زهرا جواهریان روز شنبه در نخستین كارگاه ملی توسعه پایدار و اقتصاد سبز در مشهد افزود: هر زمان حقآبه دریاچه ای داده نشود یا از تالابها بیش از اندازه برداشت گردد، گرد و غبار ناشی از زمین خشك این دریاچه یا تالاب باعث نابودی زمینهای كشاورزی و ایجاد پدیده گرد و غبار در كشور می شود.
وی بیان كرد: خشكیدن دریاچه ارومیه باعث بوجود آمدن كشتزارهای نمك و تبدیل آن به گرد و غبار نمك می شود كه محصولات كشاورزی را نابود می كند.
مدیركل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به آسیبهای وارده به محیط زیست گفت: 23 استان ایران با پدیده گرد و غبار مواجه است كه 70 درصد آن منشا خارجی دارد و 30 درصد باقیمانده ناشی از خشكیدن تالابهای داخل كشور است.
وی بیان كرد: خسارت اقتصادی آلودگی هوا در كشور سالانه حدود هشت میلیارد دلار است، از سوی دیگر شش درصد گونه های جانوری به دلیل شكار غیرمجاز در معرض انقراض قرار دارند و خسارتهای وارده به تالابها نزدیك به 40 تا 100 درصد است.
جواهریان گفت: توسعه پایدار به معنای توجه به سه ركن اصلی رشد اقتصادی، عدالت اجتماعی، حفظ محیط زیست و بستر توسعه فرهنگی آن است كه باید با تغییر الگوی كشت، الگوی مصرف و برداشت از منابع خدادادی تحقق یابد.
وی افزود: ایران از جمله كشورهایی است كه برخلاف صنعتی بودن خود جزو 10 كشور نخست جهان در مصرف انرژی است این در حالی است كه برداشت ما باید از منابع طبیعت 40 درصد باشد و 60 درصد باقیمانده آن برای طبیعت باقی بماند.
او ادامه داد: ایران به اندازه 25 میلیون نفر منابع وارد كشور می كند و به اندازه 25 میلیون نفر دیگر برداشت زیادی از منابع دارد.
مدیركل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست گفت: سرانه انتشار گاز دی اكسید كربن در جهان حدود 4.9 تن در سال و میزان آن در ایران 7.7 تن است و این رقم برای كشوری كه میزان تولید ناخالص داخلی پایینی دارد بسیار بالا است .
وی افزود: مصرف انرژی در ایران بسیار بالا است زیرا آن را ارزان بدست آورده و قدر آن را نمی دانیم؛ این موضوع در زمستان و تابستان ملموس است و انرژی بسیاری هدر می رود.
جواهریان با بیان اینكه ایران كشوری با مصرف بسیار بالای آب می باشد گفت: از نظر میزان بارندگی 14 سال است كه در خشكسالی بسر می بریم و هر سال میزان بارندگی افت محسوسی دارد.
وی افزود: اگر میانگین بارندگی در كشور 241 میلیمتر در سال باشد این میزان در جهان 855 میلیمتر است یعنی كمتر از یك سوم میزان بارندگی جهانی نزولات جوی در ایران داریم اما سرانه مصرف آب در دنیا 130 لیتر در روز و در ایران 220 لیتر در روز است.
او ادامه داد: كمتر از یك سوم میانگین بارندگی در جهان بارش سالانه در ایران وجود دارد اما نزدیك به دو برابر میانگین جهانی آب در این كشور مصرف می شود، ایران در سرانه مصرف آب در بین كشورهایی كه بیش از پنج میلیون نفر جمعیت دارند رتبه نخست را دارد.
مدیركل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست گفت: نزدیك به 90 درصد آب تجدیدپذیر در ایران صرف كشاورزی می شود.
وی افزود: براساس برآوردهای انجام شده تا سال 2039 میلادی ایران به سمت كشوری با كاهش بارش به ویژه در مناطقی كه اكنون دارای بارش سالانه مناسبی است و همچنین به سمت افزایش دمای هوا پیش می رود.
