هفته پایانی لیگ برتر فوتبال با لبخند و اشك های زیادی همراه بود، اما آنچه در این میان تلخ تر از قهرمان نشدن و سقوط به لیگ یك بود، شایعه بی اساس اما هدفمند بود كه توسط یك منبع ناشناس در ورزشگاه «یادگار امام» شهر تبریز منتشر شد.
هر چند كه تا امروز منبع انتشار دروغ تلخ هفته پایانی لیگ برتر مشخص نشده است اما تامل در سخنان برخی از مسوولان دو تیم این گمانه زنی را تقویت می كند كه حوادث 10 دقیقه پایانی بازی فوتبال تیم های تراكتور سازی تبریز و نفت تهران نمی تواند اتفاقی باشد.
برای اثبات این سخن بهتر است نگاهی به مصاحبه ی «منصور قنبرزاده» مدیرعامل باشگاه نفت تهران بعد از بازی داشته باشیم. وی كه در جریان مسابقه 2 تیم تراكتور سازی و نفت تهران در ورزشگاه یادگار امام شهر تبریز حضور داشت به خبرنگاران گفت: در حالی ازطریق تلویزیون از داخل رختكن بازی های دیگر را پیگیری می كردیم كه از دقیقه 87 بازی، شبكه های تلویزیونی، رادیویی و حتی تلفن همراه قطع شد و درست در همین دقایق بود كه اعلام شد دیدار 2 تیم سپاهان اصفهان و سایپا كرج در اصفهان 2 بر 2 مساوی شده است.
برای واكاوی شایعه در ورزشگاه یادگار امام لازم است به زوایای مختلف آن توجه شود:
1- یكی از مهمترین بازخورد های منفی شایعه در بازی تیم های تراكتور سازی تبریز و نفت تهران احتمال دخالت افراد غیر ورزشی در تعیین نتیجه بازی های لیگ برتر است. هر چند كه تا این زمان دلیل خاصی برای اثبات تعیین نتیجه این بازی در پشت پرده وجود نداشته، ولی سلسله اتفاقات یك دهه ی گذشته فوتبال كشورمان و حضور برخی از چهره های غیرورزشی در مدیریت های كلان فوتبال، این گمانه زنی ها را تقویت می كند كه نتایج ممكن است در جایی غیر از زمین بازی تعین شود.
یكی از نزدیك ترین مصداق های دخالت های غیرفوتبالی، بركناری «علی دایی» سرمربی وقت تیم ملی در فروردین ماه سال 1388 خورشیدی بود. وی چندی پیش در گفت و گوی تلفنی با برنامه تلویزیونی 90 با اشاره به درخواست های چهره های سیاسی از وی برای تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری دهم، گفت: برخی از افراد حاضر در دولت قبلی به من پیشنهاد دادند در ستاد انتخاباتی «محمود احمدی نژاد» فعالیت داشته باشم، اما من نرفتم و این عامل موجب شد كه به راحتی من كنار گذاشته شوم.
اما دخالت چهره های غیرورزشی در ورزش تنها به عزل و نصب سرمربی تیم ملی منتهی نمی شود بلكه در چند سال گذشته ما شاهد یك سری كارهای تبلیغاتی از سوی برخی از اعضای هیات دولت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای انتقال یك تیم از تهران به دیگر استان ها بودیم كه زمینه های نابودی برخی از تیم های بزرگ كشور همچون تیم «پاس تهران» را فراهم كرد. این تیم در حالی پس از انتقال به استان همدان در حالی به لیگ یك سقوط كرد كه تا پیش از آن با كسب پنج عنوان قهرمانی لیگ و یك عنوان قهرمان در آسیا یكی از پرافتخارترین تیم های كشور محسوب می شد.
2- حوادث و شایعه های ورزشگاه یادگار امام تبریز شاید تا چند ماه یا یك سال دیگر به ظاهر به دست فراموشی سپرده شود ولی حس بی اعتمادی كه ممكن است به دنبال این سری حوادث در جامعه ورزشی ما شكل گیرد هیچگاه از ذهن ورزش دوستان پاك نخواهد شد و این خود موجب می شود زمینه های بی اعتمادی در عرصه ورزش فراهم شود. زمانی كه در طرفداران تیم های مختلف این ذهنیت شكل گیرد كه ممكن است نتیجه مسابقه ها در جایی خارج از زمین فوتبال مشخص شود به یقین این تیم ها و طرفداران آن دچار سرخوردگی می شوند.
این حس یكی از مهمترین آفت هایی است كه در صورت رواج در جامعه می تواند به برخی دیگر از جنبه های زندگی اجتماعی و سیاسی افراد نیز سرایت پیدا كند؛ زیرا زمانی كه طرفدران فوتبال كه بخش قابل توجهی از جمعیت جوان و نوجوان جامعه هستند، با دیده ی تردید به برخی از مسایل پشت پرده نگاه كنند نمی توان انتظار داشت این طیف در آینده به برخی از گُمانه زنی ها درباره مسایل سیاسی، اجتماعی و ورزشی كشور واكنش مثبت نشان دهند.
