تاريخ معاصر جهان، نسل كشي هاي بسياري به خود ديده است: از كشتار يك ميليون و 700 هزار اقليت ويتنامي، چيني، تايلندي، مسلمان و بودايي در كامبوج به دست خمرهاي سرخ (1979 - 1975) تا قتل عام يكصد روزه حدود يك ميليون روآندايي عضو قبليه توتسي به دست روآندايي هاي قبيله هوتو (1994) تا كشتار هزاران بوسنيايي به دست نيروهاي صرب (1995).
تاثير فرهنگي و اجتماعيِ نسل كشي بر خاطره ملت ها آنقدر زياد است كه تا سال ها پس از پايانِ درگيري باقي مي ماند. در بوسني و هرزگوين، رويكرد حكومت يوگسلاوي سابق چنان شكافي در جامعه به جا گذاشت كه هنوز هم كشور بوسني و هرزگوين با سه رييس جمهوري (شورايي مركب از يك بوسنيايي، يك صرب و يك كروات) اداره مي شود. كشورهاي ديگري كه دستخوش پاكسازي قومي شده اند نيز همچنان با خشم و نفرت تاريخيِ اقوام خود دست به گريبانند.
در اين ميان، گروهي از روشنفكران ارمني در ايران بر اين گمانند كه نفرت هاي تاريخي را بايد به دست تاريخ سپرد و از آنچه در گذشته رخ داده است بايد به عنوان درس عبرتي براي آينده بهره گرفت. اين افراد، هنر و رويدادهاي فرهنگي را دستمايه اي براي آگاه سازي جوانان از نسل كشي ارامنه (1915) قرار داده اند و مي كوشند با نمايش زشتي هاي نهفته در پاكسازي قومي و نژادي، از تكرار چنين رخدادهايي در سطح بين المللي جلوگيري كنند.
عصر روز يكشنبه نمايشگاهي با همت اين جوانان و با همكاري سازمان فرهنگي و هنري شهرداري تهران در فرهنگسراي ارسباران برپا شد. نماينده ارامنه شمال ايران در مجلس شوراي اسلامي، سفير ارمنستان در تهران و يك پژوهشگر ارمنستاني، مهمانان ويژه مراسم گشايش بودند.
نمايشگاه شامل تابلوهاي فراواني است كه تصوير مقاله ها يا نگاره هاي مربوط به كشتار ارامنه كه در سال هاي اواخر قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم منتشر شده اند، ديده مي شود.
گروهي از نگاره ها، متن روزنامه هايي هستند كه درباره كشتار ارامنه در اواخر قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم مطالبي منتشر كرده اند. در اين ميان، تصاويري از روزنامه هاي ايراني هم ديده مي شود؛ از جمله مجله اي به نام «عصر جديد» كه مقاله اي زير عنوان 'اضمحلال ارامنه' منتشر كرده است و روزنامه اي به نام «تبريز» كه دو بار در هفته چاپ مي شد و تاريخ 20 شعبان 1337 (قمري) روي آن ديده مي شود.
اما برخي نگاره ها، عكس هايي از واقعيت هاي تاريخي هستند؛ از جمله سه سرباز عثماني كه در كنار سرهاي بريده شده چهار روشنفكر ارمني عكس يادگاري گرفته اند (1902).
گروهي ديگر از نگاره ها، نقاشي هايي هنري هستند كه احساس هنرمندان آن دوره از رخدادهاي ارمنستان را نمايش مي دهند. روي يكي از اين نقاشي ها كه در 28 نوامبر 1891 در روزنامه اي فرانسوي چاپ شده است، هراس زنان ارمني كه پشت ديوارها مخفي شده اند، به روشني، كشتار مردان ارمني را در ذهن مخاطب زنده مي كند. در زير اين نقاشي نوشته شده است: «سال نو در ارمنستان».
برخي نگاره ها نيز كاريكاتورهاي مطبوعاتي هستند. از جمله در كاريكاتوري كه سال 1895 منتشر شده است، سرباز عثماني در حال كشتن زني ارمني، نيم نگاهي هم به غرب دارد و مردي كه لباسي با نقش پرچم بريتانيا را در غرب پوشيده، نيم نگاهي به عثماني دوخته است. از جيب مرد انگليسي، كاغذهايي بيرون آمده كه رويشان نوشته است: سهم كانال سوئز، درآمدهاي تركي، وام هاي دولت تركيه،...
' آندرانيك سيموني' دبيرهيات بزرگداشت يكصدمين سالگرد نسل كشي ارامنه (1394 - 1294) مي گويد: كشتار ارامنه، برخاسته از سياست هاي حكومت عثماني بود. ما به هيچ وجه شهروندان تركيه و يا حتي شهروندان كشور عثماني را مسوول كشتار ارامنه نمي دانيم. اما وقتي دولت تركيه، خود را ميراث دار عثمانيان مي داند، بايد ميراث به جامانده از دولت عثماني را هم بپذيرد و اين براي دولت تركيه دشوار است.
'آندرانيك سيموني' به 'گل پنج پر' كه نماد يكصدمين سالگرد كشتار ارامنه است اشاره مي كند و مي گويد انتخاب 'گل' نشاندهنده رويكرد فرهنگي ما در برخورد با پديده نسل كشي است. ما اين گل را 'گل فراموشم مكن' نامگذاري كرده ايم.
'سيموني' تاكيد مي كند اگر پاكسازي هاي قومي در حافظه فرهنگي ملت ها باقي بماند، ديگر شاهد ظهور پديده هايي زشت و نفرت گستر، مانند گروه داعش، نخواهيم بود.
كشتار بزرگ ارامنه ظاهرا با هدف پاكسازي قومي در سال 1915 ميلادي در سرزمين هايي كه آناتولي شرقي (ارمنستان غربي) ناميده مي شد، رخ داد. مورخان شمار كشته شدگان سال 1915 را 1.5 ميليون نفر برآورد كرده اند و برخي نيز با احتساب كشتارهاي صورت گرفته در دهه هاي پيش از آن، جمع ارمنيان قرباني شده را تا 2 ميليون و 200 هزار نفر تخمين مي زنند.
فراهنگ **9163**1601**
تهران - ايرنا - نمايشگاه 'بازتاب نسل كشي ارامنه در مصبوعات جهان' كه روز يكشنبه با هدف محكوميت كشتار انسان ها در فرهنگسراي ارسباران برگزار شد، تركيبي از تصاوير واقعي (رئال)، كاريكاتورهاي مطبوعاتي و نقاشي هاي هنري در روزنامه هاي اواخر قرن 19 و اوايل 20 را به معرض نمايش گذاشت.