مصر و بحران های حال و آینده

«عبدالعزیز سالمان» دبیر كل كمیته عالی انتخابات ریاست جمهوری مصر، سی و یكم اردیبهشت نتایج انتخابات ریاست جمهوری در خارج از این كشور را اعلام كرد.

به گزارش سی و یكم اردیبهشت شبكه تلویزیونی «الشرق الاوسط» مصر، در انتخابات خارج از این كشور در مجموع 318 هزار و 33 تن در پای صندوق های رای حاضر شدند.

دبیر كل انتخابات ریاست جمهوری مصر اعلام كرد در كل 313 هزار و 835 رای صحیح و 4 هزار و 198 رای باطله به صندوق ها ریخته شد كه «عبدالفتاح السیسی» در مجموع 296 هزار و 628 رای و «حمدین صباحی» 17 هزار و 207 رای را از آن خود كردند.

انتخابات ریاست جمهوری مصر در خارج از كشور، بیست و پنجم اردیبهشت به مدت پنج روز در سراسر جهان میان حمدین صباحی موسس جریان مردمی و عبدالفتاح السیسی وزیر دفاع پیشین این كشور برگزار شد.

انتخابات ریاست جمهوری مصر در داخل كشور نیز پنجم و ششم خرداد برگزار خواهد شد.

** نگرانی مردم مصر از آینده

بسیاری از تحلیلگران بر این نظرند كه نتایج انتخابات در خارج از مصر نشان می دهد كه عبدالفتاح السیسی در یك قدمی ریاست جمهوری این كشور قرار دارد. اگرچه برخی از مردم وی را به عنوان رهایی بخش مصر می شناسند، اما بسیاری از تحلیلگران با برشمردن چالش های جامعه مصر پیش بینی می كنند كه السیسی در صورت پیروزی در انتخابات با چالش های بسیاری روبرو شود و سرنوشتی مانند «حسنی مبارك» دیكتاتور سرنگون شده و «محمد مرسی» رییس جمهوری بركنار شده این كشور، داشته باشد.

در این پیوند، تارنمای «وادی مصر»، سی ام اردیبهشت به نقل از روزنامه 'لاریپوبلیكا' ایتالیا، نوشت: مردم مصر نسبت به اوضاع پس از انتخابات در نگرانی به سر می برند.

این روزنامه افزود: فرقی نمی كند كه كدام یك از 2 نامزد در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شوند، تنش ها در مصر ادامه خواهد داشت و احتمال دارد كه اوضاع هر روز ناگوار تر شود. به ویژه كه السیسی مواضع ضد اخوان المسلمین را در پیش گرفته كه این مساله زندگی سیاسی را در مصر با تهدید روبرو خواهد كرد.

به نوشته این روزنامه، مصر به مفهوم واقعی با بحران های گوناگونی روبرو و شكاف در این كشور هر روز در حال فزونی است و آینده این كشور تهدید می شود.

از دیدگاه تحلیلگران، مسایل داخلی به ویژه اقتصادی و مسائل خارجی به خصوص امنیت مرزها و تنش در كشورهای همسایه از مهمترین چالش هایی است كه دولت آینده مصر را تهدید می كند.

** اقتصاد مصر؛ چالش رییس جمهوری آینده

از نگاه بسیاری از ناظران، اوضاع ناگوار اقتصاد مصر از گره های كوری است كه رییس جمهوری این كشور با آن دست و پنجه نرم خواهد كرد.

با توجه به اینكه برجسته ترین سبب قیام مردم مصر علیه حسنی مبارك فضای بد اقتصادی و نابرابری اجتماعی بود و پس از سرنگونی حسنی مبارك هم اوضاع بهبود نیافته است، پیش بینی می شود كه تداوم اوضاع بد اقتصادی، رییس جمهوری آینده مصر را هم با تهدید رو برو كند.

در این پیوند، تارنمای «البدیل» مصر، سی ام اردیبهشت به نقل از روزنامه «لس آنجلس تایمز» آمریكا، نوشت: عبدالفتاح السیسی كه در چند قدمی ریاست جمهوری مصر قرار دارد، با چالش های بسیاری روبرو است.

