به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا؛ با وجود تمایل دولت به یكسان سازی نرخ ارز، اما این موضوع فرآیند پیچیده ای است كه اجرای موفق آن نیازمند ایجاد بسترهای مناسب قانونی و اقتصادی است؛ به ویژه اینكه تحقق نظام تك‌نرخی ارز نیازمند تداوم هماهنگی سیاست‌های پولی، ارزی، مالی و بازرگانی است و بانك‌ها باید مدیریت ریسك ارزی خود را تقویت كنند و بانك مركزی نیز نظارت مستمر داشته باشد.
البته قبل از آغاز سال جدید، زمزمه های ارز تك نرخی از سوی دولت به گوش می رسید و هرچقدر به زمان تدوین و تصویب سیاستگذاری پولی و مالی سال 94، پیش می رفتیم، موضوع ارز تك نرخی بیشتر و بیشتر از سوی دولتمردان مطرح می شد.
اما تصمیم دولت از بیم آثار تورم احتمالی ناشی از تك نرخی كردن ارز، سبب شد كه دولت از این سیاست كه قرار بود در روزهای آغازین سال جدید عملیاتی شود، پا پس كشیده و اعلام كند كه فعلا قصد ندارد سیاست ارز تك نرخی را در اقتصاد پیاده كند.
این درحالی است كه نوسانات شدید ارزی طی سال‌های گذشته موجب شد تا دولت یازدهم بعد از روی كار آمدن؛ مدیریت بازار ارز را یكی از اهداف مهم اقتصادی خود اعلام كند كه در این راستا هم تاكنون موفق عمل كرده است.
از طرفی قانون برنامه پنجم توسعه نیز تكلیف كرده كه نظام ارزی كشور باید شناور مدیریت شده و نرخ ارز با توجه به حفظ دامنه رقابت پذیری در تجارت خارجی و با ملاحظه تورم داخلی و جهانی و شرایط اقتصاد كلان از جمله تعیین حد مطلوبی از ذخایر خارجی تعیین شود اما این سیاست زمانی اجرایی خواهد شد كه ارز در بازار به نرخ واحد برسد.
البته رشد نرخ بانكی دلار در روزهای پایانی سال 93 و كاهش دلار آزاد این فرضیه را تقویت می كند كه بانك مركزی در حال هماهنگ كردن نرخ ارز رسمی با بازار آزاد است تا با كاهش فاصله قیمت های بانكی و بازار آزاد بتواند برنامه اقتصادی خود را در زمینه ارز در سال 94 اجرایی كند.
براین اساس؛ رییس كل بانك مركزی به دفعات بر موضوع یكسان سازی نرخ ارز تاكید داشته و طی هفته های پایانی سال 93 اعلام كرد: مقدمات اجرای ارز تك نرخی فراهم شده اما اجرای این سیاست منوط به مهیا شدن شرایط بین المللی برای نظام بانكی است.
معاون اقتصادی بانك مركزی نیز اعلام كرده كه پس از برداشته شدن تحریم ها و احیای روابط كارگزاری، بانك مركزی به سمت تك نرخی كردن ارز حركت خواهد كرد.
به گفته پیمان قربانی؛ در شرایط فعلی به دلایلی تك نرخی شدن ارز به مصلحت نیست و حفظ ثبات بازار ارز با ساز و كار فعلی مهمتر است و پس از برداشته شدن تحریم‌ها و احیای روابط كارگزاری؛ بانك مركزی به سمت تك نرخی كردن ارز حركت خواهد كرد.
هم اكنون شمارش معكوس برای پایان دور مذاكرات هسته ای آغاز و حساسیت بازار تشدید شده و منتظر جرقه ای است تا بلافاصله نسبت به آن عكس العمل نشان دهد و به نظر می رسد در این میان ؛بانك مركزی به دنبال فرصتی است تا گام نهایی را برای تك نرخی كردن ارز بردارد اما باید منتظر نتیجه مذاكرات باشیم تا ببینیم آیا آنچه دولت و تیم اقتصادی از نتیجه مذاكرات انتظار دارند، فراهم خواهد شد.
سیدكمال سیدعلی معاون ارزی سابق بانك مركزی نیز معتقد است كه این بانك به دنبال آن است تا روابط كارگزاری ایجاد شود و بعد از دستیابی به این مهم تك نرخی كردن ارز را اعلام و مرحله نهایی را عملیاتی كند.
اما جعفر مجرد مدیر اجرایی ایران در صندوق بین المللی پول در خصوص یكسان سازی نرخ ارز شرایط بیشتری را قایل شده و می گوید: مدیریت نرخ تورم، دسترسی به منابع ارزی كافی، رعایت برخی الزامات سیاستی، آزادسازی برخی اقلام حساب جاری در تراز پرداخت ها، در كنار پیاده كردن نظام مدیریت شناور شده و ایجاد یك بازار متشكل ارزی كه فروشندگان و خریداران بتوانند به راحتی در آن عرضه و تقاضا انجام دهند، از عوامل و بسترهای لازم برای تك نرخی كردن ارز است و با ایجاد آن ها می توان و باید به سمت یكسان سازی حركت كرد.
