طرح «جهان عاری از خشونت» كه در شهریور پارسال از طرف «حسن روحانی» رییس جمهوری در شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد پیشنهاد و با رای مثبت 190 كشور عضو این سازمان به قطعنامه ی رویارویی با افراط گرایی و خشونت تبدیل شد، مورد توجه بسیاری از صلح دوستان داخلی و بین المللی قرار گرفته است و از آن زمان تاكنون یادداشت ها و اظهارنظرهای بسیاری در این رابطه منتشر و مطرح شده است.
اگرچه بسیاری از مولفه های جهان عاری از خشونت در برداشت انسان ها از این مفهوم مشترك است، اما هر یك از انسان ها بسته به ملیت، فرهنگ، جنسیت، سن و بسیاری از ویژگی های خود، فهم متفاوتی از انگاره ی جهان عاری از خشونت دارند؛ فهمی كه شناخت آن می تواند یاری گر دولتمردان و مسوولان در برنامه ریزی و تدوین سیاست های كلی باشد.
در این میان، شناخت برداشت جوانان و نوجوانان از این مقوله از اهمیت دوچندانی برخوردار است؛ زیرا این گروه در سال های آتی به عنوان نیروهای فعال و پویای جامعه، كشور را اداره خواهند كرد.
بر این بنیاد تلاش برای ایجاد فهمی فراگیر، جهان فهم و نه ایدیولوژیك از این مقوله ی ارزشمند باید در دستور كار قرار گیرد تا كنشگران كشورمان در دهه های آینده بتوانند كشور را بر اساس واقع گرایی مبتنی بر عقلانیت اداره كنند.
در همین ارتباط مسوولان مدرسه ی راهنمایی شهید حسینی در منطقه ی 8 تهران، در سال تحصیلی 93-1392 از دانش آموزان خواستند به طرح دیدگاه های خود در خصوص جهان عاری از خشونت در قالب انشا و نقاشی بپردازند كه این گزارش تلاش كرده است تا گوشه یی از این آثار را منتشر كند.
*** نگاهی متفاوت به جهان عاری از خشونت
بسیاری از نوجوانان این مدرسه در نوشته های خود جنگ را از مصداق های بارز خشونت دانستند. از دید اغلب آنها جهان عاری از خشونت به جهانی اطلاق می شود كه خشونت و جنگ و ظلم در آن جایی ندارد و صلح و آرامش در آن حكمفرما است.
«جهان عاری از خشونت به معنای جهانی است كه در آن جنگ و خونریزی وجود نداشته و همه در صلح و دوستی با یكدیگر زندگی كنند؛ یعنی زمانی كه انسان های تمام جهان با یكدیگر تفاهم داشته باشند.» این توصیف «امیررضا محسنی» یكی از دانش آموزان از مقوله ی جهان عاری از خشونت است.
«مهدی باغجری» هم در انشای خود نوشت: «خشونت زمینه ی همه ی دشمنی ها است و باعث ستیز و نابودی می شود. خشونت در واژه به معنی عصبانی بودن و درگیری فكر و افكار است. خشونت مهمترین عامل درگیری میان دو كس است؛ حال این دو كس می توانند آدم ها و یا كشورها باشند. خشونت ها معمولا میان دو فرد رخ می دهد، اما این خشونت ها در میان دو كشور خود را نشان می دهند. نظیر آن بمباران شهر هیروشیما و ناكازاكی است كه هنوز هم آثار آن باقی مانده است و مردمان این شهرها از كشور آمریكا به خاطر این خشونت و عمل هنوز نفرت دارند.»
از دید نوجوانان همچنین جهان خالی از خشونت با مفاهیمی چون سرسبزی و گل و زندگی آرام پیوند خورده است.
«دنیا با خشونت زیبا نیست و نمی تواند سرچشمه ی خواستن، داشتن و توانستن باشد. زمانی كه ما بتوانیم خصومت، دشمنی و خشونت را در روابط بین انسان ها از بین ببریم، دوباره آسمان زمینمان آبی خواهد شد و درختانمان سرسبز و رویاهایمان شیرین و ما عطر خوش زندگی آرام را دوباره در وجودمان احساس خواهیم كرد.» این بخشی از انشای «مهدی رزاقی» یكی دیگر از دانش آموزان در این ارتباط است.
