چهارمحال و بختیاری؛ سرزمین گنج های پنهان

چهارمحال و بختیاری در بخش مركزی فلات ایران و رشته كوه های زاگرس میان كوه های غرب و پیشكوه های داخلی واقع شده است. مساحت این استان 16 هزار و 533 كیلومتر و معادل 1 درصد مساحت كل كشور است.

بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسكن سال 1390 جمعیت این استان بالغ بر 895 هزار تَن بوده است كه از این تعداد بالغ بر 521 هزار تن در مناطق شهری و 372 هزار تن معادل 42 درصد آن در مناطق روستایی و عشایری ساكن هستند.

زبان مردم این استان از اصیل ترین گویش ها و نزدیك به فارسی پهلوی است. نزدیكی گویش بختیاری به زبان پهلوی به اندازه یی زیاد است كه زبان شناسان این دو را از هم جدا نمی دانند.

كاروان تدبیر و امید به ریاست حسن روحانی امروز در حالی به استان چهارمحال و بختیاری رفته كه پیش از این در راستای دیدار با مردم مناطق مختلف كشور و آگاهی از مشكلات آن ها، در یك سال گذشته به استان های خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، ایلام و لرستان سفر كرده است.

رییس جمهوری در این سفر ۲ روزه از نزدیك با گروه‌های مختلف مردم از جمله نخبگان، علما و سرمایه‌گذاران استان دیدار می كند. همچنین بازدید از برخی طرح‌های استانی از دیگر برنامه‌های روحانی در این سفر است.



*** توانمندی های استان

چهارمحال و بختیاری یكی از استان هایی است كه با توجه به موقیت جغرافیایی و زمین های حاصلخیز، ظرفیت های ویژه یی برای سرمایه گذاری در بخش های مختلف از جمله كشاورزی، گردشگری و صنعت دارد.

بیشتر مساحت چهارمحال و بختیاری را مناطق كوهستانی و برف گیر تشكیل می دهد. این شرایط اقلیمی موجب شده است تا این استان به رغم برخورداری از مساحتی كمتر از 1 درصد ایران، بیش از 10درصد آب كشور را در خود جای دهد. دو رودخانه ی مهم «زاینده رود» و «كارون» كه منابع بزرگ آبی برای استان های اصفهان و خوزستان محسوب می شوند از كوه های این استان سرچشمه می گیرند.

«نصرالله ترابی» نماینده ی مردم شهركرد در مجلس هشتم در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، با اشاره به قابلیت های استان چهارمحال و بختیاری در زمینه های مختلف، گفت: یكی از این توانمندی ها، وجود آب فراوان و چشمه های خدادادی است كه در صورت سرمایه گذاری می تواند چهارمحال و بختیاری را به قطب تولید آب معدنی كشور تبدیل كند.

در كنار كوه های سر به فلك كشیده ی این استان، وجود دشت ها و جلگه های پهناور در این منطقه می تواند زمینه را برای كشت انواع محصولات كشاورزی فراهم كند.

یكی از مهمترین زمینه های سرمایه گذاری در استان چهار محال و بختیاری، توسعه ی دامپروری به شكل صنعتی است. شرایط اقلیمی این استان از گذشته های دور بستر مناسبی را برای پرورش دام و دامپروری فراهم آورده است؛ كسب و كار پرسودی كه به رغم ضرورت ها در گذر زمان از سنتی به صنعتی تغییر شكل نیافته است.

ظرفیت های گردشگری استان نیز از دیگر توانمندی های بالقوه ی آن است. طبیعت دست نخورده و آثار دیدنی تاریخی و طبیعی استان یكی از چشم اندازهایی است كه در صورت توجه می تواند استان را به قطب گردشگری كشور تبدیل كند. «پل زمان خان» شهرستان سامان به عنوان نگین گردشگری استان، باغ های این شهرستان، «تالاب بن» در شهر بن، «چشمه سیاه سرد» شهرستان بروجن و تالاب «گندمان» و «چغاخور »، «چشمه نقنه» و ده ها چشمه و آبشار طبیعی از جاذبه های گردشگری این استان هستند. البته در كنار آثار تاریخی و گردشگری، نمودهای زندگی عشایری در این منطقه، می تواند یكی دیگر از جاذبه های دیدنی برای گردشگران باشد.

