به گزارش روز سه شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، برخی از مدارس هنوز كتابخانه ندارند و آنهایی كه دارند نیز ممكن است كتاب های جدید و مورد نیاز دانش آموزان در آن وجود نداشته باشد.
برای رشد مطالعه در بین دانش آموزان راه ها و راهكارهای مختلف وجود دارد. دعوت از نویسندگان، شاعران و تصویرگران كتابهای دانش آموزان به مدرسه ازجمله راه ها است.
هنر آموزش و پرورش و مدرسه‌ها باید این باشد كه دانش‌آموزان را به مطالعه عادت دهند مساله ای كه به نظر می رسد در مدارس كمتر به آن پرداخته می شود.
** زنگ مطالعه
هنوز زنگ مطالعه در مدارس پیش بینی نشده موضوعی كه می تواند از نیازهای اساسی آموزشگاه ها باشد زیرا مدرسه كانون فراگیری علم و دانش است و مطالعه و كتابخوانی مقدمه و زیربنای رسیدن به این مهم است.
هیچ دانش آموزی بدون مطالعه و كتابخوانی نمی تواند به مدارج و پایه های بالاتر ارتقا یابد از این رو رسیدگی به موضوع كتابخوانی از نیازهای اساسی جامعه و مدرسه ها محسوب می شود.
برای برطرف كردن این مساله باید برنامه ریزی و سپس كتابخانه ها را ایجاد و تجهیز كرد. لازمه‌ی تحقق این وظیفه، در كلان سیستم آموزش‌وپرورش، برنامه‌ریزی و مدیریت علمی، جامع و واقع‌بینانه، تهیه‌ی زیرساخت‌های مدیریتی، علمی، اقتصادی، فرهنگی تشكیلاتی و فنی، تحول در طراحی و تهیه‌ی برنامه‌ی آموزشی- درسی، دگرگونی در شیوه‌های یادگیری- یاددهی، تربیت كتابداران حرفه‌ای، بهسازی فضاهای آموزشی و استفاده از ابزار و وسایل مرتبط با فناوری ارتباطات و اطلاعات، و ... است
استفاده از كتابخانههای دیجیتالی در چارچوب برنامه‌ی درسی- آموزشی از نیازهای امروز مدارس است. در ترویج فرهنگ مطالعه، همه نهادها و سازمان‌های فرهنگی تأثیرگذارند و دستگاه ها با هماهنگی یكدیگر در رشد مطالعه موثرتر هستند.
**مدرسه خاستگاه كتاب و كتابخوانی
كارشناس مسایل آموزش و پرورش با بیان اینكه خاستگاه كتابخوانی و فرهنگ مطالعه مدرسه است، گفت: اگر قرار است سیاست و یا برنامه ای از سوی مسوولان برای بهینه سازی آمارهای واقعی و جهانی سرانه مطالعه اعمال شود باید نوك پیكان تغییرات متوجه مدرسه باشد.
علی پورسلیمان روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار حوزه آموزش ایرنا اظهار داشت: در تحلیل های كارشناسان و مسوولان در خصوص نقش آموزش و پرورش در تبدیل فرهنگ شفاهی به فرهنگ نوشتاری و مكتوب تاكید چندانی نمی شود.
وی افزود: با وجود آنكه هر ساله از 25 آبان‌ماه تا 1 آذرماه مراسمی با عنوان هفته مطالعه و كتاب خوانی برگزار می‌شود به نظر می رسد كه این نام گذاری ها آن گونه كه مورد انتظار است نتوانسته در ارتقای فرهنگ عمومی جامعه و حتی تحول در فضای مدارس و فضای فكری دانش آموزان نقش داشته باشد.
پورسلیمان ادامه داد: عمده‌ترین فعالیتی كه در مدارس و در این مورد انجام می‌شود، خرید كتاب و یا احتمالا بردن دانش‌آموزان به نمایشگاه‌های كتاب است و در پایان هفته كتاب و كتاب خوانی تقریبا همه چیز به فراموشی سپرده می‌شود.
