ممنوعیت مصرف مشروبات الكلی در ایران به صراحت در قانون مجازات اسلامی تاكید شده است و مطابق این قانون، چنانچه فردی مشروبات الكلی مصرف كند به 80 ضربه شلاق محكوم شده و اگر فردی دو بار به علت نوشیدن مشروبات الكلی شلاق بخورد، در مرتبه سوم به اعدام محكوم می‌شود.
از سوی دیگر سالهاست كه برخی، مصرف الكل در كشور را كتمان می كنند، شاید از همین روست كه به رغم اینكه اخیرا تحقیقاتی در زمینه شیوع مصرف مشروبات الكلی در كشور انجام شده، اما وزارت بهداشت از اعلام رسمی آمار آن خودداری می كند.
یكی از مسوولان وزارت بهداشت در این باره پیشتر گفته بود كه، طرح این موضوع با توجه به قوانین اسلامی و همچنین فرهنگ مردم، یك تابو است.
اما با مسمومیت ناشی از نوشیدن الكل در سال گذشته در یكی از شهرستان های كشور كه منجر به مسمومیت تعداد زیادی از افراد آن شهر و همچنین نابینایی و مرگ شد، یكی از مسوولان وزارت بهداشت را بر آن داشت كه اعلام كند: فكر نكنید در جامعه ما الكل مصرف نمی شود، مصرف الكل در جامعه ما زیاد است اما چون ضد ارزش بوده، اخبار آن بیان نمی شود.
البته برنامه‌های وزارت بهداشت برای پیشگیری، درمان و كاهش آسیب سوءمصرف الكل در كشور از سال 88 به طور جدی در دستور كار وزارت بهداشت قرار گرفت و از سال 89 نیز برنامه بررسی تحت عنوان «تخمین میزان سوءمصرف‌كنندگان الكل و مواد در كشور» آغاز شد.
همچنین برخی سایت های اینترنتی از قاچاق سالانه بین 60 تا 80 میلیون لیتر مشروبات الكلی به كشور خبر می دهند كه این اعداد و ارقام، جدای از مشروبات دست ساز تقلبی است.
اكنون نیز مسوولان مركز ملی مطالعات اعتیاد از روند رو به رشد مصرف الكل در كشور خبر می دهند و به تازگی نیز نخستین كلینیك ترك اعتیاد به الكل بطور رسمی در این مركز افتتاح شده است.
افتتاح این مركز مورد توجه رسانه های بیگانه نیز قرار گرفت زیرا با توجه به ممنوعیت مصرف الكل در ایران و عواقب قانونی و عرفی آن، رسانه های بیگانه مایلند بدانند كه آیا كسی حاضر خواهد بود به كلینیك ترك الكل دولتی مراجعه كند.
صرف نظر از این موضوع، بسیاری از افرادی كه الكل مصرف می كنند، نمی دانند كه معتاد هستند و چون مساله «الكلیسم» در كشور بیان نشده، هیچكس با موضوع اعتیاد آن نیز آشنایی ندارد.
خبرنگار سلامت ایرنا با مراجعه به كلینیك ترك اعتیاد به الكل متوجه شد كه این كلینیك هنوز حتی یك مراجعه كننده هم ندارد، اما مسوولان كلینیك می گویند كه هر مطب یا مركز درمانی كه به تازگی راه اندازی شده باشد مشتری ندارد و در هفته اول شروع كار هر مطبی باید نشست كتاب «صدسال تنهایی» گابریل گارسیا ماركز را خواند اما همانگونه كه اكنون در بخش اعتیاد مواد مخدر 200 تا 300 بیمار ثابت -تحت درمان نگهدارنده متادون داریم (چون پنج سال است افتتاح شده است)، كلینیك ترك اعتیاد به الكل نیز مراجعه كنندگان زیادی طی ماه ها و سال های آینده خواهد داشت.
** مصرف الكل در كشور
مسوول كلینیك ترك اعتیاد به الكل به خبرنگار سلامت ایرنا درمورد مصرف الكل در كشور می گوید: در گفتمان اجتماعی كشور دو نوع گفتمان عمومی و كارشناسانه وجود دارد كه در گفتمان عمومی به مردم می گوییم «الكلیسم» (اعتیاد به الكل) در كشور نداریم اما در گفتمان كارشناسانه همه ما می دانیم سالهاست مساله الكلیسم در كشور وجود دارد.