«عباس قنبری» مشاور استاندار چهارمحال و بختیاری و رییس دانشگاه فرهنگیان استان در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، با تاكید بر توانمندی های استان در زمینه های مختلف گفت: یكی از مهمترین توانمندی این استان جذب گردشگر داخلی و خارجی است كه می تواند موجب رونق اقتصادی آن شود.

وی با یادآوری تركیب قومی و عشایری استان گفت: تنها جاذبه های گردشگری استان در حوزه های طبیعی و تاریخی نیست، بلكه زندگی عشایری در این استان می تواند موضوع خوبی برای مردم شناسان و قوم شناسان باشد تا بتوانند درباره ی فرهنگ و آداب مردمان این سرزمین تحقیق كنند.

ترابی نیز در ادامه ی گفت و گوی خود با ایرنا از اقلیم و آب و هوا و چشم اندازهای زیبای طبیعی به عنوان یكی از جاذبه های طبیعی استان یاد كرد؛ جاذبه یی كه می تواند در طول سال گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به این منطقه جذب كند.

از دیگر مزیت های استان كه می تواند گردشگران زیادی را به آن جلب كند، پوشش جنگلی كم نظیر آن است. جنگل های استان چهارمحال و بختیاری در گروه جنگل های غرب و جنوب غرب كشور قرار می‌گیرند؛ این جنگل‌ها با مساحتی بیش از 300 هزار هكتار به صورت نواری از كوه‌های «بازفت» در شهرستان كوهرنگ به سمت كوه‌های «فلارد» در شهرستان لردگان كشیده شده‌اند.

اما زمینه های سرمایه گذاری در این استان تنها به بخش كشاورزی، دامداری یا گردشگری ختم نمی شود، بلكه این استان از دیرباز محل تولید دست آفرین های مختلف بوده است. این كسب و كار به دو شكل صنایع دستی عشایری و شهری در منطقه رواج دارد. صنایع دستی عشایری بیشتر در شهرستان های كوهرنگ و فارسان رونق دارد و صنایع دستی روستایی و شهری هم تقریبا در همه ی مناطق استان نمود دارد.

قرار گرفتن میان استان های خوزستان و اصفهان موقعیت ویژه یی به چهارمحال و بختیاری بخشیده است. از این استان به عنوان پل ارتباطی میان «قطب انرژی» (خوزستان) و «قطب صنعت» (اصفهان) یاد می شود؛ همین موقعیت جغرافیایی فرصت های زیادی را برای سرمایه گذاری در آن فراهم كرده است.

قنبری در این زمینه به پژوهشگر ایرنا گفت: قرار گرفتن چهارمحال و بختیاری در كنار استان اصفهان كه قطب صنعت محسوب می شود، می تواند امتیازی ویژه برای چهارمحال باشد؛ زیرا این استان با توجه به معادن فراوانی كه دارد می تواند مواد خام كارخانه های استان اصفهان را تامین كند.

همچنین قرار گرفتن چهارمحال و بختیاری در مسیر انتقال لوله ی نفت خام و گاز از خوزستان به مناطق مركزی كشور مزیتی مهم برای این استان محسوب می شود؛ مزیتی كه توجه به آن می تواند به ایجاد پالایشگاه های نفت و صنعت پتروشیمی در این استان منجر شود.

قنبری در ادامه با اشاره به انتقال نفت خام و گاز خوزستان از طریق این استان به مركز كشور، اظهار داشت: این انتقال می تواند فرصتی برای ایجاد پالایشگاه و پتروشیمی در استان باشد و با این كار می توان از حجم بالای بیكاران چهارمحال و بختیاری كاست.



