اينجا ، يك دست هم صدا دارد

همه امكاناتش يك ساك دستي و چند وسيله اوليه معاينه پزشكي با اقلام محدود و معدودي دارو است ؟، اما شرح وظايفش در چارتي كه وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي تدارك ديده ، در حد يك و اندازه يك اكيپ چند نفره پزشكي با اطلاعات و توانمندي هاي متنوع است.

با اين وصف ، نه امكانات كم ' رويا فدايي ' را نااميد مي كند و نه وظايف متنوع او را خسته . او حتي فراتر از وظايف تعريف شده ، بار سنگين تامين سلامتي جامعه زير پوشش را بر دوش مي نهد و هر از چند گاهي هم طرح نو در مي اندازد تا الگويي براي ديگران قرار گيرد.

اينجا روستاي ' خارميان ' در 10 در كيلومتري شمال شهر ساري است ، جايي كه خانم فدايي با اجراي طرح غربالگري ديابت فراتر از طرح هاي مصوب دانشگاه علوم پزشكي مازندران ، تلاش دارد تا جلوي پيشروي اين بيماري خاموش را در ميان حدود يكهزار نفر از ساكنان روستا بگيرد.

زنگ خطر ديابت در روستاي خارميان براي اين بهورز با پشتكار و دلسوز زماني به صدا در آمد كه نتايج دو طرح غربالگري رسمي انجام شده در سال هاي 83 و 87 نشان داد تعداد قابل توجه و دور از انتظاري از اهالي روستا به اين بيماري خاموش مبتلا هستند.

معنا دار بودن منحني ابتلا به ديابت در روستاي خارميان ، خانم فدايي را بر آن داشت تا به رغم نبود امكانات و طرح مشخص از بالا ، دست به كار شود و در گام نخست انجام آزمايش قند خون براي تمامي اهالي روستا بويژه خانواده هاي در معرض خطر ابتلا را در دستور كارش قرار دهد.

خانم فدايي كه خود از اهالي روستاي خارميان است ، فعاليتش را به عنوان بهورز از سال 1372 در خانه بهداشت روستا آغاز كرد ، خانه بهداشتي كه زمينش را پدرش به عنوان خير سلامت روستا تامين كرد.

او كه طرحش را براي اجرا به دانشگاه علوم پزشكي مازندران ارائه داد تا توسط حدود دو هزار بهورز روستايي ديگر هم اجرا شود ، در باره طرح غربالگري ديابت براي اهالي روستاي خارميان به خبرنگار ايرنا گفت: وقتي نتايج دو مرحله اجراي طرح غربالگري ديابت روستاييان در سال هاي 83 و 87 مشخص شد ، متوجه شدم كه اهالي روستاي خارميان به طرز نگران كننده اي در معرض ابتلا به اين بيماري هستند.

وي افزود : در آن طرح ها تعداد بيماران ديابتي شناسايي شده بالاي 30 سال در روستاي خارميان 40 نفر اعلام شد ، و اين آمار ابتلا در جامعه روستايي كه شغلشان كشاورزي و باغداري است و مانند شهرنشينان تغذيه فست فودي هم زياد ندارند ، برايم غير منتظره بود و در واقع زنگ خطر را برايم به صدا در آورد.

اين بهورز پرتلاش و با احساس مسووليت ، گفت : همچنين مشاهده روند فزاينده چاقي و اضافه وزن اهالي روستا هم پيش از اين برايم نگران كننده شده بود و با مشخص شدن نتايج غربالگري ، همبستگي معني دار ميان ابتلا به ديابت و چاقي مرا بر آن داشت تا خودم دست به كار شوم و جلوي پيشروي اين بيماري را بگيرم.

وي شناسايي مشكل را گام نخست در حل آن دانست و افزود : به همين خاطر تصميم گرفتم در درجه اول تست قند خون را براي تمامي اهالي بالاي 30 سال روستا كه تعدادشان حدود 500 نفر است ، انجام دهم و براي اين منظور با اعضاي شوراي اسلامي روستا و دهيار جلسه گذاشتم و اهميت موضوع را برايشان تبيين كردم.

براي انجام تست قند خون اهالي روستا ، مهم ترين نياز ، دستگاه ' گلوكومتر ' بود كه خانه بهداشت آن را در اختيار نداشت و نبود اين دستگاه هم يعني معرفي روستاييان به مراكز بهداشتي و درماني شهر ساري كه هم براي اهالي هزينه بر بود و هم متقاعد كردنشان براي انجام چنين آزمايشي ، تقريبا امكان ناپذير.

