به گزارش ایرنا، كردستان با بارندگی میانگین 500 میلی متر در سال یكی از استان های پر آب كشور محسوب می شود اما این استان در چند سال اخیر درگیر مسایل خشكسالی و كمبود آب شده و زنگ های هشدار در این منطقه به صدا درآمده است.
در حوزه مصرف آب تمام نگاه ها به بخش كشاورزی است از آنجایی كه مسوولان حوزه آب در كردستان 90 درصد مصرف آب را در بخش كشاورزی و تنها 10 درصد را در بخش شرب می دانند از این رو می طلبد كه در مصرف آب حوزه كشاورزی بازنگری جدی شود.
نصب كنتورهای هوشمند بر روی چاه های آب كشاورزی و اختصاص آب مورد نیاز اراضی با توجه به پروانه بهره برداری یكی از روش های كنترل و نظارت بر روند مصرف آب در بخش كشاورزی است.
استان كردستان با مساحتی بیش از 1.7 درصد از كل كشورمان دارای 35 درصد جمعیت روستایی است و اقتصاد كشاورزی شاهرگ حیاتی این استان است، بر اساس حساب های منطقه ای سهم ارزش افزوده بخش كشاورزی از تولید ناخالص داخلی در كشور 9.8درصد است كه این رقم در استان كردستان معادل 20.3 است.
از جمعیت یك میلیون و 480 هزار نفری استان كردستان، بهره برداری از بخش كشاورزی را 110 هزار و 532 نفر بر عهده دارند و 113 هزار و 451 نفر در یك میلیون و 110هزار هكتار از اراضی كشاورزی مشغول به فعالیت هستند.
كاهش منابع آبی در سطح كشور لزوم بازنگری در نحوه آبیاری و تخصیص آب به اراضی كشاورزی را می طلبد كه برای مطلع شدن از برنامه های حوزه كشاورزی با رییس این سازمان در استان كردستان به گفت و گو نشستیم.
كریم ذوالفقاری ابتدا سیمایی از كشاورزی استان ترسیم كرد و گفت: كردستان یك دهه كشاورزی خوبی را پشت سر گذاشته اما با توجه به اینكه انتظارات توسعه ای استان معطوف به بخش كشاورزی است این میزان نمی تواند مطالبات مردم را پاسخگو باشد و استان استعداد و اقلیم آب و خاك مناسبی برای بخش كشاورزی دارد.
وی اظهار كرد: استان در زیر بخش های مختلف بخش كشاورزی شامل دام، زراعت، باغبانی طیور، آبزیان و عملیات آب و خاك و مكانیزاسیون كشاورزی استعدادهای بكر و بالقوه ای دارد.
وی با اشاره به اینكه چالش های بخش كشاورزی استان دو دسته است، بخشی از این چالش ها را مربوط به استان و دسته دیگر را ملی دانست و گفت: برخی از چالش ها را می توان در استان حل و فصل كرد اما حل بخشی دیگر را باید در سطح كشور جستجو كرد.
رییس سازمان جهاد كشاورزی كردستان یكی از چالش های اصلی استان بخصوص در بخش زراعت و باغبانی را كمبود آب دانست و گفت: كردستان استان كم آبی نیست اما توزیع آب در استان به صورتی است كه در شرق استان اراضی فوق العاده مستعد و حاصلخیز اما كم آب با دشت های ممنوعه داریم اما در غرب استان اراضی محدودی داریم اما پرآب و این موضوع به یكی از چالش های حوزه كشاورزی در كردستان تبدیل شده است.
ذوالفقاری حفر چاه های غیرمجاز در شرق استان كه با بحران كم آبی مواجه است را یكی از چالش های حوزه كشاورزی دانست و افزود: نبود مدیریت صحیح چاه ها منجر به ایجاد سه دشت ممنوعه در شرق استان شده كه كشاورزی عمده آبی استان در این منطقه است.
به گفته وی اگر این روند ادامه پیدا كند و وزارت نیرو با جهاد كشاورزی همراهی نكند قطعا در یك دهه آینده حدود 40 تا 50 هزار هكتار از اراضی آبی در شرق استان با چالش مواجه می شود.