به نوشته سی ام اردیبهشت روزنامه «لس آنجلس تایمز»، گروه اخوان المسلمین مصر، بزرگترین چالش ژنرال السیسی به شمار نمی رود، بلكه آن چیزی كه به شدت وی را تهدید می كند، بدی اوضاع اقتصادی مصر است.

تنش های سیاسی كه طی سه سال گذشته جامعه مصر با آن دست و پنجه نرم می كند از بزرگترین معضل هایی است كه اقتصاد این كشور را به مرز ورشكستگی رسانده و مشكلاتی مانند افزایش روز افزون بدهكاری ها و كمبود انرژی، اقتصاد این كشور را در تنگنا گذاشته است.

همچنین بیكاری در این كشور به بالاترین حد خود رسیده است. اعتصاب كارگران هم سبب شده تا بسیاری از بخش های دولتی مانند حمل و نقل عمومی و بخش های بهداشتی با معضل روبرو شوند.

همچنین «ابراهیم عوض» استاد علوم سیاسی در دانشگاه آمریكایی قاهره، سی ام اردیبهشت در گفت و گو با تارنمای خبری البدیل، گفت كه مشكلات مصر به هم گره خورده است و اصلاح اقتصادی به تنهایی برای رهایی كافی نیست، بلكه باید در كنار اصلاح كارهای اقتصادی، اصلاحات سیاسی هم در پیش گرفته شود.

افزون بر این، تارنمای مركز مطالعات «الجزیره»، سی و یكم اردیبهشت در گزارشی تحلیلی به قلم «ابراهم العیسوی» نوشت: اوضاع اقتصادی مصر از زمان انقلاب بیست و پنجم ژانویه سال 2011 میلادی (بهمن 1389 خورشیدی) به طور كلی و از زمان كودتای نظامیان علیه «محمد مرسی» (تیرماه 1392 خورشیدی) به طور ویژه نابسامان شده است.

ابراهیم العیسوی بر این باور است كه پافشاری قدرت حاكم در پیاده كردن سیاست های اقتصادی چهار دهه گذشته در وخامت اوضاع اقتصادی كشور، عقب ماندگی و وابستگی اقتصاد مصر به كشورهای خارجی تاثیر داشته و آن سیاست ها ناكارامدی خود را تاكنون نشان داده اند.

افزون بر این، روزنامه «العرب» چاپ لندن، سی ام اردیبهشت در گزارشی تحلیلی به قلم «محمد السمهوری» نوشت: اوضاع اقتصادی سختی كه مصر با آن دست و پنجه نرم می كند از بزرگ ترین چالش های فرا روی رییس جمهوری آینده مصر است.

به نوشته روزنامه العرب، مصر از بحران مالی خفه كننده رنج می برد. كمبود بودجه عمومی دولت، حجم بالای بدهكاری داخلی و خارجی طی سه سال هر روز در حال افزایش بوده است. میزان كمبود بودجه به 14 درصد از تولید ناخالص ملی رسیده است.

دولت برای جبران كمبود بودجه ناچار به استقراض (وام) از بانك های داخلی است.

مصر طی سه سال گذشته بارها تلاش كرده است تا با صندوق بین الملی پول توافقنامه هایی را امضا كند و برنامه اصلاح امور مالی را در دستور كار قرار دهد، اما هربار در آخرین لحظات، دولت های مصر به خاطر ترس از افزایش تنش های سیاسی و اجتماعی از این اقدام چشم پوشی كردند.

اگرچه كشورهای عربی كنار خلیج فارس به مصر كمك مالی كرده اند، اما این كمك ها هم در رهایی این كشور از بحران اقتصادی نقش برجسته ای را بازی نكرده است. همچنین پیش بینی می شود كه این كمك ها ادامه نیابد. مسوولان كشورهای عربی كنار خلیج فارس هم این مساله را بارها یادآور شده اند.