*** محرومیت های آشكار و پنهان استان

محرومیت و توسعه نیافتگی یكی از ویژگی های بارز استان چهارمحال بختیاری است كه ریشه ی بخش زیادی از آن را باید در بی توجهی رژیم حاكم پیش از انقلاب و مشكلات آن ها با ایل بختیاری و طایفه های ساكن در این استان جست و جو كرد. هر چند در دهه های گذشته تلاش هایی برای محرومیت زدایی در استان صورت گرفته است، ولی با گذشت 35 سال از عمر انقلاب هنوز نشانه های محرومیت در این استان دیده می شود.

كارشناسان كم بودن تعداد نمایندگان این استان در مجلس شورای اسلامی و نقش كمرنگ چهارمحالی ها در پست های اجرایی كشور را از دلایل تداوم توسعه نیافتگی استان در سال های پس از انقلاب می دانند.

ترابی در این پیوند به پژوهشگر ایرنا گفت: ما به دلیل اینكه قدرت چانه زنی در پست های اجرایی كشور نداریم نمی توانیم آن چنان كه شایسته ی مردم است برای استان كار كنیم.

وی در پاسخ به پرسشی درباره ی اقداماتی كه در دوره ی نمایندگی وی برای توسعه ی استان صورت گرفته است، گفت: ما به دلیل این كه تعداد كمی نماینده در خانه ی ملت داریم نمی توانیم با استان هایی كه بیشتر از 10 نماینده دارند رقابت كنیم.

بالا بودن نرخ بیكاری یكی از مهمترین مشكلات ساكنان چهارمحال و بختیاری است. نرخ بیكاری در استان از طرف سازمان آمار كشور در دولت دهم 8.9 درصد اعلام شد. این در حالی است كه بسیاری از كارشناسان و مسوولان محلی این رقم را واقعی نمی دانند.

چندی پیش «قاسم سلیمانی دشتكی» استاندار چهارمحال و بختیاری در جلسه ی شورای پیشگیری از جرایم استان با انتقاد از آمار اعلام شده از طرف مركز آمار كشور در دولت پیشین، نرخ واقعی بیكاری در استان را رقمی نزدیك به 35 تا 40 درصد دانست.

«امیرعباس سلطانی» نماینده ی مردم بروجن در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا با رد آمارهای رسمی، نرخ بیكاری در استان را نزدیك به 40 درصد برآورد كرد. سلطانی نرخ بالای بیكاری در استان را از بی توجهی مسوولان به بخش كشاورزی، گردشكری و صنعت در این استان ناشی دانست.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر این كه در دوره ی حضور شما در مجلس شورای اسلامی چه اقدامی برای ریشه كنی این مشكلات انجام شده است، گفت: ما با شناخت فرصت های سرمایه گذاری استان سعی داریم زمینه های جذب سرمایه در بخش های كشاورزی، صنعت و گردشگری را فراهم كنیم.

در این راستا قنبری نیز همصدا با دیگر مسوولان استان، نرخ بیكاری را در چهارمحال و بختیاری فاجعه آمیز خواند و گفت: افزایش نرخ بیكاری در این استان موجب شده است تا چهارمحال و بختیاری به استانی مهاجرفرست تبدیل شود و امروزه بالغ بر 50 هزار تن از مردم این استان در كشورهای حاشیه ی خلیج فارس مشغول كار هستند.

هر چند پس از انقلاب اسلامی، اقدامات زیادی برای سرمایه گذاری در مناطق محروم كشور انجام گرفته است، ولی سرمایه گذاری در بخش های مختلف این استان مانند كشاورزی، صنعت، معدن، دامداری و گردشگری چنان كه شایسته است مورد توجه قرار نگرفته است.

شاخص های پایین توسعه یافتگی در چهارمحال و بختیاری موید این ادعا است. این استان از نظر شاخص‌های توسعه یافتگی و درآمدهای استانی در سطح پایینی قرار دارد و از نظر برخورداری از راه‌های مواصلاتی، خط آهن، آزاد راه‌ و فرودگاه‌ جزو استان های محروم كشور محسوب می شود.