** موانع مطالعه در مدرسه
این كارشناس حوزه آموزش و پرورش به برخی موانع و مشكلات ایجاد و توسعه فرهنگ كتاب خوانی در مدارس اشاره كرد و گفت: مهم ترین و اولین مساله ای كه در مدارس در زمینه كتاب خوانی وجود دارد فقدان نگاه مناسب، علمی و به روز نسبت به مقوله كتاب است.
پورسلیمان افزود: برای اكثر دانش آموزان و اولیای آن ها موضوع كتاب در كتاب درسی و مهم تر از آن كتاب های كمك درسی خلاصه می شود حتی برخی از خانواده ها مطالعه كتاب های غیردرسی را موجب انحراف دانش آموز و اتلاف وقت می پندارند.
وی با بیان اینكه مشكل دوم در مدارس این است كه كتاب و كتاب خوانی متولی ندارد، یادآورشد: چند سالی است كه پست كتابداری از سیستم بكفای آموزش و پرورش حذف شده است.
مدیر سایت سخن معلم ادامه داد: سیاست های سامان دهی نیرو و نیز صرفه جویی موجب شده است كه نیازی برای احیای پست كتابدار در مدرسه نباشد.
پورسلیمان اضافه كرد: البته زمانی كه این پست كتابداری در مدارس برقرار بود فقدان و یا كمبود نیروهای متخصص ، با انرژی و پرانگیزه در این بخش موجب شده بود كه برخی از مدیران مدارس از كتابداران برای پر كردن كلاس هایی كه معلم ندارند استفاده كنند و این مساله به شدت در نگاه دانش آموزان به كتابدار مدرسه نقشی مهم و حیاتی داشت.
وی مشكل دیگر را نبود فضایی به نام كتابخانه و یا سالن مطالعه در مدارس عنوان كرد و گفت: این در حالی است كه وجود یك كتابخانه و نیز فضایی برای مطالعه، بحث و گفت و گو می تواند برخی از جنبه های مهم در فرآیند آموزش كه غایب بزرگ نظام تعلیم و تربیت هستند را ترمیم كند.
** شكل گیری نظام حافظه محور در مدرسه
كارشناس مسایل آموزش و پرورش تصریح كرد: اكنون عمده فعالیت های مدارس در كلاس و صرفا بر كتاب های درسی متمركز شده حال آنكه تاكید بیش از حد بر كتاب درسی و محفوظات موجب می شود یك نظام آموزشی حافظه محور در مدارس شكل بگیرد.
پورسلیمان خاطرنشان كرد: در این چرخه، تفكر و تحلیل جایی ندارند و معلم به عنوان تنها منبع آموزش عامل انتقال داده ها محسوب می شود.
وی اضافه كرد: دانش آموزی كه در 12 سال تحصیل به مطالعه و انس با كتاب تشویق و فرهنگ مطالعه در رفتار وی نهادینه نشود در بزرگسالی نیز معجره خاصی را نمی توان از او انتظار داشت.
كارشناس حوزه آموزش و پرورش با بیان اینكه عام‌ترین تعریف از سرانه مطالعه میانگین مدت زمان مطالعه یك نفر در یك شبانه‌روز است، اظهار كرد: لزوما همیشه این تعریف صادق نیست و می‌توان به جای مدت زمان از تعداد كتاب‌ها یا تعداد صفحات خوانده شده در طول روز نیز برای تعریف سرانه مطالعه بهره گرفت.
پورسلیمان اضافه كرد: در ساده‌ترین حالت می‌توان میزان مطالعه همه افراد یك جامعه را با هم جمع و بر تعداد افراد آن جامعه و تعداد روزهای در نظر گرفته شده تقسیم كرده و برای اندازه‌گیری، متوسط مطالعه در یك جامعه آماری محاسبه كرده و به تمام جامعه تعمیم داد.