خريد دستگاه گلوكومتر و نوارهاي اندازه گيري قند خون تنها و بهترين راهي بود كه مي توانست كارساز باشد و خانم فدايي موفق شد با متقاعد كردن اعضاي شوراي اسلامي و دهيار و تقبل بخشي از هزينه ها توسط خودش ، با هزينه حدود 10 ميليون ريال ، دستگاه مورد نياز را خريداري كند.

وي در اين باره هم به خبرنگار ما گفت : هزينه خريد اين وسايل و تجهيزات حدود 10 ميليون ريال شد كه به نظر هزينه زيادي نيست ، ولي با همين هزينه اندك و كنترل قند خون حدود يكهزار نفر از اهالي روستا و جلوگيري از ابتلاي آنان به ديابت ، نه تنها سلامت روستاييان تامين مي شود ، بلكه از هزينه هاي درماني زيادي كه در صورت پيشروي ديابت متوجه كشور مي شود ، جلوگيري خواهد شد.

فدايي با تاكيد بر اينكه كنترل و آزمايش قند خون سالي يك بار براي افراد بالاي 30 سال ضروري است ، افزود : به دليل مسافت روستاي خارميان تا شهر ساري ، براي بهره مندي از خدمات آزمايشگاه و همچنين درگير بودن اهالي به كار كشاورزي و ديگر حرفه ها ، امكان انجام اين آزمايش براي آنها فراهم نيست.

وي كه تست قند خون اهالي روستاي خارميان را از بيستم ماه آبان جاري همزمان با هفته ديابت آغاز كرد ، از استقبال گسترده اهالي روستا از اجراي طرح ابراز خرسندي كرد ولي با اين حال گفت : به رغم اين از اين كه تعدادي بيمار ديابتي جديد در ميان اهالي روستا شناسايي شدند و حتي برخي از آنان در حالي به اين بيماري مبتلا شدند كه اضافه وزن هم ندارند ، برايم ناراحت كننده است.

او افزود : يكي از نكات نگران كننده اين است كه بسياري از بيماراني كه با اجراي اين طرح پي به بيماري ديابت خود بردند نه تنها از بيماري خود اطلاع نداشتند ، بلكه تصورشان بر اين بود كه به خاطر برخوردار نبودن از اضافه وزن ، در معرض خطر قرار ندارند.

فدايي ارجاع بيماران ديابتي شناسايي شده به آزمايشگاه براي تست دوباره قند خون و اطمينان از نتيجه دستگاه تست قند خون را اقدام بعدي در اين طرح برشمرد و گفت : پس از آن نيز كلاس هاي آموزشي تغذيه و رژيم درماني با حضور كارشناسان براي روستاييان برگزار خواهد شد تا نسبت به اين بيماري آگاهي لازم را كسب كنند.

دهيار روستاي خارميان نيز به خبرنگار ايرنا گفت : اعضاي شوراي اسلامي و دهياري همگام با اهميت دادن به مساله آموزش و ساخت فضاهاي آموزشي ، در زمينه تامين سلامت اهالي روستا نيز از هيچ كوششي دريغ نمي كنند.

' قاسم حبيبي ' افزود : با پيشنهاد طرح انجام تست قند خون توسط بهورز خانه بهداشت روستاي خارميان ، شورا و دهياري تمام تلاششان را به كار گرفتند تا اين طرح اجرايي شود و اكنون نيز طرح در حال اجرا است.

وي با اظهار خوشحالي از حضور بهورز بومي در روستا ، گفت : خانم فدايي ، بهورز روستاي خارميان با قدم گذاشتن در راه پدرش كه خير سلامت روستايمان است ، راهش را ادامه مي دهد.

دهيار روستاي خارميان افزود : سال ها پيش ' علي فدايي ' پدر اين بهورز زمين يكهزار متر مربعي خود را براي ساخت خانه بهداشت روستا اهدا كرد و امروز دخترش با پيشنهاد طرح اندازه گيري رايگان قند خون اهالي روستا و تقبل بخشي از هزينه خريد دستگاه و لوازم مورد نياز ، در مسيري ادامه طريق مي دهد كه پدرش قدم گذاشته بود.

ديابت كه از آن به عنوان مرگ خاموش ياد مي شود ، در صورت بي توجهي و رعايت نكردن مقررات و ضوابط بهداشتي و تغذيه اي بيش از هر بيماري ديگري آسيب زا و حتي كشنده است.