راه‌های مواصلاتی و جاده‌های استان چهارمحال و بختیاری از وضعیت مناسب و استانداردهای لازم برخوردار نیستند و مردم برای رفت و آمد از طریق این راه ها به سایر استان‌ها به‌ ویژه تردد به استان‌های خوزستان، اصفهان و كهگیلویه و بویراحمد با مشكلات اساسی مواجه هستند. از نظر وجود خطوط حمل و نقل ریلی نیز چهارمحال و بختیاری استان محرومی است؛ با وجود این‌كه كلنگ احداث خط آهن زده شده، ولی در عمل هیچ اقدام موثری انجام نشده است.

نبود زیرساخت هایی چون راه های مواصلاتی خود زمینه های جذب سرمایه در استان را از میان برده است. امیر عباس سلطانی در ادامه ی گفت و گوی خود با گروه پژوهش های خبری ایرنا با تاكید بر اهمیت خطوط ریلی و راه های مواصلاتی به عنوان محور توسعه، گفت: وجود زیر ساخت های اقتصادی مناسب، یكی از لازمه های توسعه و جذب سرمایه در هر منطقه یی محسوب می شود؛ راه های مواصلاتی و خط آهن یكی از این زیرساخت ها است كه می تواند در جذب سرمایه نقش موثری داشته باشد.

وی در ادامه یادآور شد: استان چهارمحال و بختیاری یكی از استان هایی است كه می تواند در زمینه ی صنعت گردشگری سرآمد باشد، ولی نبود راه مناسب در این استان، چهارمحال و بختیاری را از سرمایه گذاری های خصوصی و دولتی محروم كرده است.

قنبری نیز در ادامه ی گفت و گوی خود با ایرنا افزایش جذب سرمایه و گردشگر در استان را در گروی توسعه ی راه های مواصلاتی و شبكه ی ریلی دانست.

یكی دیگر از مشكلات استان كم آبی است. چهارمحال و بختیاری به رغم برخورداری از منابع غنی آب های سطحی(در حدود10 درصد آب كشور)، در سال های گذشته دچار بحران های متعددی در زمینه ی بی آبی یا كم آبی شده است؛ برخی از مقام های مسوول ادعا می كنند كه بحران آب در هشت شهر این استان دیده می شود.

بحران آب در این استان فقط به مناطق شهری ختم نمی شود، بلكه روستاهای چهارمحال و بختیاری نیز با آن دست و پنجه گرم می كنند؛ به گزارش دفتر شهركرد ایرنا، آب رسانی به 200 روستای این استان از طریق تانكرهای آبرسان انجام می شود.

نماینده ی پیشین شهركرد در مجلس شورای اسلامی اختصاص نیافتن اعتبار به طرح های ناتمام آبی در این استان را عامل اصلی بروز بحران آب در آن می داند. به گفته ی او طرح انتقال آب «بن تا بروجن » در این استان به دلیل كمبود اعتبارات هنوز راكد مانده است.

اما نماینده ی بروجن بر این باور است كه تصمیم های غیر كارشناسی در انتقال آب به دیگر استان ها عامل بحران آب در چهارمحال و بختیاری است. به گفته ی او بخش زیادی از آب كشاورزی و شرب استان در چارچوب طرح های انتقال آب به استان های اصفهان و كرمان می رود؛ طرح هایی كه تداوم اجرای آن، چهارمحال و بختیاری را به كویر تبدیل خواهد كرد.

یكی دیگر از مشكلات استان طرح های ناتمامی است كه در سفرهای استانی دولت پیشین كلنگ خورده ولی به دلیل كمبود اعتبارات راكد و غیر قابل اجرا باقی مانده اند.

سلطانی در ادامه ی گفت و گو با پژوهشگر ایرنا اختصاص نیافتن اعتبار را عامل اصلی توقف طرح های در دست اجرا در استان دانست.

قنبری نیز با اشاره به یك هزار و 435 طرح ناتمام این استان گفت: یكی از مهمترین مشكلات این استان كمبود اعتبار برای تكمیل این طرح ها است و در این سفر از دولت تدبیر و امید انتظار داریم توجه خاصی به این طرح ها داشته باشد.

* گروه پژوهش های خبری

پژوهشم** 2052**9275**2054