او در ادامه سخنان خود بر لزوم همكاری و تعامل بیشتر وزارت نیرو و جهاد كشاورزی برای مدیریت آب در این حوزه تاكید كرد و گفت: بر اساس قانون توزیع آب و قانون افزایش بهره وری، تامین، توزیع و تحویل آب در سر مزرعه، وظیفه وزارت نیرو و افزایش راندمان آب در داخل مزرعه به عهده وزارت جهاد كشاورزی است كه با اجرای سیستم های نوین آبیاری به وظایف خود عمل كرده ایم و در زمینه افزایش راندمان آب در مزرعه كمك كرده ایم.
رییس سازمان جهاد كشاورزی كردستان در تشریح اقدام های انجام شده در راستای طرح سیستم های نوین آبیاری، گفت: در استان كردستان نزدیك به 110 هزار هكتار زمین آبی داریم كه بیش از 40 هزار هكتار آن معادل حدود 40 درصد از اراضی به آبیاری تحت فشار تبدیل شده است و این در حالی است كه میانگین كشوری آن 18 درصد است و این نشان می دهد كه كردستان از این لحاظ از میانگین كشوری جلوتر است.
وی با اشاره به اینكه وزارت جهاد كشاورزی عزم خود را برای اجرای طرح سیستم های نوین آبیاری جزم كرده است، گفت: اعتبارات بسیار خوبی از سوی وزارتخانه برای اجرای این طرح اختصاص یافته و محدودیت اعتباری در این زمینه وجود ندارد و این نشان می دهد كه وزارت جهاد كشاورزی برای ساماندهی آب با برنامه پیش می رود.
او با اشاره به اینكه دولت 85 درصد هزینه های طرح های دسته جمعی را تقبل می كند، گفت: دولت برای اجرای سیستم نوین آبیاری در هر هكتار 45 میلیون ریال اعتبار به اراضی دارای مجوز اسناد مالكانه زراعی یا نسخ زراعی اختصاص می دهد.
رییس سازمان جهاد كشاورزی كردستان در ادامه سخنان خود به گلایه از مسوولان حوزه آب در استان نیز پرداخت و گفت: از دستگاه های متولی آب در استان انتظار اعمال مدیریت و ارایه راهكار به منظور ساماندهی آب مصرفی در حوزه كشاورزی داریم.
ذوالفقاری با اشاره به اینكه از نزدیك به چهار هزار چاه آب موجود در استان كمتر از دو هزار كنتور نصب شده است، افزود: خواسته ما این است كه ابتدا تمام چاه ها را به كنتور مجهز كنند و همچنین چاه های غیر مجاز را مسلوب المنفعه كنند.
او همچنین با اشاره به اینكه پروانه های صادره برای چاه های آب كشاورزی در استان كردستان مغایرت زیادی دارد، گفت: در جایی به ازای هر هكتار 5 هزار مترمكعب آب اختصاص داده شده است و در جایی دیگر برای همین مساحت 23 هزار متر مكعب و از این رو پروانه های صادره باید اصلاح شود.
وی با اشاره به اینكه براساس الگوی كشت در استان كردستان برای هر هكتار حدود 12 هزار مترمكعب آب نیاز است، افزود: با وجود سه دشت ممنوعه در شرق استان پذیرفتیم كه در مصرف آب صرفه جویی كنیم و محصولات كم مصرف را تقویت و پر مصرف را كاهش دهیم و برای اختصاص هشت هزار مترمكعب به ازای هر هكتار به توافق رسیدیم.
وی با تاكید بر اصلاح تمام پروانه های بهره برداری از چاه های آب كشاورزی، گفت: برای مدیریت صحیح آب در بخش كشاورزی باید دستگاه های ذیربط با هم هماهنگ شوند و سه دشت ممنوعه را از وضعیت فلاكت بار فعلی نجات دهند.
رییس سازمان جهاد كشاورزی كردستان در ادامه سخنان خود به تشریح وضعیت كشاورزی در غرب استان نیز پرداخت و گفت: غرب استان كه از سنندج تا مریوان را در بر می گیرد دارای رودخانه های پرآب است و برنامه ریزی منابع آب برای آنها انجام شده است و از نظر تخصیص آب برای اراضی كشاورزی و باغی محدودیتی مانند شرق استان نداریم.
ذوالفقاری یكی از مشكلات غرب استان را انتقال آب به اراضی شیب دار ذكر كرد و گفت: برای تامین آب یك ایستگاه آب جهت آبیاری زمینی 150 هكتاری حداقل به 30 تا 40 میلیارد ریال اعتبار نیاز است كه با وجود محدودیت های اعتباری، پرهزینه است اما به دلیل نیاز استان در این بخش پروژه های قابل توجهی تعریف و اجرا شده است.