افزون بر این، روزنامه «صدی البلد» مصر، بیست و هشتم اردیبهشت در گزارشی به قلم «عادل عامر» نوشت: درمان بیماری های اقتصاد مصر را باید در داخل جستجو كرد و نه در خارج از این كشور.

وی افزود: متوقف شدن كمك های آمریكا به مصر در كوتاه مدت بر روی اقتصاد مصر اثر ناگواری برجای خواهد گذاشت اما این مساله در بلند مدت تاثیرات مثبتی به همراه خواهد داشت.

عامر نوشت: در تاریخ نمونه های زیادی را سراغ داریم كه از كمك های بین المللی استفاده كردند. این كمك ها به طور پایدار سودآور نبود و فقط سبب شد تا در كشوری كه از این مزایا استفاده می شود، روحیه وابستگی به كشورهای خارجی تقویت شود.

از نگاه بسیاری از تحلیلگران، با توجه به شكاف در جامعه مصر و به حاشیه رانده شدن گروه اخوان المسلمین نمی توان امیدوار بود كه دولت آینده این كشور بتواند بسیاری از طرح های خود را پیش ببرد و سركوب گروه اخوان المسلمین در مصر افراط گرایی را شتاب خواهد بخشید و این عامل هم در مسیر حركت دولت مصر سنگ اندازی خواهد كرد.

** بیكاری؛ بمب ساعتی مصر

از نظر بسیاری از ناظران، بحران بیكاری در میان جوانان مصر نیز یكی از چالش هایی است كه رییس جمهوری آینده این كشور را آزار خواهد داد. همان طور كه این عامل در سرنگونی حسنی مبارك هم نقش داشت.

به نوشته سی ام اردیبهشت روزنامه لس آنجلس تایمز، بیكاری و ركود اقتصادی از برجسته ترین عواملی بودند كه باعث شدند تا مردم علیه «حسنی مبارك» آخرین فرعون مصر قیام كنند و اكنون آمار بیكاری در هم سنجی با دوره ی زمامداری حسنی مبارك 2 برابر شده است.

همچنین روزنامه العرب، نوشت: تازه ترین آمارها نشان می دهد كه 4/13 درصد (سیزده و چهار دهم) از نیروی كار مصر بیكار هستند.

بازار كار مصر كه شامل بخش های خصوصی و دولتی است در فراهم كردن فرصت شغلی برای جوانان ناتوان بوده است.

در این زمینه روزنامه «القدس العربی» چاپ لندن، سی ام اردیبهشت نوشت: موضوع بیكاری جوانان در مصر به اندازه ای حساس است كه می توان گفت كه این مساله كلید موفقت یا شكست رییس جمهوری آینده این كشور است.

یكی از عواملی كه خشم مردم را نسبت به حسنی مبارك برانگیخت بیكاری جوانان این كشور و ناامیدی آنان نسبت به آینده خود بود، اما آمار بیكاری به سبب مهاجرت سرمایه گذاران و كم شدن شمار جهانگردان پس از انقلاب مردم این كشور وخیم تر شده است.

در این ارتباط «محمود الشربینی» مدیر اجرایی شورای آموزشی صنایع مصر، سی و یكم اردیبهشت در گفت و گو با روزنامه «القدس العربی»، بیكاری را به منزله بمب ساعتی به شمار آورد كه اگر رییس جمهوری آینده در حل این مشكل موفق نشود، بمب ساعتی بر روی همه منفجر و انقلاب دیگری شعله ور خواهد شد.

به نوشته سی ام اردیبهشت روزنامه العرب، یك چهارم مردم مصر(26.3 درصد) زیر خط فقر زندگی می كنند و یك چهارم از جمعیت این كشور هم وضعیتی مشابه همین گروه ها دارند. این به مفهوم آن است كه تقریبا بیش از نصف مردم مصر را می توان فقیر به شمار آورد و برچیده شدن فقر هم یكی از چالش های رییس جمهوری آینده مصر خواهد بود.