وی یادآورشد: بر اساس آمار استخراج شده مركز بین‌المللی مطالعات گذران وقت در سال 2010 در 22 كشور مشخص شد كه بیشترین زمان اختصاص داده شده برای مطالعه در بین مردمان جهان مربوط به كشور فنلاند با 44 دقیقه در روز است.
كارشناس مسایل آموزش و پرورش ادامه داد: یافته‌های پژوهش دیگری كه توسط شورای فرهنگ عمومی و با عنوان وضعیت گذران وقت مردم شهری و روستایی كل كشور در سال 1390 انجام شده است میزان زمان اختصاص داده شده به مطالعه در میان مردم ایران 12 دقیقه است كه این زمان شامل مطالعه كتاب، روزنامه و ادعیه می شود.
پورسلیمان با بیان اینكه سرانه مطالعه یك شاخص جهانی است كه تعریف مشخص و دقیقی دارد، خاطرنشان كرد: این شاخص تنها مطالعه كتاب آن هم از نوع غیردرسی را شامل می شود به این معنا كه مطبوعات، پایگاه های اینترنتی و مجازی شامل این آمار نمی شود.
وی اضافه كرد: از سوی دیگر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بهمن ماه سال 93 اعلام كرد كه شمارگان كتاب از سه هزار به 700 نسخه كاهش یافته است كه اكنون باید بررسی كرد كه علت این وضعیت تاسف بار چیست و چه راهكارهایی برای تعدیل این وضعیت وجود دارد؟
** استفاده از تجربیات كشورهای دیگر
در ترویج مطالعه نباید خود را از روش های دیگران بی نیاز بدانیم از این رو استفاده از تجربیات سایر كشورها برای ترویج مطالعه و كتابخوانی در جامعه، با در نظر گرفتن ویژگی‌های بومی، جامعه‌شناختی و فرهنگی كشور، اقدام مفیدی خواهد بود.
استفاده از كتابخانههای سیار برای مدارس مناطق روستایی و دورافتاده، گسترش فرهنگ كتابخانههای ساده خانگی و محله‌ای، پویایی كتابخانههای عمومی و تجهیز آن‌ها به پیشرفته‌ترین روش‌های اطلاع‌رسانی و ارائه خدمات بهینه، از اقدامات ضروری است كه در بهبود وضعیت مطالعه و كتابخوانی در سطح جامعه و مدرسه‌ها تأثیر خواهد داشت.
نصب قفسه‌ی كتاب و تابلو برای معرفی كتابهای تازه با موضوعات متنوع علمی، تاریخی، ادبی، دینی و ... به‌منظور استفاده دانش‌آموزان، به‌صورت هفتگی در محیطی مناسب، مانند كتابخانه یا راهروهای مدرسه در ترویج كتابخوانی مؤثر خواهد بود.
اهدای كتاب در طول سال تحصیلی، در مناسب‌های گوناگون، در ایجاد فضای مطالعه بین دانش‌آموزان مفید خواهد بود و برگزاری مسابقات مختلف كتابخوانی نیز در رشد مطالعه در مدارس كمك خواهد كرد.
رعایت تنوع در انتخاب كتاب كتابخانه مدارس نكته دیگری است كه باید دست اندركاران نسبت به این موضوع توجه داشته باشند. عرصه كتاب های متنوع از راه‌های دیگر تقویت مطالعه، به ویژه در دوره نوجوانی است.
فراهنگ ** 1883 ** 1569
تهران - ایرنا - مطالعه هنوز در میان ایرانیان به ویژه دانش آموزان عادت نشده و این مساله در میزان سرانه مطالعه نمایان است. دانش آموزان به عنوان آینده سازان نیاز به مطالعه و كتابخوانی دارند ولی به نظر می رسد هنوز این مساله در مدارس مورد توجه قرار نگرفته است.