توفان نمك در صورت عدم احیای دریاچه ارومیه شمال و شمال شرق كشور را نیزدر برمی‌گیرد

به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، داود رضا عرب روز یكشنبه در نشست ستاد احیای دریاچه ارومیه در جمع خبرنگاران اظهار كرد: در صورت معلق شدن ذرات نمك در هوا، جنگل‌ها، مزارع و در نهایت زندگی مردم تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.

وی در پاسخ به برخی اظهارات مبنی بر خشك كردن دریاچه و برداشتن نمك از سطح آن توضیح داد:10 میلیارد تن نمك در بستر دریاچه ارومیه وجود دارد كه در خوشبیانه‌ترین حالت برداشت آن 250 سال زمان نیاز دارد؛ اگر هم فرض را بر این بگذاریم كه برداشت انجام شود اینكه این میزان نمك به كجا منتقل كنیم مساله مهمی است.

عرب درباره اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت:در ابتدا پنج اصل برای تعیین چارچوب در راستای نجات دریاچه ارومیه تعیین شده است.

وی افزود: مشاركت و استفاده از خرد جمعی به همراه تعامل با دانشگاهیان ، متخصصان داخلی و خارجی و مردم اولین اصل است كه در این زمینه تعدادی از متخصصان ایرانی مقیم خارج به كشور سفر كردند و با برخی هم با استفاده از فناوری ارتباطات تبادل نظر كردیم.

به گفته وی بیش از 500 نفر از اعضای هیات علمی و دانشگاه ها كه 50 نفر آنها مقیم خارج از كشور هستند در نشست های ستاد احیای دریاچه ارومیه شركت كردند.

عرب ادامه داد:تامین پایدار آب، الگوی احیای محیط زیست و جلوگیری از تخریب سرزمین با نگاه ملی، تقدم چرایی بر چگونگی و گذر از دیدگاه سخت افزاری و رسیدن به دیدگاه مغز افزاری و نهاد افزاری به ترتیب اصول دوم تا پنجم هستند.

وی به عوامل طبیعی و انسانی در بحران قرار گرفتن دریاچه ارومیه اشاره كرد و گفت: از سال 1330 تا 1374 سالانه حدود 385 میلیمتر بارندگی داشتیم كه اكنون با 18 درصد كاهش به 317 میلیمتر رسیده است. با این وضعیت درجه حرارت در منطقه افزایش یافته و در نتیجه تبخیر دریاچه نیز بیشتر شده است.

عرب افزود: در 42 سال گذشته 4.9 میلیارد متر مكعب آب وارد دریاچه ارومیه می شد كه در مدت 18 سال گذشته این رقم به 2.4دهم میلیارد متر مكعب كاهش یافته است.

وی ادامه داد: بر اساس اظهارات مجامع بین المللی برداشت از منابع آبی 20 تا 40 درصد ایرادی ندارد در حالی كه ما از 70 درصد منابع آبی خود استفاده می كنیم ، بر اساس همین اظهارات برداشت كمتر از 20 درصد ایمن ، بین 20 تا 40 درصد قابل قبول و بیشتر از 40 درصد بسیار خطرناك است.

سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه افزود: برداشت در كشورهایی مانند مصر 45درصد ، ایتالیا 25 درصد، هند 33 درصد و چین 29 درصد است كه این رقم در ایران 70 درصد است.

وی با اشاره به عوارض خشك شدن دریاچه ارومیه بر سلامت و زندگی مردم گفت: عفونت های حاد دستگاه تنفس ، آسم، عفونت های دستگاه فوقانی ، انواع سرطان و بیماری های قلبی و عروقی افزایش خواهد یافت، همچنین بروز تابستان های گرم تر و خشك تر، زمستان های طولانی تر و سردتر، تسریع در روند ذوب پوشش برف منطقه ، كاهش بارش ، افزایش دما و تبخیر ، كمبود آب و روان آبها ، شور شدن خاك، پراكندگی نمك، كاهش توان تولید زنبورداری ، دامداری و دامپروری و كاهش توان تولید مراتع در اثر پراكنش نمك برخی عوارض خشك شدن دریاچه ارومیه است.

عرب گفت: بر این اساس تاكنون 24 راهكار در ستاد احیای دریاچه ارومیه به تصویب رسیده است كه به محض ابلاغ به دستگاه ها و تامین بودجه عملیات اجرایی آنها آغاز می شود.

وی افزود:بر اساس محاسبات صورت گرفته زمان 10 ساله برای احیای دریاچه ارومیه در نظر گرفته شده است كه دو سال اول ( 93 و 94 ) مربوط به دوره تثبیت كانون های زیزگردهاست و 7 سال هم برای دوره احیا درنظر گرفته شده و سال 1402 زمان احیای نهایی دریاچه تعیین شده است.

عرب گفت: قسمت عمده ورودی آب از جنوب دریاچه است كه از 4 رودخانه زرینه رود ، سیمینه رود ، گدار چای و مهاباد تامین می شود كه بیشترین آورد دریاچه را دارند، در زرینه رود به لحاظ شیب منفی كه در مصب دریاچه وجود دارد آبی كه وارد می شود به قسمت اصلی دریاچه نمی رسد و بیشتر تبخیر می شود.

وی با بیان اینكه دو روش كه مكمل همدیگر هستند برای حل این مشكل مصوب شد افزود: مقرر شد توسط یك كانال 4 كیلومتری زرینه رود به سیمینه رود متصل شود تا سیلاب ها جمع آوری شود و در دبی (میزان ورودی آب) پایین از یك كانال بتونی استفاده شود تا بخشی از آب در شرایط معمول منتقل شود كه بتواند این آب به پیكر اصلی رودخانه وارد شود.