** بحران سوخت در مصر

بحران سوخت در مصر یكی دیگر از مشكلات بنیادی این كشور است. بسیاری از شركت های گازی و نفتی جهان از مبادلات تجاری با مصر گله مند هستند. به نوشته تارنمای مركز مطالعات الجزیره قطر، دولت مصر سی و یكم فروردین امسال بهای مصرف گاز خانگی را افزایش داد.

به گفته «مدحت یوسف» معاون پیشین اداره كل نفت مصر، این تصمیم خلاف عدالت اجتماعی است. این افزایش بها به مفهوم آن است كه شهروندان مصری بهای بیشتری نسبت به سرمایه گذاران در بخش های صنعتی می پردازند. چون بهای یك میلیون واحد كالری گاز (حدود 37.6 متر مكعب) بین 6 تا 9 دلار برای مصرف خانگی است، در حالی كه صنایع بزرگ پرمصرف، بهایی حدود 3 تا 6 دلار برای این مقدار می پردازند و كالاهای خود را با قیمت های جهانی صادر می كنند.

بنا بر این گزارش، بهای گاز برای قشر متوسط جامعه مصر 2 برابر و برای ثروتمندان 3 برابر شده است.

** چالش های مرزی

با توجه به اینكه پس از بركناری مرسی رابطه جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) و دولت مصر وارد مرحله ای از تنش شده و از سوی دیگر در كشورهای همسایه مصر جنگ داخلی و ناآرامی وجود دارد، پیش بینی می شود این عوامل هم دولت آینده مصر را تهدید كند.

در این پیوند تارنمای «البوابه نیوز» مصر، یكم خرداد در گزارشی به قلم «امل مهدی» نوشت: دولت آینده مصر نه فقط در سطح داخلی با مسائلی مانند كمبود بودجه، بیكاری و فقر روبرو می شود، بلكه این دولت در عرصه خارجی هم با چالش هایی روبرو خواهد شد.

از نگاه امل مهدی، اختلاف با گروه حماس در غزه یكی از مسائلی است كه به طور مستقیم امنیت ملی مصر را با تهدید روبرو خواهد كرد.

با آن كه نیروهای مسلح مصر اعلام كرده اند كه بیش از 90 درصد تونل هایی را كه سلاح و سوخت از آنجا قاچاق می شد، ویران كرده اند، اما منابع حماس اعلام كرده اند بیشتر تونل های اصلی ویران نشده اند.

به نوشته تارنمای «البوابه نیوز»، مرزهای مشترك مصر و لیبی نیز ملتهب است و اگر اقدامی در این زمینه صورت نگیرد، دیر یا زود رییس جمهوری آینده مصر را با مشكل روبرو خواهد كرد.

همچنین لیبی هم اكنون پس از افغانستان به مركز امن تازه ای برای گروه های وابسته به القاعده تبدیل شده است و این گروه ها بسیاری از عملیات دهشت افكنانه را از این كشور آغاز می كنند.

البوابه نیوز افزود: مرزهای سودان هم به حیاط خلوت گروه ها و افراد مخالف نظام مصر تبدیل شده و كسانی كه از دست نیروهای دادگاه فرار می كنند، در آنجا پناه می گیرند و همچنین در این منطقه سلاح هایی به داخل مصر قاچاق می شود.

از نگاه كارشناس مسائل سودان، «عمر البشیر» رییس جمهوری سودان هم گرایش اخوانی دارد و مخالف نقشه راه مصر پس از بركناری مرسی است؛ به طوری كه وی با اتیوپی یك توافق نامه مشترك دفاعی امضا كرده و خواهان این است كه اتیوپی برای كاهش سهم مصر از آب رود نیل وارد عمل شود.

در پایان باید گفت كه مساله تحقق ثبات اقتصادی در همه عرصه ها و پرداختن به مشكلاتی مانند فقر و بیكاری از مهمترین چالش های رییس جمهوری آینده مصر خواهد بود و فقط از راه انسجام طیف های گوناگون جامعه مصر می توان برای رهایی این كشور از كوران بحران ها اقدام كرد.

*گروه تحقیق و تفسیر خبر

پژوهشم**9278**1358