بسیاری از دانش آموزان صلح، آرامش، رفاه و پیشرفت را نتیجه ی ایجاد جهان عاری از خشونت می دانند.
به نوشته ی «میلاد بابایی» یكی از دانش آموزان مدرسه ی راهنمایی شهید حسینی «همه روزه انسان های بی گناه زیادی كشته می شوند و تعداد زیادی هم آواره و بی خانمان می شوند. علاوه بر این بر اثر جنگ ها مشكلاتی چون بیماری، قحطی، نبود بهداشت، نبود دارو و ... در این كشورها زیاد است... اگر بتوانیم جهانی عاری از خشونت داشته باشیم، شاهد پیشرفت های زیادی در دنیا خواهیم بود، چرا كه در محیطی كه هیچ استرس و فشاری نباشد، فكرها و مغزها كار می كنند و می توانیم شاهد پیشرفت های علمی، فرهنگی، هنری و ... باشیم. اگر كشورها به چنین پیشرفت هایی برسند، امكانات و رفاه مردم هم بیشتر می شود و اقتصاد كشور هم رو به بهبود می رود. وقتی اقتصاد رو به بهبود رفت، امكانات پزشكی بهداشتی هم بیشتر می شود، وقتی امكانات پزشكی بهتر شد، سلامت جامعه بهتر خواهد شد.»
***خشونت، روح نوجوانان را آزار می دهد
ناراحتی ناشی از دیدن صحنه های جنگ و خشونت در تلویزیون و مظلومیت كودكان و آسیب هایی كه در اثر خشونت متوجه آنها می شود، در انشای بسیاری از دانش آموزان برجسته بود. توجه به كشورهایی كه درگیر وضعیت جنگی هستند یا این وضعیت را تجربه كرده اند، در نوشته های نوجوانان به كرات وجود داشت.
«علیرضا زرعا» با زبانی ساده و بی آلایش می نویسد: «هر وقت كه به تلویزیون نگاه می كنم و تصاویری از جنگ و قتل و آدم كشی در كشورهای مختلف جهان را می بینیم ناخداگاه بغض گلویم را می فشارد و با خود فكر می كنم چرا؟ مگر آن كودك بی گناهی كه در دامان مادرش خوابیده است و آن زن و مردی كه در حال كار كردن در مزرعه ی خود هستندچه گناهی كرده اند كه باید زیر بمب و موشك قرار گیرند. دولتمردان كشورها برای رسیدن به اهداف خود كه دین را زیر سلطه ی خود درآورند به جنگ پناه می برند، یعنی از راه جنگ وارد می شوند. نمونه یی از این جنگ و خشونت در كشور خودمان اتفاق افتاده كه سال های سال مردم ما درگیر حملات كشور عراق قرار گرفتند و برای اینكه بتوانند از حق خود دفاع كنند وارد جنگ شدند كه نتیجه ی آن به شهادت رسیدن بسیاری از جوانان وطن ما و جانباز شدن بسیاری دیگر و یتیم شدن خیلی از فرزندان شد و عوارض آن بعد از سال ها از اتمام جنگ هنوز هم در كشور ما دیده می شود.»
***علت ایجاد خشونت در جهان از دید نوجوانان
بسیاری از دانش آموزان در نوشته های خود زیاده خواهی و قدرت طلبی انسان ها و سلطه گران بین المللی را عامل ایجاد خشونت دانستند. برخی دانش آموزان هم از لزوم تفكیك دولت و مردم «كشورهای سلطه گر» گفتند.
