هدف از عرضه آنلاین نشریات ایرانی توسط دانشگاه منچستر تقویت ایران شناسی است

به گزارش ایرنا، دكتر «سیاوش رنجبر دائمی» استادیار تاریخ ایران در دانشگاه منچستر و از متصدیان پروژه عرضه آنلاین نشریات نایاب ایرانی در كتابخانه دانشگاه منچستر روز جمعه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا درخصوص اهمیت این پروژه، گفت: یكی از نقایص بزرگ دانشگاه های انگلیس این است كه در حوزه نشریات ایرانی منابع بسیاری كمی دارند.
وی گفت: اگر شما به دانشگاه های آمریكایی مراجعه كنید متوجه خواهید شد كه آنها برای جمع آوری نشریات ایرانی در كتابخانه هایشان واقعا زحمت كشیده اند؛ اما متاسفانه در انگلستان در كتابخانه های بزرگی مثل كتابخانه ملی انگلستان و یا كتابخانه دانشگاه اكسفورد و كمبریج و دانشگاه های دیگر این كار به صورت منظم انجام نشده است؛ و لذا شما اگر بخواهید روزنامه هایی مثل روزنامه كیهان را مرور كنید، دوره كامل آنها را در انگلستان پیدا نمی كنید.
وی ادامه داد: از طرفی، دانشگاه منچستر یكی از بزرگترین دانشگاه های انگلستان از نظر تعداد دانشجو در قیاس با سایر دانشگاه های دیگر است.
رنجبر افزود: دانشگاه منچستر سابقه طولانی در حوزه ایران شناسی دارد چرا كه این دانشگاه اولین دانشگاهی در انگلستان بود كه ایران شناسی را به عنوان یك رشته جداگانه، خارج از رشته شرق شناسی در قرن نوزدهم به راه انداخت.
وی افزود: از آن زمان به بعد كتابخانه ی دانشگاه منچستر، میزبان كتاب ها و نسخ خطی زیادی مربوط به قرن های 19 و 20 مربوط به ایران شده است.
این استاد ایرانی مقیم انگلیس در ادامه گفت: چهار سال پیش زمانی كه به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه منچستر در بخش تاریخ ایران مشغول به كار شدم مساله دیجیتال سازی كتابخانه دانشگاه به ویژه در بخش فارسی مطرح شد.
وی گفت: دیجیتال سازی و آزادسازی منابع طبیعی جزئی از پروژه كلان تر موسوم به اوپن اكسس (Open access) است كه در دانشگاه های انگلیس و غرب برای پایین آوردن محدودیت های دسترسی به منابع در حال شكل گیری است.
رنجبر افزود: لذا ما در صدد آن برآمدیم تا تعدادی از نشریات ایرانی كه در خود دانشگاه، در آرشیو من و یا در میكروفیلم های دیگران بود گردآوری كرده و در مجموعه ای منسجم عرضه كنیم.
وی با بیان اینكه نشریات گردآوری شده به زبان فارسی بود، عنوان كرد: شركت ثالثی در انگلیس وجود نداشت كه به صورت خودكار مطالب را تنظیم و در اختیار ما قرار دهد.
رنجبر گفت كه مجموعه پروژه عرضه دیجیتال نشریات ایرانی در تارنمای كتابخانه دانشگاه منچستر چهار سال به طول انجامید.
این استاد دانشگاه منچستر گفت: بسیاری از نشریات در قالب میكروفیلم بودند كه از جاهای مختلف خریداری و پس از اعمال فرایندهای فنی بر روی آن ها، به صورت دیجیتال ذخیره شده است.
وی توضیح داد: میكروفیلم یك فناوری قدیمی است كه بیشتر در آمریكا برای نگهداری منابع استفاده می شود. میكروفیلم احتیاج به دستگاه های پیچیده و نایابی دارد كه استفاده از آن حتی برای پژوهشگران هم كار خیلی سختی است و ما با دیجیتال سازی خیلی بهتر توانستیم از آنها حفاظت كرده و در اختیار تعداد بیشتری از افراد بگذاریم.