بر اساس گزارش هاي مراجع رسمي ، استان مازندران از مناطقي است كه بيشترين بيماران ديابتي را دارد و جمعيت اين استان بيشتر از ساير نقاط كشور در معرض ابتلا به اين بيماري قرار دارند.

بر همين اساس نيز معاون بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي مازندران از افزايش ابتلاي مردم استان به بيماري ديابت خبر داد و گفت: هم اكنون ابتلا به اين بيماري در مازندران به مرحله هشدار و گذر از خط قرمز رسيده است.

' محسن اعرابي ' در گفت و گو با خبرنگار ايرنا از چاقي به عنوان اصلي ترين عامل بروز نوع دوم ديابت ياد كرد و افزود : اندازه دور كمر يكي از پارامترهاي تعيين چاقي است و بر اين اساس زناني كه اندازه دور كمر آنان بيشتر از 88 سانتي متر باشد و مرداني كه داراي دور كمر بيشتر از 120 سانتي متر باشند ، چاق محسوب مي شوند.

وي تغيير سبك زندگي و مصرف غذاهاي فست فودي را عامل تاثير گذار بر روند افزايش وزن در شهروندان مازندراني ها دانست و ادامه داد : 54 و چهار دهم درصد جمعيت 15 تا 64 سال مازندران دچار اضافه وزن و چاقي هستند و در واقع مازندران بدترين استان در اين زمينه است.

معاون بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي مازندران شيوع چاقي در قشر جوان و نوجوان را هم تهديدي براي سلامت جامعه در آينده ارزيابي كرد و اظهار داشت : گزارش وزارت بهداشت در سال 1392 نشان مي دهد كه هفت و هفت دهم درصد از نوجوانان مازندراني دچار چاقي هستند در حالي كه ميانگين كشوري در اين زمينه پنج و نه دهم درصد است.

وي با اشاره به اينكه عامل 47درصد مرگ و ميرهاي زير 60 سال در جهان ديابت است ، افزود : تنظيم وزن، مصرف سبزي ، ميوه و پرهيز از خوردن مكرر و زياد غذاهاي فست فودي و پرچربي مي تواند در كنترل و پيشگيري از بيماري ديابت تاثير گذار باشد .

اعرابي اجراي دو مرحله طرح غربالگري ديابت در جمعيت بالاي 30 سال روستاهاي مازندران را بخشي از فعاليت هاي كنترل روند اين بيماري دانست و گفت : با اجراي اين طرح در سال هاي 83 و 87 مشخص شد كه 12 هزار و 286 نفر در مازندران مبتلا به بيماري ديابت هستند و شش هزار و 224 نفر هم در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارند.

بر اساس تازه ترين آمار منتشر شده از سوي معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي مازندران از جمعيت دو ميليون و 641 هزار نفري زير پوشش اين نهاد بيش از يكصد هزار نفر مبتلا به ديابت هستند.

مازندران با حدود سه ميليون و 200 هزار نفر جمعيت داراي دو دانشگاه علوم پزشكي مازندران و بابل است.

ديابت در علوم پزشكي به سه نوع تقسيم مي شود كه ديابت نوع يك ديابت وابسته به انسولين است كه به طور معمول قبل از 30 سالگي ظاهر مي شود و علت اصلي بروز آن نيز فقدان يا كمبود ترشح انسولين در بدن است.

ديابت نوع دو يا غير وابسته به انسولين نيز بيشتر در بزرگسالان و افراد بالاي 40 سال ديده مي شود و به طور معمول دو سوم افراد مبتلا به اين نوع ديابت اشخاص چاق هستند.

ديابت نوع سه نيز به ديابت دوران بارداري معروف است.

هم اكنون جامعه هدف كنترل بيماري ديابت ، ديابت نوع دوم است كه با كاهش مصرف انواع شيريني ، مصرف بيشتر سبزي و ميوه ، خودداري از مصرف غذاهاي پرچرب و فست فود و ورزش قابل جلوگيري است.

چهاردهم نوامبر، سالگرد تولد 'فردريك بانتينگ' كاشف انسولين، اولين بار در سال 1991با همكاري بنياد بين المللي ديابت (IDF) و سازمان جهاني بهداشت (WHO) به عنوان روز جهاني ديابت نامگذاري شده است.

همچنين در ايران 20 تا 26 آبان هفته ديابت نام دارد.ك/4

گزارش از : فاطمه قنبري قاديكلايي

7329/1654