به گفته این كارشناس مالی و پولی؛ مدیریت نرخ تورم كلیدی ترین بستر برای تك نرخی كردن ارز است چرا كه در صورت بالا بودن این نرخ، حتی در صورت تك نرخی شدن ارز، ارزش پول ملی بتدریج روند كاهشی به خود خواهد گرفت.
البته نمایندگان مجلس نیز با توجه به ثابت بودن قیمت ارز و بهبود منابع ارزی طی یك سال گذشته، معتقدند كه دولت شرایط لازم برای اجرای ارز تك نرخی دارد اما باید با برنامه دراین مسیر حركت كند.
ابراهیم نكو عضو كمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به اینكه دولت موضوع تك نرخی شدن ارز را در سال جاری برنامه ریزی خواهد كرد؛ افزود: دولت باید از قبل، زمان تك نرخی شدن قیمت ارز را مشخص كند تا افراد طبق آن برنامه ریزی كنند.
وی با تاكید بر واقعی و در دسترس بودن قیمت ارز، گفت: اگر قیمت ارز با واقعیت بازار آزاد همخوانی نداشته باشد، سیاست تك نرخی شدن ارز با شكست مواجه خواهد شد و به نظر می رسد قیمت ارز باید نزدیك ترین قیمت به نرخ بازار آزاد باشد تا شاهد نوسان قیمتی در این بخش نباشیم.
این نماینده مجلس تاكید كرد: اكنون دارایی های ارزی دولت مطلوب است لذا موقعیت مناسبی پدید آمده تا تك نرخی شدن قیمت ارز رخ دهد اما نباید این روند یك شبه رخ دهد.
غلامعلی جعفرزاده عضو كمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز درباره تك نرخی شدن نرخ ارز، گفت: اگر دولت بر تك نرخی شدن ارز اصرار دارد، باید بسترهای لازم آن را فراهم كند و به مردم بگوید كه قصد چنین كاری را دارد.
وی افزود: برای اینكه بتوان شكاف و فاصله ارز مبادله ای و آزاد را از بین برد؛ بهتر است كه شیوه پلكانی را دنبال كند و بگوید درمدت شش ماه تا یكسال قیمت ارز مبادله ای به ارز بازار آزاد نزدیك می شود.
این نماینده مجلس گفت: در تك نرخی شدن قیمت ارز نباید شوك قیمتی بر مردم وارد شود؛ اگر سرمایه گذاران فرصت تطبیق خود با ارز تك نرخی را داشته باشند، دیگر شاهد رشد قیمت ها نخواهیم بود و تولیدكنندگان از طریق رشد بهره وری می توانند نرخ كالاهای خود را مدیریت كنند.
به هر حال از گفته كارشناسان؛ اینگونه استنباط می شود كه یكی از دلایل اصلی بروز رانت و فساد در اقتصاد چند نرخی بودن كالاهای مختلف است و یكسان سازی نرخ ارز می تواند از بروز فساد و رانت در بازار ارز جلوگیری كرده و رانت مستتر در واردات را به حداقل برساند.
ضمن آنكه یكسان سازی نرخ ارز مانند قیمت بنزین نیست كه دولت به یكباره انجام دهد بلكه باید با دقت دنبال شود تا هرگونه تغییر قیمت ارز، تبعات منفی در پی نداشته باشد؛ ضمن آنكه دولت باید نرخ ارز را به صورت واقعی ببیند تا بازار با مشكل مواجه نشود؛ اگر قیمت ارز تك نرخی، بالا و یا پایین دیده شود؛ هر دو به ضرر اقتصاد خواهد بود چرا كه وقتی روند افزایشی داشته باشد، قیمت نهایی محصولات رشد پیدا می كند و در صورت روند كاهشی، به دلیل محدودیت ارزی دولت، برخی؛ قیمت ارز را افزایش می دهند.
به نظر می رسد؛ پس از برداشته شدن تحریم‌ها و احیای روابط كارگزاری؛ بانك مركزی به سمت تك نرخی كردن ارز حركت خواهد كرد اما چنانچه بخواهیم ارز تك نرخی به صورت پایدار و در جهت متغیرهای بنیادین اقتصاد در مسیر درست هدایت شود، بانك مركزی باید مدیریت خوبی بر ثبات بازار ارز و جلوگیری از سفته بازی ها داشته باشد تا یكسان سازی نرخ ارز به خوبی عملیاتی شود.
به هر حال؛ با وجود اینكه بارها دولتمردان و مسئولان بانك مركزی بر آماده بودن مقدمات اجرای ارز تك نرخی تاكید كرده اند، بازار ارز در سالی كه گذشت، تك نرخی نشد و در سال ۹۳ ارز دو نرخی در بازار حاكم بود؛ با این تفاسیر باید دید آیا سال 94 وعده تك نرخی كردن ارز از سوی دولت اجرایی خواهد شد و بانك مركزی در این دوره گام اساسی برای یكسان سازی نرخ ارز بر خواهد داشت.
اقتصام (5)1070**1558
تهران - ایرنا - شرایط حاكم بر بازار ارز و روند باثبات آن، این احتمال را تقویت می كند كه بانك مركزی با آرامش و با حركت خیزشی در حال آماده شدن برای یكسان سازی نرخ ارز است اما ایجاد شرایط تا حدودی به نتایج مذاكرات هسته ای و رفع تحریم ها گره خورده است.