انتخابات سوریه؛ راهی برای بازگشت به ثبات

«محمد جهاد لحام» رییس مجلس سوریه،‌ یكم اردیبهشت ماه از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری این كشور در تاریخ سیزدهم خرداد خبر داد و افزود: علاقه مندان به نامزد شدن در رقابت های انتخاباتی می توانند از دوم اردیبهشت ماه ثبت نام كنند.

در پی اصلاحاتی كه مجلس سوریه نزدیك به 2 سال پیش در قانون انتخابات این كشور صورت داد،‌ گروه های مخالف نیز می توانند در انتخابات ریاست جمهوری آینده شركت كنند.

بر پایه اصلاحات صورت گرفته، نامزدهای ریاست جمهوری باید طی 10 سال گذشته در سوریه زندگی كرده و فقط تابعیت سوری داشته باشند. حتی همسر آنان نباید خارجی باشد.

انتخابات پیش رو نخستین آزمون قانون اصلاح شده انتخابات ریاست جمهوری سوریه به حساب می آید.

**سوریه؛ سه سال پس از آغاز ناآرامی ها

از زمانی كه ناآرامی ها در سوریه در اواخر سال 1393 آغاز شد، بیش از سه سال می گذرد. در همه این مدت تلاش های برخی كشورهای خارجی بر این بود كه نخستین نارضایتی های مدنی را به یك جنگ داخلی ضد دولت «بشار اسد» تبدیل كنند. در این زمینه، كشورهای گوناگونی سعی در گسترش ناآرامی ها به همه كشور داشتند.

طرح هایی نیز برای رسیدن به این هدف از سوی كشورهای مخالف پیگیری شد؛ مانند پشتیبانی از برخی گروه های معارض، ایجاد گروه های تروریستی (دهشت افكنی) و رایزنی های سیاسی-نظامی در منطقه برای مشروع نشان دادن مبارزه با دولت اسد.

حتی مدتی طرح حمله نظامی به سوریه نیز مطرح شد كه با تلاش های جمهوری اسلامی ایران و روسیه و اقدام های مثبت دولت سوریه در زمینه راستی آزمایی و همكاری برای تحویل دادن انباشته های شیمیایی خود به شكست انجامید.

طی این مدت، گروه های تروریستی با اشغال نظامی مناطقی از سوریه و جنگ و غارت، برای ایجاد بی ثباتی و براندازی نظام حاكم بر سوریه می كوشیدند. تسخیر مناطقی در مرزهای تركیه، عراق، لبنان و اردن و پیشروی تا نزدیك دمشق از تلاش های گروه های معارض برای براندازی دولت بود.

اما به دلایل گوناگون معارضان و پشتیبانان خارجی آنان نتوانستند به اهداف خود دست یابند. این دلایل را می توان در سه عامل كلی خلاصه كرد: مقاومت ارتش و وفاداری آن به دولت سوریه و حفظ وحدت و یكپارچگی فرماندهی آن، پشتیبانی قاطع ایران و روسیه از دولت سوریه،‌ تشتت و اختلاف میان گروه های معارض و نیز پشتیبانان خارجی آنها.

-مقاومت ارتش و حفظ وحدت و یكپارچگی فرماندهی آن

یكی از تاكتیك هایی كه كشورهای پشتیبان گروه های معارض سعی در استفاده از آن داشتند،‌ ایجاد چنددستگی میان نیروهای ارتش و تضعیف درونی آن بود. آنها با تبلیغات گسترده و ایجاد ترس و وحشت سعی داشتند شكست دولت سوریه را حتمی نشان دهند و بگویند كسانی كه همچنان در ارتش بمانند باید منتظر پیامدهای بعدی آن باشند.

آنها در آغاز كار موفقیت های اندكی نیز به دست آوردند و توانستند برخی افسران و سربازان را از ارتش جدا سازند و به صف معارضان وارد كنند. بر همین پایه بود كه با پشتیبانی های خارجی برخی افسران جدا شده از ارتش در گروهی موسوم به «ارتش آزاد سوریه» گرد هم آمدند و به مبارزه مسلحانه با دولت سوریه پرداختند.

اما با همه این تبلیغات و تلاش هایی كه در این زمینه صورت گرفت،‌ بافت اصلی ارتش انسجام خود را همچنان حفظ كرد و زیر نظر فرماندهی واحد به مبارزه با شورشیان پرداخت و تاكنون توانسته است بخش های وسیعی از مناطق زیر اشغال را از معارضان پس بگیرد.

-حمایت ایران و روسیه از دولت سوریه

عامل دیگر ناكامی معارضان در دستیابی به اهداف خود را باید در پشتیبانی قاطع ایران و روسیه از دولت سوریه جست.

روسیه كه در دگرگونی های عربی عرصه را به آمریكا واگذار كرده بود و به وی‍ژه در حمله به لیبی این احساس را داشت كه در رقابت های راهبردی قدرت های بزرگ نادیده گرفته شده است، همه تلاش خود را برای پشتیبانی از دولت سوریه و رویارویی با طرح های براندازانه برخی كشورهای منطقه و ایالات متحده آمریكا به كار برد.

روسیه بندر «طرطوس» سوریه را در اختیار دارد كه به عنوان مهم ترین ورودی این كشور به خاورمیانه به شمار می آید. بنابراین همه تلاش خود را به كار برد تا در این عرصه بازی را به رقبای غربی واگذار نكند.

