ديپلماسي ايراني: در حالي كه روزهاي نهايي به موعد مقرر توافق جامع هسته اي سپري مي شود، ايران و روسيه تفاهم نامه ساخت دو نيروگاه اتمي ديگر را به امضا رساندند. اقدامي كه گفته شده در راستاي نيازهاي داخلي ايران به منظور تامين 20 هزار مگاوات برق صورت گرفته است. در عين حال يكي از محورهاي مورد توجه در اين همكاري، مساله تبادل سوخت است كه در اين باره برخي اين اقدام را در راستاي طرح آمريكا مبني بر محدود نگه داشتن ميزان ذخاير اورانيوم و انتقال آن به روسيه - كه اين مساله از سوي ايران تكذيب شد- و برخي آن را در راستاي صرفه اقتصادي مي دانند.
بدين صورت كه ايران پس از غني سازي، سوخت را به روسيه انتقال داده و روسيه آن را تبديل به ميله هاي سوخت قابل استفاده در نيروگاه هاي هسته اي مي كند. با اين حال تا زمان دستيابي به توافق هسته اي، روسيه تنها گزينه اي است كه آمادگي خود را براي تامين نيازهاي داخلي ايران اعلام كرده است. در اين باره با حسن بهشتي پور، كارشناس مسايل آسياي ميانه و قفقاز گفت وگوي كوتاهي داشته ايم كه در ادامه مي خوانيد:
در سفر رييس سازمان انرژي اتمي به روسيه، تفاهم نامه احداث دو نيروگاه جديد اتمي به امضا رسيد. رجوع دوباره ايران به روسيه براي تاسيس نيروگاه اتمي با چه هدفي دنبال مي شود؟
ايران نيازمند توليد 20 هزار مگاوات برق اتمي است كه در حال حاضر تنها هزار مگاوات آن از طريق نيروگاه بوشهر تامين مي شود. اين در حالي است كه ايران تنها كشور خاورميانه است كه برق اتمي توليد مي كند. اگر مذاكرات هسته اي به نتيجه برسد، ايران مي تواند با هر كشوري در زمينه ساخت نيروگاه هاي اتمي به منظور تامين نيازهاي داخلي، همكاري داشته باشد، اما تا زماني كه توافق حاصل نشده، تنها كشوري كه آمادگي خود را براي تاسيس نيروگاه هاي هسته اي به منظور برآوردن نيازهاي داخلي ايران اعلام كرده، روسيه است. در همين راستا نيز آقاي صالحي سفري به روسيه داشته و با مسئولان شركت دولتي روس اتم، تفاهم نامه تاسيس دو نيروگاه ديگر در بوشهر را به امضا رسانده است. البته اين توافق هنوز نهايي نشده است. بنابراين بايد در نظر داشت تنها يك گزينه وجود داشته و قدرت انتخاب نداشتيم. در عين حال بايد قرارداد به گونه اي تنظيم شود كه مشكلات گذشته در مورد نيروگاه بوشهر و تحويل آن توسط روس ها تكرار نشود. روسيه در گذشته چندين بار تحويل نيروگاه را به دليل عدم پرداخت پول به تاخير انداخت. شركت روس اتم همواره اين تاخير را متوجه ايران مي دانست. اما همه اينها يك بهانه بود، زيرا نيروگاه بوشهر نخستين پروژه برقي اتمي روسيه پس از فروپاشي شوروي سابق است. حتي در داخل شوروي هم تجربه ساخت نيروگاه اتمي وجود نداشت. از اين رو اميدواريم در قرارداد جديد پيش بيني هاي لازم صورت گيرد تا روسيه تعهدات لازم براي پروژه توليد برق هسته اي بوشهر 2 را در زمان تعيين شده، محقق كند.