عرب ادامه داد: سد شهید مدنی به بهره داری رسیده ولی مقرر شد تا اطلاع ثانوی این سد باید در اختیار دریاچه باشد و برای كشاورزی استفاده نشود.

وی افزود:بخشی از این آب در نزدیك دریاچه در شوره زارها رها می شود كه قرار است كانالی برای جمع آوری این آبها احداث شود تا آبها جمع آوری و به بدنه اصلی دریاچه وارد شود كه این یكی از مصوبات این نشست است.

عرب اظهار كرد: دومین مصوبه این نشست شناسایی كانون های تولید ریزگرد و تثبیت آنها است، اكنون 6 كانون فعال تولید ریزگرد در منطقه وجود دارد كه باید هر چه زودتر تثبیت شوند چون ممكن است در ماه های آینده تولید گرد و غبار و نمك كنند از این رو قرار شد با استفاده از روش های مختلف بیولوژیكی كه به محیط زیست آسیب وارد نكنند تثبیت شوند، البته قرار است در آینده به وسیله كاشت گیاهان كار تثبیت انجام شود.

وی ادامه داد: سومین مصوبه مطالعه و اجرای برنامه حفاظت اكولوژیكی پارك ملی دریاچه با اولویت قسمت جنوبی است، این بخش رسوب گذاری كرده و قرار شد سازمان حفاظت محیط زیست مطالعه ای انجام دهد كه بر اساس آن یك زیستگاه جدید گیاهی و جانوری ایجاد شود تا این تهدید به فرصت تبدیل شود.

سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: قرار شد مطالعه ای درباره اثرات بهداشتی، اجتماعی و زیست محیطی ناشی از خشك شدن بخشی از دریاچه ارومیه تا زمان احیای آن انجام شود و همچنین اجرای برنامه پیشگیری كاهش ریسك اثرات محتمل هم انجام خواهد شد كه از دیگر مصوبات این نشست است.

عرب افزود:مقرر شد یك برنامه معیشت جایگزین در منطقه تهیه شود تا از بخش كشاورزی به بخش صنایعی كه مشكلات زیست محیطی ندارند تبدیل شود كه قرار است وزارت صنعت معدن و تجارت و استانداری ها این كار را انجام دهند.

وی ادامه داد: انجام مطالعات در مورد امكان سنجی استفاده از فناوری های نوین برای بخش پایش و كاهش تبخیر از دیگر مصوبات این نشست است كه بیشتر جنبه مطالعاتی دارد.

عرب گفت: همچنین ایجاد یك مركز آینده پژوهی در دریاچه ارومیه توسط سازمان حفاظت محیط زیست از دیگر مصوبات این نشست است.

وی افزود: بحث دیگر انجام علمیات آبخیزداری به منظور افزایش حجم آب ورودی به دریاچه بود كه بر این اساس قرار شد در محل هایی كه انجام عملیات آبخیزداری موجب افزایش ورودی آب به دریاچه می شود انجام گیرد كه این هم از دیگر مصوبات این نشست است.

عرب گفت:مصوبه دیگر ایجاد هماهنگی با قوه قضاییه برای تسریع اجرای قانون تعیین تكلیف چاه های غیر مجاز به ویژه چاه هایی كه تاثیر زیادی بر آب های سطحی در منطقه دارند، است.

سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه افزود: مصوبه دیگر این است كه مقرر شد تا مقدار آب جابجا شده در اجرای طرح انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه ارومیه بر اساس پروتكل بین كشورهای منطقه و فقط برای نجات دریاچه انجام شود. این طرح در حال اجرا است اما قرار است تسریع شود و مقرر شد تا سال 1396 به بهره برداری برسد.

وی گفت: جلوگیری از برداشت غیر مجاز از آب های سطحی، تامین اعتبار مورد نیاز و تسریع در انتقال آب طرح انتقال آب از رودخانه زاب به حوضه آبریز دریاچه ارومیه، انتقال پساب تصفیه خانه های حوضه آبریز به دریاچه ، تهیه كاداستر ( نقشه ) اراضی حوضه آبریز دریاچه ارومیه ، اجرای طرح های مصوب دستگاه های اجرایی و ارزیابی و امكان سنجی بهره برداری صنعتی از املاح دریاچه ارومیه با رعایت ملاحظات زیست محیطی از دیگر مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه است.

عرب درباره انتقال آب خزر به دریاچه ارومیه گفت: انجام این طرح بسیار گران است به طوری كه برای هر 5 متر مكعب آب 2.5 دلار اعتبار نیاز است و در بهترین حالت اجرای آن 13 سال زمان خواهد برد البته طرح های مشابه آن در مدت زمانی 18 سال به پایان رسیده اند. بنابراین اگر بخواهیم به امید خزر باشیم دریاچه ارومیه را از دست خواهیم داد از این رو اجرای طرح انتقال آب خزر فعلا در دستور كار قرار ندارد.

وی درباره روستاهای آسیب دیده در حوضه دریاچه ارومیه افزود: روستاهای آسیب دیده بیشتر در شرق دریاچه قرار دارند كه بیشتر از طریق گرد و غبار و كاهش آب چاه هاست كه كنترل گرد و غبار در تابستان امسال جزو برنامه ها و مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه است.

علمی (3) ** 9014 ** د . الف**1440