دكتر «محمدرضا سرگلزایی» می افزاید: خیلی افراد و خانواده ها در كشور گرفتار الكل هستند، البته سطح گرفتاری ما با كشورهایی كه در آن الكل آزاد هست قابل مقایسه نیست.
وی ادامه می دهد: بطور مثال طبق آمارها، 10 درصد نیروی كار صنایع فرانسه در صنعت الكل مشغول كار بوده و 10 درصد مرگ ومیر فرانسوی ها به خاطر عوارض مصرف الكل و 30 درصد تخت های بیمارستانی در اشغال معتادان الكل است یا در آمریكا كه مصرف الكل مشكل قانونی و عرفی ندارد، مسوول یك سوم كل تصادفات رانندگی و دو سوم تصادفات رانندگی آخر شب، الكل بوده و دو سوم قتل ها تحت تاثیر الكل قرار دارد و 50 درصد خانواده ها با مساله الكلیسم به نوعی درگیر هستند.
مسوول كلینیك ترك اعتیاد به الكل تاكید می كند: محدودیت الكل به نفع ایران است اما مساله اینجاست كه آدم هایی كه ژن اعتیاد دارند به هرحال به یك ماده، معتاد می شوند و چون محدودیت الكل در ایران وجود دارد اعتیاد به مواد مخدر در كشور بیشتر است و ما بزرگترین مصرف كننده مواد افیونی در دنیا هستیم اما در فرانسه كه مشكل الكلیسم دارند، مشكل مواد افیونی ندارند.
سرگلزایی خاطرنشان می كند: محدودیت یك ماده منجر به رهایی جامعه از اعتیاد نمی شود، مگر آنكه یك جامعه بتواند همه مواد را محدود كند كه آن هم یك جامعه آرمانی است.
** چرا به رغم ممنوعیت مصرف الكل در كشور، كلینیك آن راه اندازی می شود؟
مسوول كلینیك ترك اعتیاد به الكل با اشاره به روند رو به رشد مصرف الكل در كشور می گوید: وجود چنین كلینیكی و رسمیت دادن به درمان الكلیسم لازم است، چون وقتی كلینیك درمان الكلیسم نداریم، مردم تصور می كنند پس الكل ماده ای نیست كه وابستگی داشته باشد و مصرف آن یك تفریح است.
سرگلزایی می افزاید: با راه اندازی این كلینیك به مردم اعلام می كنیم، الكل یك ماده «وابستگی زا»، «عوارض دار» و خطرناك است؛ هر وقت ماده ای را مصرف كنیم كه به بدن ما آسیب وارد كند دیگر نامش «مصرف» نیست، «سوء مصرف» است حتی اگر این ماده، چای باشد.
** خدمات ارائه شده در كلینیك ترك اعتیاد به الكل
مسوول كلینیك ترك اعتیاد به الكل با دسته بندی خدمات ارائه شده به معتادان الكل در این مركز به دو گروه خدمات طبی و خدمات روانپزشكی می گوید: برخی معتادان الكلی، آنچنان وابستگی شدیدی به الكل دارند كه باید بستری شوند، در اینصورت ما آنها را به بیمارستان های دارای بخش های روانشناسی یا سم شناسی بالینی، معرفی می كنیم.
سرگلزایی می افزاید: در ارائه خدمات طبی، عوارض طبی ایجاد شده توسط الكل را درمان می كنیم، بطور مثال بسیاری از الكلی ها دچار عوارض كبدی و گوارشی می شوند و باید درمان شوند.
وی خاطرنشان می كند: همچنین برای بیماران معتاد باید داروهایی تجویز شود كه علائم ترك الكل را كاهش دهد، چون كسی كه به معنای واقعی كلمه «الكلیك» است، در ترك حتما علائم ترك جسمانی از جمله خشم، بی قراری، تعریق، لرزش و حتی در موارد شدید تشنج و تشنج طولانی مدت خواهد داشت.
مسوول كلینیك ترك اعتیاد به الكل می گوید: تشنج های طولانی و مداوم موسوم به «استاتوس اپیلپتیكوس» اگر قطع نشود منجر به مرگ خواهد شد؛ در موارد دیگر ممكن است برای فرد در ترك الكل، وضعیتی به نام «دلیریوم ترمنس» ایجاد شود كه این وضعیت نوعی اختلال شناختی در عملكرد مغز است كه منجر به مرگ هم می شود، بنابراین برای جلوگیری از این وضعیت ها دارو تجویز می شود.
