كنند.

نویسنده مقاله اندیشكده آمریكایی بلفر افزوده است: چالش مركزی و اصلی برای مذاكره كنندگان این است كه یك هماهنگی مرضی الطرفین تدوین كنند كه هم اجازه ادامه برنامه هسته ای داخلی ایران از جمله غنی سازی اورانیوم محدود بومی را بدهد و هم توان بالقوه ایران برای گریز هسته ای و تولید سریع مواد شكاف پذیر را محدود كند.

جامعه بین المللی باید اندازه و مقیاس قابل قبول برنامه هسته ای ایران - از جمله ابعاد ظرفیت مجاز غنی سازی - را ارزیابی كند. رهبران ایران باید تصمیم بگیرند كه آیا می خواهند ظرفیت گریز هسته ای و چند دهه دشمنی با غرب بخصوص آمریكا را به نفع یك پیشرفت دیپلماتیك كنار بگذارند یا نه.

در حالی كه پرزیدنت اوباما و تیم امنیت ملی او برای یك فرایند گسترده دیپلماتیك آماده می شوند ، چهار ملاحظه كلیدی احتمالا به رویكرد آنان شكل خواهد داد:

1- تضمین وجود زمان كافی برای متوقف كردن هر گونه گریز هسته ای ایران

همانطور كه در 'طرح مشترك اقدام' مشخص شده است ، برای اولین بار جامعه بین المللی قبول كرده است كه ایران همچنان 'یك برنامه غنی سازی با تعریف طرفین مطابق با نیازهای عملی'‌ در اختیار خواهد داشت.

توسعه سریع ظرفیت سانتریفیوژهای ایران در هفت سال گذشته و جایگاه این برنامه در گفتمان سیاسی ایران ، به این معنی است كه ایران هرگز از برنامه غنی سازی خود دست نخواهد كشید.

در عوض ، تیم اوباما بجای تلاش برای پایان دادن به غنی سازی در ایران تلاش می كنند تا تضمین كنند كه اگر ایران بخواهد فریبكاری كند ، آمریكا و شریكانش زمان كافی انجام اقدام لازم را داشته باشند.

این چارچوب زمانی ، به تعداد سانتریفیوژهای مجاز برای ایران و سطح پیچیدگی آنها و مقدار اورانیوم غنی شده سطح پایین در اختیار ایران مربوط می شود.

می توان انتظار داشت كه آمریكا روی عدد سه هزار سانتریفیوژ به همراه محدودیت های شدید بر سطح غنی سازی 5/3 درصد تاكید كند. ایران ممكن است ملزم به برچیدن سانتریفیوژهای مازاد بر حد مجاز نباشد و آنها را در یك تاسیسات جداگانه تحت نظارت شدید به عنوان واحدهای جایگزین و پشتیبان (بك آپ) حفظ كند.

2 - تعطیلی یا تغییر قابل ملاحظه فردو و اراك

مذاكره كنندگان آمریكا هم از منظر منع اشاعه و هم برای قبولاندن توافق نهایی به كنگره ، تاكید خواهند كرد كه ایران یا تاسیسات غنی سازی زیرزمینی در فردو و رآكتور آب سنگین در اراك را تعطیل كند یا طراحی و هدف آنها بطور قابل ملاحظه ای تغییر دهد.

همانطور كه اظهارات هفته های اخیرحسن روحانی رییس جمهوری و سایر مقامات ارشد ایرانی در هفته های اخیر نشان داده است ، ایران در برابر هرگونه اقدامی كه به مثابه برچیدن زیرساخت های هسته ای این كشور باشد به شدت مقاومت خواهد كرد اما راه حل های خلاقانه ای برای پرداختن به نظرات هر دو طرف می توان یافت.

اگر ایران با توقف غنی سازی اورانیوم در فردو و تغییر هدف این تاسیسات برای ایفای نقش دیگری در چرخه سوخت ایران موافقت كند ، بسیاری از نگرانی ها از بین خواهد رفت. در مورد اراك هم توافق ایران برای تغییر رآكتور آب سنگین به رآكتور آب سبك می تواند نقش زیادی در پرداختن به نگرانی های 1+5 داشته باشد.

3 - برچیدن نظام تحریم ها به شكلی منظم كه به ایران انگیزه بدهد

ایران در ازای پرداختن به نگرانی های جامعه بین المللی انتظار برچیده شدن تحریم ها بخصوص تحریم های نفتی و مالی را خواهد داشت.

سوال این است كه چه میزان از كاهش تحریم ها در مراحل اولیه دستیابی به توافق فراگیر انجام شود.

برای دادن انگیزه به ایران برای ماندن در فرایند در سرتاسر مدت مذاكرات، آمریكا و شریكانش احتمالا تاكید می كنند كه كاهش تحریم ها در دوره های زمانی منظمی انجام شود و تمام تحریم های شورای امنیت برای شش ماه یا یك سال معلق شود و لغو دائمی آنها تنها در مراحل پایانی توافق قابل دسترس باشد.

4 - تلاش برای هر چه طولانی تر كردن مدت زمان توافقنامه

آخرین ملاحظه موجود در ارتباط با طول مدت هر گونه توافق نهایی است. استفاده از عبارت 'دائمی' گمراه كننده است زیرا همانطور كه در طرح مشترك اقدام نیز ذكر شده است ، توافق آینده نیز تاریخ انقضا خواهد داشت كه پس از آن 'با برنامه هسته ای ایران همانند بقیه كشورهای غیر هسته ای عضو ان.پی.تی رفتار خواهد شد.'

اجازه دهید در این مورد اشتباه نكنیم. زمانی كه این توافق فراگیر به پایان برسد و دوران آن منقضی شود، ایران آزاد خواهد بود تا هر تعداد سانتریفیوژی كه می خواهد نصب و بهره برداری كند، یك یا چند رآكتور آب سنگین احداث و بهره برداری كند و سایر اقدامات منطبق با یك برنامه هسته ای غیرنظامی را نیز انجام دهد مادام كه آژانس بین المللی انرژی اتمی بتواند عدم انحراف مواد شكاف پذیر هسته ای را راستی آزمایی كند.

در این صورت تنها سوال باقی مانده ، زمان بندی مدت انقضای این توافق فراگیر است. دولت اوباما تلاش می كند كه این زمان هر چه طولانی تر و احتمالا 20 تا 25 سال باشد.



**هدف ایرنا از انتشار این نوع مقالات اندیشكده ها، اطلاع رسانی درباره نگرش این اتاق های فكر است و انتشار این مقاله ها الزاما به معنای تایید تمام محتوای آنها نیست.

اروپام**1078** 1575