«ما فقط زمانی می توانیم جهان عاری از خشونت داشته باشیم كه دست از جنگ و كشورگشایی برداریم. تا زمانی كه كشورهای استعمارگر به كشورگشایی و جنگ و غارت سایر كشورها می پردازند، هرگز جهان و دنیای خوب و آرامی نخواهیم داشت و اگر این جنگ ها نباشد و حاكمان به مرزهای خود قانع باشند و هزینه ی كلانی كه صرف می كنند نباشد، جهان خوبی خواهیم داشت. چون بیش از نیمی از درآمدو هزینه های كسب شده توسط یك كشور بیهوده برای سلاح و سرباز و تجهیزات جنگی صرف می شود... همیشه زندگی به این گونه است كه كسی كه به قدرتی كه لایق آن نیست دست پیدا می كند، باعث زیان و آسیب می شود. وقتی كه قدرت اضافی و پول های كلان به دست حاكمان و بزرگان یك كشور می رسد، زود از خود بیخود می شوند و كارهایی انجام می دهند كه در گذشته آن را انجام نمی دادند. پس بهتر است كه بزرگان كشورها با یكدیگر صلح كنند.» این بخشی از انشای «احسان دادستانی» یكی از دانش آموزان این مدرسه بود.
«سامان زمانیان» نیز در این ارتباط نوشت: «من نمی دانم چرا مردم شعار مرگ بر آمریكا سر می دهند. درست است كه آمریكا كارهای بدی انجام داده و می دهد، ولی وقتی مردم ایران شعار مرگ بر آمریكا را بارها و بارها سرمی دهند، منظورشان كل مردم آمریكا است و معنی آن این است كه باید به همه ی مردم آمریكا مرگ فرستاد. مردم آمریكا كه بد نیستند، دولت آمریكا بد است. دولت آمریكا است كه جهان را مملو از خشونت كرده است... من بعد از اینكه شنیدم آمریكا بمب اتم خود را در هیروشیما و یك شهر دیگر زده خیلی ناراحت شدم. البته سوء تفاهم نشود من از دولت آمریكا ناراحت شدم و بدم آمد، نه از مردم آمریكا. شاید اگر آمریكا فقط كمی از توقعات خود كم كند، جهان از این كه هست آرام تر و زیباتر شود.»
***راه های رسیدن به جهان عاری از خشونت
امید و همچنین ناامیدی به ایجاد جهان عاری از خشونت در نوشته ی نوجوانان به چشم می خورد. برخی از دانش آموزان در نوشته های خود ایجاد جهان عاری از خشونت را رویایی دست نیافتنی دانستند و برخی ایجاد چنین جهانی را به برآورده شدن دعای مردم و ظهور منجی منوط دانستند. برخی اما راهكارهایی را برای ایجاد آن مطرح كردند.
اصلاح رفتار انسان ها از جمله راهكارهایی بود كه دانش آموزان در این زمینه عنوان كردند.
به نوشته ی «علی ابراهیم شاه» یكی از دانش آموزان «جهان ما یكی است و همه با هم برادریم. فرقی نمی كند كه از چه رنگ و جنس و نژادی هستیم. مهم این است كه همه انسان هستیم. درست است كه صلح با آمدن امام زمان (عج) انجام می شود، اما ما می توانیم صلحی برای خود به وجود بیاوریم. اول باید خودمان را درست كنیم و صلح جو باشیم، باید از تبعیض های رنگی و نژادی و جنسی دوری كنیم، كه اگر همه خودشان را درست كنند، جهان نیز درست می شود. خیلی ها اعتقاد دارند كه چون خوی جنگ و نژادپرستی از درون ما انسان ها است، نمی توانیم به صلح كامل جهانی برسیم، اما به اعتقاد من ما می توانیم تا حدودی به صلح برسیم. ما باید تا جایی كه می توانیم بین خانواده های خودمان صلح ایجاد كنیم و از تفرقه و جدایی جلوگیری به عمل آوریم. انسان ها همه یكی هستند، ما نباید به اختلافات مذهبی و قومی دامن بزنیم. متاسفانه امروزه در منطقه جنگ ها و درگیری هایی میان شیعه و سنی دیده می شود. ما باید به آزادی بیان و آزادی مطبوعات اهمیت دهیم. باید انسان ها بتوانند حرف خود را بزنند و از لحاظ اقتصادی با هم برابر باشند.»
