سیف: آمریكا باید برای رفع ابهام بانك های اروپایی احساس مسئولیت بیشتری كند

«ولی الله سیف» كه برای شركت در اجلاس بهاره بانك جهانی و صندوق بین المللی پول به آمریكا سفر كرده بود، در آخرین روز حضور در این كشور، درباره برنامه ها و دستاوردهای این سفر به پرسش های 'ایرنا' پاسخ داد.
نشست مشترك صندوق بین المللی پول (IMF) و گروه بانك جهانی(World Bank Group) همه ساله در دو نوبت و با حضور رئیسان كل بانك های مركزی و وزیران اقتصادی و دارایی كشورهای عضو برگزار می‌شود. اجلاس بهاره در اواخر فروردین ماه و اجلاس پائیزه (سالانه) به طور معمول در اواسط مهرماه در واشنگتن برگزار و هر سه‌سال یك بار نیز یكی از كشورهای عضو به عنوان میزبان اجلاس سالانه تعیین می‌شود. زمان اجلاس بهاره امسال 15 تا 17 آوریل 2016 (27 تا 29 فروردین) بود.
رئیس كل بانك مركزی در جریان این سفر با حضور در شورای روابط خارجی آمریكا‌ به مفاد برجام و دستاوردهای آن برای ایران اشاره و از برخی نواقص و كاستی ها در برقراری ارتباطات و تعاملات پولی و بانكی انتقاد كرد.
او همچنین با قاطعیت، خواستار رفع موانع ایجاد شده توسط آمریكا و كشورهای غربی در گسترش روابط بانك های بین المللی با ایران شد. مشروح گفت وگوی ایرنا با رئیس كل بانك مركزی را پیش رو دارید:

** به نظر شما، برجام تا چه حد به بهبود روابط اقتصادی و بانكی ایران كمك كرده است؟
- تفاهم برجام در دوره اخیر اقدامی بسیار بزرگ و تاریخی است كه بر اساس مذاكره و تفاهم، ایران توانست حقوق هسته ای خود را تثبیت كرده و ثابت كند اتهاماتی را كه دشمنان در مورد انحراف این فعالیت ها مطرح كرده اند بی اساس و غلط است.
این دستاورد بزرگ كه تحت حمایت ها و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و با درایت و شجاعت رئیس جمهوری و فداكاری ها و تلاش خستگی ناپذیر تیم مذاكره كننده به سرپرستی دكتر ظریف حاصل شده، متعلق به همه گروه ها و آحاد ملت ایران است؛ لذا همه وظیفه داریم اولا مسئولانه نسبت به حفظ و مراقبت از آن برخورد كنیم و ثانیا بهره مندی كامل از ظرفیت های آن و دستیابی به نتایج پیش بینی شده را مورد مطالبه قرار دهیم و آن را تا تحقق كامل پیگیری كنیم.
تحقق كامل تعهدات طرف های مذاكره حق طبیعی ملت ایران است و باید تا تامین كامل آن با حول و قوه الهی با قاطعیت پیگیری شود. لازم است توجه شود كه ویژگی مهم برجام «زمان مند بودن» آن است كه در صورت اقدامات و پیگیری های به موقع، با گذشت زمان منافعش به تدریج بیش از گذشته نمایان می شود.
بعد از اجرایی شدن برجام قاعدتا همه طرف های مذاكره باید به سرعت به تعهداتشان عمل می كردند. همه آنها نسبت به اجرای موثر برجام متعهد هستند. در این رابطه ایران اقداماتی را كه لازم بود انجام داده است. در طرف مقابل نیز همه تحریم هایی كه تعهد شده بود لغو شده اند.
بعد از اجرای برجام صادرات نفت ایران رشد چشم گیری داشته است. همه منابع مالی كشور نیز كه باید آزاد می شدند اكنون در دسترس هستند. اینكه شاهدیم در حال حاضر آرامش در بازار ارز وجود دارد و صف تخصیص ارز برای واردات كالا از بین رفته، ناشی از همین شرایط است. البته همانطور كه گفته شده هنوز مشكلاتی بر سر راه جابجایی و تبدیل منابع ارزی بانك مركزی وجود دارد.