ایران نیز در پی تقویت محور مقاومت، سوریه را حلقه وصل این محور قلمداد می كند و تلاش دارد از این حلقه محافظت كند.

تلاش غرب و كشورهای موسوم به جناح محافظه كار برای براندازی محور مقاومت تاكنون با طرح ها و شیوه های گوناگونی به پیش رفته است.

سناریو (نمایشنامه) ی حذف حزب الله لبنان و خلع سلاح آن در جنگ 33 روزه سال 1385 را می توان نخستین اقدام همه جانبه غرب و محور محافظه كار برای حذف محور مقاومت به شمار آورد.

همانگونه كه مقام های وقت كاخ سفید در همان زمان اعلام كردند هدف بعدی، سوریه و پس از آن،‌ ایران است. در همین پیوند، «كاندولیزا رایس» وزیر امور خارجه وقت آمریكا،‌ جنگ 33 روزه را درد زایمان خاورمیانه جدید نامید.

شكست در حذف مقاومت در لبنان باعث تقویت این جبهه در منطقه شد. اما رخداد ناآرامی ها در سوریه فرصت دیگری در اختیار مخالفان مقاومت قرار داد تا از این راه بتوانند حلقه های ارتباطی این محور را قطع كنند.

در چنین چارچوبی است كه جمهوری اسلامی ایران با پشتیبانی از مردم سوریه، تلاش های غرب و كشورهای عضو جناح محافظه كار را نه برای تامین منافع مردم سوریه، بلكه برای حذف محور مقاومت می داند و به همین دلیل به پشتیبانی از مردم سوریه و حفظ یكپارچگی سرزمینی آن می پردازد.

-اختلاف میان مخالفان و پشتیبانان خارجی آنان

یكی دیگر از عوامل ناكامی مخالفان در براندازی دولت سوریه را می توان در كشمكش ها و اختلاف های داخلی این گروه ها و كشورهای پشتیبان آنها جست و جو كرد. این اختلاف ها از خواسته های متناقض این گروه ها و پشتیبانان خارجی آنها ناشی می شود كه هر كدام در پی هدفی از جنگ در سوریه هستند.

وجود طیف های گوناگون از سكولار تا میانه رو و تكفیری در میان گروه های معارض و همچنین،‌ پشتیبانی كشورهایی با اهداف متفاوت و حتی متضاد با هم مانع اصلی حفظ وحدت و یكپارچگی گروه های معارض سوری است.

هم اكنون اختلاف هایی بنیادی میان كشورهای پشتیبان معارضان از جمله قطر و عربستان، تركیه و عربستان و نیز ‌ایالات متحده با تركیه و عربستان وجود دارد.

در میان گروه های معارض حاضر در عرصه میدانی نیز می توان به جنگ گروه «داعش» و «جبهه النصره» با ارتش آزاد و درگیری های گروه داعش با جبهه النصره اشاره كرد كه تاكنون به كشته شدن بیش از چهار هزار نفر از آنها منجر شده است.

** انتخابات،‌ گامی به سوی ثبات

در چنین فضایی همه تلاش های بین المللی برای بازگشت ثبات به سوریه نیز به دلیل زیاده خواهی های گروه های مخالف با شكست روبرو شده است. این شكست ها نشان دادند كه مساله سوریه فقط راه حلی داخلی دارد كه مردم این كشور باید در پی آن باشند.

اعلام زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری را می توان تلاشی برای حل مساله با راه حلی داخلی دانست.

با یك انتخابات داخلی و رقابت نامزدهای احتمالی، مردم بهتر می توانند با چالش های پیش رو كنار آیند و مساله را از راهی منطقی و مسالمت آمیز حل كنند.

گرچه كشورهای پشتیبان معارضان از نامزدی بشار اسد نگرانند و آن را غیر قانونی می دانند اما بر پایه نظرسنجی های به عمل آمده، در صورت نامزد شدن اسد رای بالایی از آن او می شود.

این به آن معنا است كه سه سال تلاش برای براندازی دولت مركزی و مشروعیت زدایی از آن چیزی جز خرابی های گسترده و آوارگی بیش از 9 میلیون نفر برای مردم سوریه به دنبال نداشته، در حالی كه محبوبیت بشار اسد افزایش یافته است و مردم وی را بر گروه های معارض ترجیح می دهند.

**جمع بندی

مساله سوریه فقط راه حلی داخلی دارد و این مردم هستند كه باید آینده سیاسی خود را تعیین كنند. شكست چندین ماه تلاش گروه های بین المللی و 2 دور گفت و گو بین دولت و معارضان نشان داد مساله سوریه فقط باید درون این كشور و به وسیله مردم حل شود و نه با طرح ها و برنامه های كشورهای دیگر و مخالفان خارج نشین.

انتخابات ریاست جمهوری می تواند راه حل مناسبی برای پایان این ناآرامی ها باشد و این در صورتی است كه گروه های معارض و پشتیبانان خارجی آنها با ابزارهای گوناگون بر سر راه برگزاری این انتخابات سنگ اندازی نكنند.

از مهدی جوكار - گروه تحقیق و تفسیر خبر

تحقیق**م.ج**1961**1358