اما نگاه تردید آمیز نسبت به برخی از اتفاقات به ظاهر ناخواسته خود موجب شكل گیری معضل دیگری به نام «خشونت» می شود. بنا به گفته «رابرت مرتون» جامعه شناس آمریكایی زمانی كه فرد در جامعه بین «هدف» و «راه های دست یابی به هدف» دچار تضاد شود به ناچار رفتارهای نابهنجار یه به قول این جامعه شناس به راهكارهایی غیر از قوانین جامعه روی می آورد. یكی راهكارهایی كه ممكن است طرفداران فوتبال برای دست یابی به نتیجه مورد نظر ممكن است بدان روی آورند خشونت و تخریب امكانات ورزشگاه و فضای شهری است كه علاوه بر هزینه های مادی و زیر بنایی ممكن است هزینه های امنیتی فراوانی نیز برای جامعه داشته باشد.
3- امروزه فوتبال در تمامی دنیا دیگر یك ورزش محسوب نمی شود بلكه به گواه برخی از جامعه شناسان و اندیشمندان اجتماعی، فوتبال در برخی از زمینه ها می تواند به نمادی برای هویت یك قوم یا اعتراض یك ملت تبدیل شود.
بی توجهی و ضایع شدن حق تیم ورزشی یك منطقه می تواند آسیب های خارجی و داخلی زیادی داشته باشد. در بعد داخلی توجه به ورزش یك استان و كم توجهی به استانهای دیگر خود حس محرومیت را در بین جامعه ما گسترش می دهد. انتقال تیم های تهرانی در چند سال گذشته به برخی از استان ها و محروم شدن استان های دیگر در نتیجه نگاه ویژه برخی از سیاسیون، موجب شده تا تفكر محروم نگه داشتن در برخی از مناطق كشور رشد كند و این خود می تواند برای وحدت بین اقوام و گروه های مختلف آسیبی به شمار آید.
اما در بعد خارجی حوادث ورزشگاه یادگار امام سوژه مهمی برای برخی از رسانه های خارجی و معاند نظام است. منطقه آذربایجان با مركزیت كلان شهر «تبریز» همواره یكی از مناطقی است كه در كانون توجه دشمنان قرار دارد؛ بروز چنین حوادثی می تواند باعث تحرك گروه های قومگرا خارج كشورباشد كه به بهانه های مختلف سعی دارند از هر اتقاقی برداشتی با سوگیری قومی داشته باشند.
4- كاهش تماشاگران فوتبال دیگر آسیبی است كه در نتیجه نگاه سیاسی به ورزش ممكن است پیش آید. در حالی كه در چند سال گذشته 2 تیم پرطرفدار پایتخت به خاطر مشكلات فراوان مسابقه های خود را با كمترین میزان تماشاگر برگزار می كنند در شهرهای دیگر همچون تبریز، آبادان، مشهد و انزلی تماشاگران با شور و هیجان خاصی بازی های تیم محبوب خود را پیگیر هستند.
نگاه یك سویه به برخی از تیم ها و دخالت های احتمالی در نتایج مسابقات می تواند زمینه ساز قهر تماشاگران شهرستانی با ورزشگاه ها باشد. در حالی كه شمار زیادی از طرفداران تیم های مختلف یك فصل را در انتظار موفقیت یا قهرمانی تیم خود سپری می كنند ممكن است یك تصمیم غیر كارشناسی شده یا یك شایعه بدون اساس اما هدفمند مرگ تمام آرزوهای آنها را رقم بزند. این روند در ادامه موجب سرخوردگی و ایجاد حس بی اعتمادی در بین تماشاگران كه قریب به اتفاق از جوانان و نوجوانان هستند می شود.
5- در پایان باید گفت حوادث هفته پایانی لیگ برتر نمی تواند تنها یك شایعه بی اهمیت تلقی شود كه بعد از چند مدت با شعار پیگیری، به دست فراموشی سپرده شود. آنچه در این زمینه لازم است مسوولان به شدت به دنبال آن باشند، بازگرداندن حس اعتماد به جامعه فوتبالی است زیرا قانع كردن افكار عمومی با یك بیانیه یا چند مصاحبه امكان پذیر نیست.
اگر قرار است كه مسایل ورزشگاه یادگار امام تبریز و گمانه زنی های پیرامون آن همچون جریان«محسن قهرمانی» داور مسابقه 2 تیم پرسپولیس و سپاهان اصفهان در سكوت معنادار پیگیری شود، نباید انتظار داشت كه تیم های مختلف در آینده به تاكتیك و اجرای برنامه های خود در زمین بپردازند بلكه باید مسوولان تیم های ورزشی به فكر ارتباطی برای اختلال در جریان مسابقه های لیگ باشند.
* از:غفار میرزایی (گروه پژوهش و تحلیل خبری)
پژوهشم**2052**2054
تهران- ایرنا- واكاوی اتفاق و گمانه زنی ها درباره حوادث 10 دقیقه پایانی دیدار 2 تیم فوتبال تراكتور سازی تبریز و نفت تهران نشان می دهد كه عرصه ورزش ایران و به طور مشخص فوتبال همچنان از دخالت عوامل غیرورزشی و غیرفوتبالی رنج می برد.