** در حال حاضر ارتباطات بین المللی بانكی با كشورهای آسیایی و اروپایی را چگونه ارزیابی می كنید؟
- خوشبختانه طرف‌های آسیایی و اروپایی كم و بیش تحرك های مثبتی را نشان داده اند. البته نوع برخورد كشورهای اروپایی در این رابطه از منظر همكاری‌های بانكی متفاوت است. یكی از دلایل اصلی آن هم در كنار پیچیدگی های صنعت بانكداری و زمانبر بودن ایجاد ارتباطات كارگزاری جدید، مربوط به نگرانی ها و ابهاماتی است كه بانك ها در مورد كار با ایران دارند.
در بعضی از كشورها نگاه مثبت و استنباطی درست از وضعیت بانك های ایران وجود دارد و لذا می بینیم در عمل كار را با ایران شروع كرده اند. به عنوان نمونه بانك مركزی ایتالیا با توجه به تحركات مثبت در روابط دو كشور به خصوص بعد از بازدید رئیس جمهوری، به صورت فعال همكاری با بانك مركزی ایران را در سطح مناسبی شروع كرده است. حتی در حاشیه اجلاس صندوق بین المللی پول در واشنگتن یك تفاهم نامه بانكی بین بانك های مركزی دو كشور در ارتباط با گسترش روابط و همكاری های فنی به امضا رسید.
همچنین چند بانك بزرگ ایتالیایی كه به همراه نخست وزیر آن كشور به تهران سفر كرده بودند ارتباطات خوبی با برخی بانك های تجاری كشور شروع كرده اند. در جلسه ای كه در بانك مركزی با هیات بانكی ایتالیا به سرپرستی رئیس انجمن بانكداران ایتالیا داشتیم طرف ایتالیایی علاقمندی زیادی برای گسترش روابط بانكی با ایران نشان داد و همزمان یكی از بانك های تجاری بزرگ و بین المللی آن كشور روابط بانكی با بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران را آغاز كرد.
بانك های اتریشی نیز تمایل زیادی نشان داده اند و در حال انجام تشریفات و مقدمات مربوط به افتتاح حساب برای بانك مركزی و برخی بانك های تجاری هستند. گسترش روابط با بانك های اروپایی به تدریج وضعیت مناسب تری پیدا خواهد كرد.

* مشكلات موجود در برقراری ارتباطات بانكی بین المللی چه مواردی است؟
- لازم است به این مهم توجه شود كه مكانیزم های بانكی، بانكداری و روابط كارگزاری بانكی یكی از پیچیده ترین موضوعات بین المللی است. این پیچیدگی ها و قوانین و مقررات حاكم بر بانكداری بین الملل تحت تاثیر دو عامل مهم بحران جهانی كه بانكها در گسترش آن در سطح بین المللی نقش اصلی را داشتند و گسترش پولشویی و تامین مالی تروریسم كه باز بانكها محمل اصلی آن بوده اند، تشدید شده اند و متاسفانه در این سالها به علت تحریم های ظالمانه و انزوای سیستم بانكی كشور فاصله بعضا زیادی بین روش های بانك های ایران با استاندارد های بین المللی وجود دارد؛ البته با تلاش شبانه روزی همكاران بانك مركزی و سیستم بانكی كشور اقدامات خوبی برای شناسایی خلا ها و پر كردن آنها در دست اقدام است. به عنوان یك تجربه تلخ باید اذعان كرد كه بازسازی و جبران ویرانی ها و تخریب ها به زمانی به مراتب بیشتر از ساختن یك بنای جدید نیاز دارد.
شاید جالب باشد كه بدانیم یكی از موضوعات مورد بحث در نشست اخیر صندوق بین المللی پول و همچنین هیات ثبات مالی، همین موضوع بیش از حد پیچیده شدن مسایل بانكی بود.
نظام بانكداری ایران در كنار مواجهه با مشكلات و تنگناهای بانكداری بین المللی و تلاش برای فایق شدن بر آنها، با برخی مسایل خاص نیز مواجه است.
به عنوان نمونه تحریم ها سبب شده بود كه اقلام بازی بین بانك های كشور و همتایان خارجی خود ایجاد شود كه خود مانع بزرگی بر سر راه شروع مجدد همكاری های مشترك بود.

* فعالیت هایی كه پس از اجرای برجام تاكنون در حوزه بانكی انجام شده چیست؟
- بانك مركزی و نظام بانكی از زمان اجرایی شدن برجام اقدام برای رفع موانع موجود را شروع كرده‌اند. به همین جهت شاهدیم كه با گذشت زمان، به مرور روابط بانكی در حال گسترش است. یكی از اقداماتی كه در این رابطه موثر بوده تعیین وضعیت اقلام باز و تعیین تكلیف مطالبات موسسه های بیمه صادراتی اروپایی مانند ساچه (ایتالیا)، هرمس (آلمان) و كوفاس (فرانسه) و اوكابه (اتریش) بوده است كه همكاران ما بعد از بررسی و رفع مغایرت، اقدامات لازم را برای پرداخت و تسویه آنها شروع كرده اند.
بزودی در اتحادیه این موسسه ها، موضوع رتبه ریسك ایران مطرح خواهد شد كه امیدواریم با رسیدن به رتبه مناسب در آینده بتوانیم از منابع مالی بین المللی با شرایط سهل تری استفاده كنیم.
همانطور كه پیش از این گفته شد و مورد بازدید خبرنگاران نیز قرار گرفت، خوشبختانه سوئیفت در همه بانك های كشور متصل بوده و قابلیت برقراری ارتباط و مخابره پیام در سطح بین المللی فراهم شده است. با ایجاد و گسترش روابط كارگزاری كه هر روز بر تعداد آنها افزوده می شود كارایی و استفاده از سوئیفت نیز گسترش بیشتری پیدا خواهد كرد.