درك متقابل، دوستی، همدردی و همكاری میان دو طرفی كه با هم مناقشه دارند هم یكی دیگر از راه هایی است كه از دید نوجوانان تمركز بر آن می تواند خشونت را در دنیا كاهش دهد.
«امیرعلی پیرانی» هم در این زمینه نوشت: «بیاید دست یكدیگر را بگیریم و مشكلات همدیگر را برطرف كنیم تا همواره با دوستی و دنیایی بدون خشونت، زندگی راحتی نیز داشته باشیم. اگر هركس در پی منافع خود بوده و به دیگران اهمیتی ندهد، در دل نزدیكان و شاید حتی كسانی كه نمی شناسد نهال خصومت و نفرت را كاشته و با بدتر كردن وضع خود، این نهال را رشد دهد و شاید روزی شاخه های این نهال دامن او را گرفته و به اعماق بكشاند. تا وقتی كه می شود با از بین بردن خشونت، همه چیز را عوض كرد، چرا آن را به كار می گیریم و وضع را بد و بدتر می كنیم. بیایید دست یكدیگر را بگیریم و مشكلات همدیگر را برطرف كنیم تا همراه با دوستی و دنیایی بدون خشونت زندگی راحتی نیز داشته باشیم.»
همچنین توجه به زندگی بدون خشونت پیامبر و امامان و الگو گرفتن از افراد بزرگ در تاریخ چون «ماهاتماگاندی» و «نلسون ماندلا» و ... از دیگر راهكارهایی بود كه در نوشته های نوجوانان به كرات دیده شد.
«مهان نظری» در انشای خود نوشت: «در زمان های مختلف مردمان بزرگی بوده اند كه وقتی مردم مانند حیوانات با هم رفتار می كردند، به راهنمایی آنها می پرداختند. اگر این افراد مانند پیامبران و امامان نبودند، الان در دنیایی زندگی می كردیم كه همه در حال دعوا و جنگ با یكدیگر بودند. باید از بزرگان یاد بگیریم ؛ از امام موسی كاظم اسوه ی مهربانی است و به فرونشاندن خشم معروف بوده است، یا از پیامبر گرامی اسلام و یا كوروش كبیر كه با نوشتن كتیبه یی مردم را به نیكی تشویق كرده است؛ كوروشی كه هر زمان كشوری را فتح می كرد، با مهربانی و عطوفت با مردم آن برخورد می كرد.»
***زاویه های دید متفاوت
بسیاری از دانش آموزان از زبان خود به طرح دیدگاه ها در خصوص جهان عاری از خشونت پرداختند، در حالی كه معدودی از آنها از رویكردهای خلاقانه برای بیان نظرهای خود استفاده كردند و از زبان زمین و آسمان به تقبیح خشونت پرداختند.
«ظهیرالمهدی مقدسی» از زبان آسمان از بدی های خشونت گفت و در انشای خود نوشت: «من واقعا تعجب می كنم وقتی می بینم كه عده یی از شما برای تصاحب یك زمین با همنوعان خود می جنگید و در این بین عده یی انسان بی گناه می میرند، من به جای شما خجالت می كشم.»
«شما می توانید از انرژی اتمی برای پیشرفت خود استفاده كنید نه این كه بمب های اتمی خود را روی سر و صورت من بتركانید. شما كارتان با خودتان مشخص نیست، روزهایی كه حالتان خوش است مانند دو برادر با هم قرارداد صلح می بندید ولی وقتی ناخوش هستید همدیگر را تحریم می كنید و جنگ و خونریزی به راه می اندازید.» این هم بخشی از نوشته ی «محمدجواد عزیزی» بود كه از زبان زمین خشونت را نقد كرده است.
*گروه پژوهش های خبری
پژوهشم**9275**2054
تهران-ایرنا-وقتی نوشته های بی پیرایه و ساده ی دانش آموزان كم سن و سال را درباره ی جهان عاری از خشونت می خوانی، آرزو می كنی كه ای كاش سیاستمداران امروز جهان نیز كمی دغدغه ی این كودكان و نوجوانان را داشتند و تلاش بیشتری برای زدودن خشونت و دهشت افكنی از جای جای جهان می كردند.