وی اظهار كرد: پارسال 12 ایستگاه پمپاژ آب از محل های مختلف اعتباری در سروآباد، مریوان، سنندج و دیواندره برای باغات اجرا شده و به زودی به بهره برداری می رسد و از این طریق آب به اراضی شیب دار و باغات انتقال می یابد.
وی یكی دیگر از برنامه های سازمان جهاد كشاورزی را تبدیل 27 هزار هكتار از اراضی دیم شرق استان به آبی از محل انتقال آب سدهای آزاد و ژاوه دانست و گفت: در صورت اجرای این پروژه بخشی از مشكلات تامین آب اراضی شرقی استان رفع می شود.
وی با اشاره به پایین بودن درآمد سرانه مردم استان كردستان كه نصف درآمد سرانه كشوری است و راهكار توسعه ای هم بخش كشاورزی است، گفت: انتظار ما از وزارت نیرو این است كه با نگاه خوشبینانه تری با استان كردستان رفتار كند و این استان به منبع تامین آب استان های همجوار تبدیل نشود كه مردم و اراضی كشاورزی كردستان با مشكل مواجه شوند.
وی گفت: ما ملی فكر می كنیم و معتقدیم آب موجود در كشور متعلق به همه ایران است و باید كشوری فكر كنیم و منطقه ای و شهرستانی عمل كنیم اما انتظار داریم تامین آب شرب و كشاورزی مردم كردستان باید در اولویت قرار گیرد.
وی با اشاره به طرح برخی مسایل كه به دلیل نبود آب، باید كشاورزی را تعطیل كرد، گفت: این گونه اظهار نظرها را خودزنی می دانم چرا هر كشوری باید محصولاتی تولید كند كه مزیت رقابت و استعداد داشته باشد و كردستان استعداد فوق العاده ای در كشاورزی و زیر بخش های آن دارد و اینكه به این نتیجه برسیم كه چون آب محدود شده باید كشاورزی را تعطیل كنیم صورت مساله پاك كردن است و باید عقلای و منطقی رفتار كنیم تا به نتیجه برسیم.
وی با ذكر مثالی در جهت تنویر بیشتر افكار عمومی در این موضوع گفت: هندوانه كشت كردن و تك فروشی به كیلوی 500 تومان باید تعطیل شود و باید محصولاتی را كشت كنیم كه بیشترین ارزش افزوده را داشته باشد و مردم استان كردستان مانند دیگر استان های دیگر عمل نكردند، درست است در زمینه عدم مدیریت در مصرف آب میزان آب بیشتری مصرف كرده اند اما معمولا محصولاتی را كشت كرده اند كه دارای ارزش افزوده بوده است.
وی به كشت گندم، جو، توت فرنگی و سیب زمینی در استان به عنوان محصولاتی كه دارای ارزش افزوده بالایی است، اشاره كرد و گفت: در كشت سیب زمینی و توت فرنگی رتبه های برتر كشوری را داریم و یكی از قطب های اصلی این محصولات در كشور بشمار می رویم.
وی یادآوری كرد: باید عقلایی آب را مدیریت كنیم، عقلایی كشاورزی كنیم و به یك كشاورزی پایدار با استفاده از مصرف بهینه آب با الگوی مصرف و كشت متناسب با وضعیت استان برسیم.
رییس سازمان جهاد كشاورزی كردستان، دیدگاه دولت تدبیر و امید را تكمیل سامانه سدها و راه اندازی شبكه های پایاب این سدها دانست و گفت: اكنون زمان آن است كه سدهایی كه با هزینه های بسیاری اجرا شده امروز از آن بهره ببریم.
ذوالفقاری به اجرای شبكه های پایاب در سدهای زیویه، سیازاخ و گاوشان در استان اشاره كرد و گفت: اعتبارات مورد نیاز برای اجرای شبكه پایاب سد زیویه برای آبیاری دو هزار هكتار شامل 1200 هكتار زمین زراعی و 800 هكتار باغ از طریق وزارت جهاد كشاورزی تامین شده و مناقصه اجرای آن نیز برگزار شده است و اگر وزارت نیرو آب را در نقاط مورد نظر به ما تحویل دهد در كمتر از یكسال شبكه را به بهره برداری می رسانیم.