* طرف آمریكایی چه نقشی در بهبود روند اجرای برجام دارد؟
- در ارتباط با تسریع بازگشت كامل ایران به بازار مالی دنیا، آنچنان كه در برجام تعهد شده است، طرف آمریكایی می تواند نقش جدی تر و ملموس تری را ایفاء كند. البته اقداماتی را شروع كرده اند اما به نظر ما به هیچ وجه كافی نیست. آمریكا باید برای رفع ابهامات بانكها برای كار با ایران، احساس مسئولیت بیشتری كند. همانطور كه در زمان اعمال تحریم ها برای وادار كردن بانك ها به قطع رابطه با بانك های ایرانی، به تك تك آنها مراجعه و آنها را مورد تهدید قرار می داد و یا بانك های مختلف را با مبالغ هنگفت جریمه می كرد در شرایط كنونی نیز باید به صورت شفاف، نگرانی ها و ابهامات بانك‌های اروپایی را برطرف كند.
متاسفانه تا به حال اقدام موثری از طرف آمریكایی ها مشاهده نكرده ایم و به همین دلیل ادعا می كنیم از این نظر تقریبا هیچ اتفاقی نیفتاده است. لذا آنها باید با سرعت و حساسیت بیشتر و با روش های اعتمادساز نسبت به رفع نگرانی بانك ها و موسسه های مالی به منظور شروع همكاری با بانك های ایرانی در سطح بین المللی اقدام كنند. بدیهی است ما از همه فرصت ها استفاده می كنیم كه حداكثر منافع را از ظرفیت برجام به نفع كشور و مردم به دست آوریم.

* نظام بانكی ما چه اقداماتی برای حضور در عرصه بین المللی باید انجام دهد؟
- با توجه به فضای جدید پس از برجام نظام بانكی ما باید به سرعت نقایص و عدم انطباق های خود با استانداردهای روز دنیا را برطرف كند. اشاره شد به دلیل شرایط تحریم نظام بانكی كشور از نظر تطابق با استانداردهای روز دنیا عقب مانده است و لذا هرچه سریعتر باید اینگونه نواقص برطرف شود. اصلاح وضعیت ایران در «گروه ویژه اقدام مالی»* یكی از اقدامات بسیار مهم در این رابطه است.
((«گروه ویژه اقدام مالی»(فت اف/fatf) همچنین شناخته شده با نام (Groupe d'action financière (GAFI، یك سازمان بین دولتی است كه در سال ۱۹۸۹ با ابتكار G7 با توجه به سیاست‌های توسعه برای مبارزه با پول‌شویی تأسیس شده است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ به عمل در مبارزه با تأمین مالی تروریسم گسترش یافت. دبیرخانه آن مستقر در مقر سازمان همكاری اقتصادی و توسعه در پاریس است.))
بر اساس پیگیری‌های انجام شده، بتازگی جلسه ای در اداره مركزی این گروه در پاریس با حضور همكاران وزارت امور خارجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانك مركزی برگزار شد. در این جلسه گزارشی از آخرین پیشرفت‌ها و اقدامات ایران در رابطه با تطبیق با استانداردهای روز ارائه شد. آخرین اقدام در این زمینه، تصویب قانون مربوط به مبارزه با تامین مالی تروریسم بود كه بتازگی و بعد از تصویب شورای نگهبان، توسط رئیس جمهوری ابلاغ شد و بانك مركزی نیز متعاقبا آن را به همه بانك‌های كشور بخشنامه كرد. برگزاری جلسه یاشده و ارائه گزارش های مربوطه بسیار مثبت واقع شد و مسئولان این سازمان از اقدام های به عمل آمده تشكر كردند. در هر حال خروج نام ایران از فهرست كشورهای غیر همكار با این سازمان، تحول مهمی در برقراری روابط بانكی بین المللی برای ما خواهد بود. البته این اتفاق فرایند خاصی را اقتضا می كند كه باید طی شود و ما هم تلاش خواهیم كرد آن را به سرعت پیش ببریم. این موضوع یكی از محورهای مذاكرات ما با صندق بین المللی پول نیز بود و از آنها خواستیم اقدامات لازم را برای سرعت بخشیدن به این امر انجام دهند.
اقتصام ** 1551 ** 2023