او ادامه داد: در 20 سال اخیر دمای هوا در ایران 1.5 درجه سانتیگراد افزایش یافته و پیش بینی می شود كه تا 10 سال آینده به میزان 1.5 تا دو درجه دمای هوا بیشتر شود.
وی گفت: وسعت ایران 165 میلیون هكتار است كه از این میزان هشت میلیون هكتار زمین آبی است، همچنین از مجموع زمینهای آبی كشور 1.2 میلیون هكتار زمین بدون محدودیت كشاورزی و باقی آنها با محدودیتهایی از جمله شوری و سنگ ریزه برای كشاورزی همراه است.
مدیركل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست افزود: ایران جزو كشورهایی است كه فرسایش خاك بسیار بالایی دارد بطوری كه این میزان پنج تا شش برابر میانگین فرسایش خاكی در جهان است و این فرسایش كاهش پوشش گیاهی و جنگلی را در پی دارد.
وی گفت: 98 درصد تولید محصولات كشاورزی در ایران به كود و سموم شیمیایی متكی است و این هم جزو معضلات كشور به شمار می رود.
جواهریان درباره افزایش برداشت آب از سفره های زیرزمینی هم اظهارداشت: اگر در سال 1358 حدود 70 میلیون مترمكعب از آبهای زیرزمینی برداشت می شد امروز این میزان به 11 میلیارد مترمكعب رسیده است.
وی افزود: برداشت از آبهای زیرزمینی در 34 سال اخیر در كشور 170 میلیارد مترمكعب معادل 85 درصد از منابع آبی در سال بوده این در حالی است كه می گویند اگر كشوری فقط 20 درصد از منابع آبی خود را استفاده كند در وضعیت ایمن و اگر 40 درصد از این منابع استفاده كند در معرض خطر قرار می گیرد.
او ادامه داد: اكنون كشورهای خاورمیانه با معضل كم آبی مواجه هستند و در مقایسه با سال 1960 بیش از یك سوم از ذخایر آب شیرین این منطقه كاهش یافته بطوری كه مجموع ذخایر آب شیرین در این منطقه كه 14 درصد سهم خشكیهای جهان را به خود اختصاص داده فقط دو درصد از كل ذخایر آب شیرین دنیا است.
وی شمار چاههای غیرمجاز در ایران را بسیار ذكر كرد و گفت : اكنون نزدیك به 650 هزار حلقه چاه در كشور وجود دارد كه از این تعداد بیش از 200 هزار چاه غیرمجاز است.
او گفت: شمار چاههای حفر شده در كشور طی 17 سال گذشته 93 درصد افزایش داشته كه منجر به خشكیدن جنگلها، كشتزارها و نشست زمین شده است.
این مسوول در سازمان حفاظت محیط زیست افزود: میانگین فرونشست زمین در كشور نزدیك به 30 سانتیمتر است كه در برخی مناطق شدید و برخی دیگر كمتر است، متاسفانه چون راههای نفوذ و مجراهای آبهای زیرزمینی بعد از فرونشست زمین بسته می شود برگشت آب به زیرزمین را مشكل می كند.
جواهریان افزود: اگر همین امروز تصمیم بگیریم كه از آبهای زیرزمینی برداشت نكنیم 50 سال طول می كشد كه وضعیت منابع آب زیرزمین به حد تعادل برسد.
وی یكی از معضلات مدیریت منابع آب در كشور را بحث نحوه استفاده از آب تصفیه عنوان و بیان كرد: میزان برداشت آب در ایران بسیار بالا اما بازچرخانی آب در كشور بسیار پایین است این در حالی است كه در برخی كشورها آب مصرفی تا هفت بار بازچرخانی می شود.
وی ادامه داد: براساس رتبه بندی كشورها به لحاظ پرداختن به مسائل محیط زیستی، ایران از نظر مدیریت منابع آب از 100 نمره 2.77 و رتبه 117 جهان را بدست آورد.