این استاد دانشگاه گفت كه شماری از نشریات دیگر را طی سفرهایش به ایران تهیه و با خود به انگلیس آورده است.
وی گفت: به عنوان مثال ما مجموعه بزرگ و منظمی از روزنامه كیهان از سال 57 تا 60 در اختیار داریم. این مجموعه از روزنامه كیهان است كه خودشان به صورت ده مجلد چاپ شده منتشر كرده اند و در یكی از سفرهایم به تهران موفق شدم كه این مجموعه را كامل خریداری كنم و با خودم به انگلستان بیاورم.
رنجبر افزود: همینطور تعدادی از آنها را از طریق دوستان و از طریق پست دریافت كردم و تعدادی را هم از آرشیو های موجود در اروپا امانت گرفتیم و اسكن كردیم و استفاده كردیم.
استاد دانشگاه منچستر گفت: تاكید ما بر روی نشریاتی است كه در ایران و به صورت علنی در دوره های مختلف چاپ شده و وارد عرصه عمومی شده اند.
وی افزود: برای همین ما سه دوره انتخاب كردیم كه مطبوعات نقش خیلی مهمی داشتند: یكی از آنها دوران دكتر محمد مصدق است كه با كودتای 28مرداد به پایان می رسد؛ دیگری دوران انقلاب و بعد از آن است و دوره سوم هم مربوط به دهه هفتاد و بعد از آن است.
رنجبر استقبال پژوهشگران و محققان مسایل امور ایران از این آرشیو را به رغم عمر كوتاهش بی سابقه توصیف كرد.
وی همچنین اعلام كرد كه دانشگاه منچستر در گام دوم اجرای این پروژه در صدد است تا با همكاری سایر موسسات و مراكز پژوهشی آرشیو كتابخانه اش را در حوزه ایران تكمیل تر سازد.
وی گفت: ما دوست داریم همكاری ها گسترده تر بشود تا بتوانیم آرشیو منسجم تری را فراهم كنیم؛ ما می خواهیم كه این منابع آزاد سازی شود كه بتواند به پژوهش تاریخ معاصر ایران كمك كند.
كتابخانه دانشگاه منچستر در تارنمای خود اعلام كرد كه آرشیوی از نشریات مرتبط با تاریخ معاصر ایران را گردآوری كرده و به صورت رایگان و آنلاین در اختیار محققان و پژوهشگران مسایل ایران قرار داده است.
به گفته دانشگاه منچستر، این آرشیو دیجیتال بالغ بر 12 هزار صفحه از منشورات نایاب و منحصر بفرد ایرانی مربوط به سه دوره زمانی «كودتای مرداد 1332، انقلاب اسلامی 1357 و تحولات اصلاح طلبانه سال های 1378 تا 1391 »را در خود جای داده است.
گفته می شود در این آرشیو دیجیتال نسخه های كمیاب یا نایابی از مجلاتی كه تاكنون در خارج از ایران دیده نشده اند، موجود است.
دانشگاه منچستر این آرشیو را اقدامی «منحصر بفرد» می خواند كه برای اجرای آن منابع و زمان زیادی صرف كرده است.
تمام نشریات این پروژه در تارنمای دانشگاه منچستر و به صورت رایگان در اختیار عموم قرار گرفته است.
دانشگاه منچستر در سال 1829 تأسیس شده است و پردیس اصلی آن در شهر منچستر قرار دارد. این دانشگاه رتبه پنجم در انگلستان (پس از آكسفورد، كمبریج، دانشگاه كالج لندن و امپریال كالج لندن) و هفتم اروپا گرفته است.
كتابخانه دانشگاه منچستر با بیش از 4میلیون كتاب چاپی و دستنویس، نیم میلیون كتاب الكترونیك و 41 هزار نشریه الكترونیك، یكی از مجهزترین كتابخانه های دانشگاهی انگلستان بشمار می آید.
اروپام**4**ن**1552