سرگلزایی در ادامه به خدمات روانشناسی ترك اعتیاد الكل اشاره می كند و می گوید: بسیاری از افراد وابسته به الكل، مشكلات روانپزشكی زمینه ای مانند اضطراب، افسردگی دردهای روانی دارند كه برای تسكین آنها سراغ الكل و مواد رفته اند، بنابراین این مشكلات روان نیز باید حل شود.
وی خاطرنشان می كند: الكل، مسكنی قوی است، اما مشكل اینجاست كه الكل كه به عنوان مسكن درد مصرف می شود، به «درد» تبدیل می شود.
مسوول كلینیك ترك اعتیاد به الكل با اشاره به اینكه خدمات روانشناسی كمك می كند كه فرد در درمان و پاكی از اعتیاد بماند، می گوید: گروه درمانی، روان درمانی فردی و آموزش خانواده و همچنین معرفی به گروه های خودیاری از جمله خدمات روانپزشكی به معتادان الكل در این مركز به شمار می رود.
** میزان موفقیت درمان
مسوول كلینیك ترك اعتیاد به الكل می گوید: برای ارائه آمار، توجه به این موضوع لازم است كه آمارها در صورتی قابل استناد خواهند بود كه برای جمعیت زیادی به كار گرفته شوند.
سرگلزایی با بیان اینكه آمار همیشه راجع به كلیات است، می افزاید: فردی كه برای درمان مراجعه می كند، ممكن است احتمال موفقیت درمان، صد در صد یا هیچ باشد.
وی خاطرنشان می كند: افرادی كه برای درمان مراجعه می كنند، ظرف شش ماه 66،6 درصد آنان، دوباره به مصرف الكل رو می آورند و فقط یك سوم آنان در درمان باقی می مانند اما یك سال بعد كه وضعیت آنان را پیگیری می كنیم، 80 درصد این یك سوم نیز دوباره به سمت مصرف الكل رفته اند.
** افزایش امكانات، شانس موفقیت درمان را بیشتر می كند
مسوول كلینیك ترك اعتیاد به الكل می گوید: هرچه امكانات درمانی افزایش یابد، شانس موفقیت درمان نیز بیشتر می شود.
سرگلزایی می افزاید: بطور مثال شانس موفقیت فردی كه خود می خواهد سیگار را ترك كند، 10 درصد و با كمك پزشك و استفاده از جایگزین های نیكوتین (شامل چسب، آدامس و اسپری نیكوتین) و داروها، 25 درصد است.
وی خاطرنشان می كند: شانس موفقیت فرد سیگاری در ترك با كمك از رفتاردرمانی، 25 درصد و شانس موفقیت او با استفاده توامان از روش های رفتاردرمانی و مصرف جایگزین های نیكوتین 50 درصد می شود، یعنی شانس موفقیت درمان را از 10 درصد با امكانات درمانی می توانیم به 50 درصد برسانیم.
وی تصریح می كند: استفاده از داروهای جدید نیز میزان موفقیت را از 20 درصد به 40 درصد افزایش می دهد.
** داروهای اعتیاد به الكل
مسوول كلینیك ترك اعتیاد به الكل می گوید: متاسفانه داروهایی كه خاص درمان الكلیسم هستند - مانند داروهای انزجار درمانی - هنوز در كشور وجود ندارد.
سرگلزایی می افزاید: اما داروهای كلی اعتیاد مانند داروهای آرامبخش و ضدتشنج برای آن وجود دارد.
وی تصریح می كند: با این وجود داروهایی كه بر روند درمانی اعتیاد به الكل تاثیرگذار بوده و باعث می شود كه بیمار به اعتیاد برنگردد در ایران وجود ندارد، اما وعده داده اند كه این داروها وارد شود اما هزار وعده خوبان یكی وفا نكند.
از: سادات حسینی خواه
اجتمام(5) ** 9185 ** 1071
تهران - ایرنا - مسوولان و متخصصان نظام سلامت، طی سال های اخیر نسبت به مصرف قابل توجه مشروبات الكلی در كشور و گاهی نیز روند رو به رشد مصرف آن هشدار داده اند.