مدیركل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست گفت: پیش از پیروزی انقلاب اسلامی 10 سد بزرگ در كشور وجود داشت كه 80 درصد از روان آبها پشت آنها ذخیره می شد و اكنون تعداد سدها و آب بندها در كشور به 550 رسیده اما بسیاری از آنها ارزیابی زیست محیطی نشده و خساراتی را به دنبال داشته اند.
وی افزود: 50 درصد از پشت سدهای جدید در كشور از آب پر شده است ، به عنوان مثال میزان ذخیره سازی آب در پشت سد كرخه 5.5 میلیارد مترمكعب است اما در پنج سال اخیر تنها دو میلیارد مترمكعب از این ظرفیت پر شده است.
او گفت: سد گتوند كه اكنون 400 میلیون مترمكعب آب را در پشت خود ذخیره كرده به دلیل جانمایی نامناسب و وجود گسل نمك زیر آن، عامل نابودی هزار و 370 هكتار رویشگاه كنار با 28 هزار اصله درخت شده است.
جواهریان افزود: این سد قابل شكستن نیست، از سوی دیگر تنها راهكاری كه برای جلوگیری از خسارات آن مطرح شده ارسال آب از طریق لوله به فاصله 220 كیلومتر به سمت خلیج فارس با هزینه شش هزار و 600 میلیارد ریال است كه در صورت اجرای این طرح به دلیل میزان شوری آب آن معضلاتی را برای خلیج فارس به همراه خواهد داشت.
وی در ادامه گفت: الگوی مصرف نیز در ایران بسیار تغییر كرده و در نهایت باعث افزایش تولید زباله شده بطوری كه روزانه در مجموع بیش از یك میلیون تن زباله عادی، پزشكی، كشاورزی و صنعتی در كشور تولید می شود.
او افزود: روزانه چهار میلیون كیسه فریزر دور ریخته می شود، پلاستیك كه منشا نفتی دارد قابل بازیافت نیست و 300 سال در طبیعت می ماند لذا یك منبع حیاتی به اسم نفت را به پلاستیك تبدیل می كنیم و آن را به طبیعت می فرستیم.
مدیركل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: در مرحله نخست باید كمتر زباله تولید كنیم، اجناس باكیفیت بخریم تا كمتر به زباله تبدیل شوند، در مرحله دوم زباله را تفكیك كنیم و به دیگران یاد بدهیم این كار را از مبدا انجام دهند.
وی در ادامه گفت: هفت درصد از خاك ایران را جنگل تشكیل داده اما از سال 1356 تا 1386 پسروی قابل توجهی در جنگلهای كشور وجود داشته بطوری كه از 14 میلیون هكتار به 11 میلیون هكتار رسیده است كه قاچاق چوب و قطع بیش از حد درختان برای تولید محصولات و حریق در آنها را می توان از دلایل كاهش این سطح برشمرد.
او افزود: تغییر الگوی مصرف كه یكی از اساسی ترین اركان توسعه پایدار است می تواند به تولید كمتر زباله و مدیریت مصرف انرژی كمك كند.
مدیركل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست گفت: برای رسیدن به توسعه پایدار و اقتصاد سبز باید به سمت تجارت آب مجازی پیش رویم یعنی محصولاتی را تولید كنیم كه با توجه به شرایط بحرانی آب در كشور آب كمتری مصرف كند.
وی افزود: تغییر الگوی كشت، تولید و مصرف در شرایط بحران آبی در كشور ضروری است و باید به سمت تجارت آب مجازی پیش رویم.
كارگاه یك روزه توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست با حضور 60 نفر از كارشناسان و مدیران شش استان كشور در قالب سخنرانیهای تخصصی در مشهد برگزار شد.
7489/1858 /1596
مشهد - ایرنا - مدیركل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست گفت:براساس رتبه بندی كشورها به لحاظ پرداختن به مسائل محیط زیستی، ایران از نظر مدیریت منابع آب از 100 نمره 2.77 گرفت.