وی میزان اعتبار مورد نیاز برای اجرای شبكه پایاب سد زیویه را 300 میلیارد ریال با تخصیص 100 درصد ذكر كرد و گفت: مشكلی برای تامین این اعتبار نداریم.
وی به جزییات اجرای شبكه پایاب سد سیازاخ نیز اشاره كرد و افزود: از محل این سد، آب مورد نیاز 19 هزار هكتار از اراضی دو شهرستان دیواندره و بیجار تامین می شود كه مطالعات نقشه برداری و طراحی توسط جهاد كشاورزی انجام شده و ردیف اعتباری با مبلغی معادل 250 میلیارد تومان برای آن در نظر گرفته شده است و منتظر وزارت نیرو برای معرفی نقاط آبگیر هستیم تا براساس آن شبكه را اجرا كنیم.
وی در مورد اجرای شبكه پایاب سد گاوشان نیز گفت: سهم شبكه پایاب این استان پنج هزار هكتار است كه 3500 هكتار آن وظیفه شركت آب منطقه ای و1500 هكتار نیز وظیفه جهاد كشاورزی بوده است كه سازمان جهاد كشاورزی وظیفه خود را انجام داده و از دو سال گذشته آبیاری تحت فشار آن انجام می شود اما سهم شركت آب منطقه ای ناقص است و 1500 هكتار آن دست نخورده است كه سازمان جهاد كشاورزی اجرای آن را تقبل كرده و تامین اعتبار شده و تا اوایل سال آینده مناقصه آن را برگزار كنیم.
رییس سازمان جهاد كشاورزی كردستان با جمع بندی دورنما و افق حوزه كشاورزی در كردستان، گفت: اكنون 100 هزار هكتار از اراضی كشاورزی استان آبی است كه برنامه ریزی شده طی دو برنامه پنج ساله 100 هزار هكتار دیگر به این سطح اضافه شود و مجموع اراضی آبی استان تا كمتر از 10 سال آینده به 200 هزار هكتار برسد و این گامی در جهت توسعه بخش كشاورزی در استان است.
ذوالفقاری با بیان اینكه كشاورزی كردستان بیشتر به صورت دیم است و كشاورزان كردستانی تبحر خاصی در زمینه این نوع كشاورزی دارند، گفت: شرایط استان برای كشت دیم مناسب است و امسال 330 هزار تن تولید محصول در بخش دیم داشته ایم اما دیم هم یك فرصت است برای استان و به این واقعیت رسیده ایم كه هیچ وقت نمی شود تمام اراضی دیم را تبدیل به آبی كنیم اما نهایت برنامه ما آن است كه سطح اراضی آبی را به دو برابر افزایش دهیم و به 200 هزار هكتار برسانیم.
وی دلیل اصلی برای تبدیل اراضی دیم به آبی را افزایش بهره وری دانست و گفت: افزایش تولید و درآمد محصولاتی كه به صورت آبی كشت می شود با دیم قابل مقایسه نیست و از این رو افزایش اراضی آبی در دستور كار است.
وی همچنین دلیل دیگر برای تلاش در افزایش اراضی آبی در استان را میزان حمایت های دولت دانست و اظهار كرد: دولت تا حدی روی بخش دیم می تواند ورود كند و در زمینه واگذاری بذر و كود مناسب، مبارزه با آفات مناسب و عملیات كشاورزی حفاظتی می تواند از كشاورزان حمایت كند اما در بخش آبی باتوجه به اینكه 90 درصد موضوعات مزرعه شامل آبیاری و تمام مراحل كاشت، داشت و برداشت قابل مدیریت است و از این رو می توانیم عملكرد فوق العاده ای داشته باشیم.
ذوالفقاری بیان كرد: با سیاست های حمایتی دولت و ایجاد و تقویت زیرساخت های مورد نیاز از جمله سدها، آینده بسیار خوبی پیش روی حوزه كشاورزی استان كردستان است و در راه تقویت این بخش نیازمند همكاری و تعامل بیشتر كشاورزان و بهره برداران هستیم.
591/7346/533
گزارش از فرزاد نویدی
سنندج - ایرنا - كاهش نزولات جوی، برداشت های بی رویه از منابع آبی، وجود چاه های غیرمجاز و مصرف بی رویه آب، نگرانی هایی را در سطح كشور از جمله استان كردستان ایجاد كرده كه این موضوع مسوولان را وادار به بازنگری در شیوه مصرف آب به خصوص در حوزه كشاورزی كرده است.