آيا توافق با روس ها بر مذاكرات هستهاي با 1+5 تاثير مي گذارد؟ آيا ايران مي تواند بر اساس توافق نامه ژنو كه گفته شده ظرفيت غني سازي بر اساس احتياج داخلي صورت مي گيرد، اين اقدام خود را توجيه كند؟
مي توان گفت تا حدي اين مساله مي تواند مذاكرات را تحت تاثير قرار دهد. اما به شرط آنكه نوع تامين سوخت بوشهر 2 تعريف شود. بدين مفهوم كه روسيه در نيروگاه بوشهر1 تعهد كرده كه تا پايان سال 2021 سوخت نيروگاه را تامين كند و پسماند سوخت را نيز در اختيار بگيرد. از اين رو بايد ديد كه در بوشهر 2 نيز روس ها تامين كننده سوخت هستند يا ايران سوخت را به روسيه داده و سپس روسيه با ضمانت هايي كه دارد، آن را تبديل به ميله هاي سوخت مي كند. اين مساله به نوع قرارداد بستگي دارد. شايد هم ممكن است روس ها كل مساله تامين سوخت نيروگاه بوشهر 2 را به ايران بسپارند.
درباره سازو كارهايي براي مبادله سوخت هسته اي با طرف روسي تبادل نظر كرده اند. پيش از اين يك نشريه آمريكايي مدعي شده بود كه ايران بر سر ميزان غني سازي و نحوه تبادل سوخت با توجه به ذخاير خود، به توافق رسيده است. آيا اين تبادل سوخت بر همين اساس است؟
اگر منظور نشريه آمريكايي، ذخاير ايران است كه در اين باره آقاي آمانو، مديركل آژانس بين المللي انرژي اتمي همواره در گزارش هاي خود ميزان آن را به دقت مشخص كرده است. آمريكايي ها طرحي دارند مبني بر اينكه به منظور حصول اطمينان از فعاليت هاي هسته اي ايران كه به سمت نظامي سوق يابد، ذخاير اورانيوم به ميزاني باشد كه زمان كافي براي توليد در اختيار نداشته باشد. از اين رو ايران درصدي از غني سازي را به روسيه تحويل دهد تا روسيه نيز آن را در نيروگاه بوشهر استفاده كند. اين مساله با آنچه آقاي صالحي گفته متفاوت است. مساله تبادل سوخت مطرح شده است كه ايران اورانيوم غني سازي شده خود را به روسيه تحويل دهد تا تبديل به ميله هاي سوخت شود. حتي خود روس ها نيز سوخت خود را به فرانسه تحويل مي دهند و فرانسه آن را تبديل به سوخت مورد استفاده در نيروگاه هاي اتمي مي كند؛ اين بدان معني نيست كه روسيه توان چنين كاري ندارد، بلكه مساله صرفه اقتصادي و همكاري هاي دو طرفه است. نيروگاه هاي اتمي با يكديگر متفاوت هستند. در حال حاضر فعاليت رآكتور تهران كه براي ايزوتوپ هاي دارويي است، با نيروگاه بوشهر متفاوت است. آمريكايي ها به دنبال مساله گريز هسته اي هستند. آنها مي گويند بايد ميزان غني سازي اورانيوم در ايران به حدي باشد كه زمان كافي براي اقدام و در نهايت ساخت بمب هسته اي در يك سال نداشته باشد. به همين دليل بر روي ميزان و نوع سانتريفيوژها حساس هستند. اقدام ايران و روسيه تنها در راستاي همكاري دو جانبه است كه مي تواند توسط ايران يا هر كشور ديگري صورت گيرد. حتي ايران مي تواند اورانيوم غني شده را صادر كند. مهم دريافت ما به ازاي آن است.
منبع / ديپلماسي ايراني
اول **
تهران - ايرنا - سايت ديپلماسي ايراني نوشت :حسن بهشتي پور كارشناس مسايل آسياي ميانه و قفقاز در گفت وگو با ديپلماسي ايراني بر اين عقيده است كه قرارداد احداث نيروگاه اتمي با روسيه تا حدي مذاكرات را تحت تاثير قرار مي دهد، اما بايد ديد در اين قراداد نحوه تامين سوخت توسط روس ها صورت مي گيرد يا در كل به ايران سپرده مي شود.