جهان ناآرام و پر از خشونت به مرهم نیاز دارد؛ مرهمی كه شاید اندكی از بار این سختی ها و دردها بكاهد. هرچند تاكنون با تلاش برخی سازمان های جهانی همچون نهضت صلیب سرخ و هلال احمر، از آلام و رنج انسان اندكی كاسته شده و امید برای برقراری صلح و امنیت همچنان پا برجا است. افراد داوطلب عضو این تشكیلات چه در میدان های نبرد و چه در گرفتاری بلاهای طبیعی به كمك زخمی ها و حادثه دیده ها شتافته اند تا شاید با چنین رفتارهای فداكارانه ای از اوج مصیبت ها بكاهند.
** صلیب سرخ و هلال احمر در مسیر پیدایش
نخستین جرقه های تشكیل صلیب سرخ با هدف كمك رسانی به افراد آسیب دیده در سال های پس از جنگ جهانی دوم زده شد. جریان از آنجا شكل گرفت كه «هانری دونان» تاجری سوئیسی در سال 1862 میلادی با تاثیر از رویدادهای هولناك جنگ سولفرینو در ایتالیا به نوشتن كتابی با عنوان «خاطرات سولفرینو» اقدام كرد؛ اثری الهام گرفته از آموزه های مذهبی كه سازوكارهایی را برای كمك به بشر گرفتار جنگ و بحران ارائه می داد. این كتاب زمینه ساز تشكیل نهضت بین المللی صلیب سرخ در سوئیس شد و سپس در سطح جهانی گسترش پیدا كرد.
كمك به مجروحان جنگی از مهمترین مسائلی بود كه می بایست در اولویت قرار می گرفت. بنابراین، برای اجرای این امر مهم، قراردادهای حقوق بین المللی بشردوستانه موسوم به «قراردادهای ژنو» شكل گرفتند و این گونه ضرورت پیدایش نهادی سازمان یافته برجسته شد و برای نخستین بار جمعیت های امدادی پا به عرصه وجود گذاشتند تا آنكه با تكامل این قراردادها به مرور بستر برای تشكیل سازمان صلیب سرخ هموار شد.
اندیشه های مطرح شده در كتاب دونان در عرصه عمل، شایستگی و اثرگذاری خود را نشان داد. بنابراین در 1863 میلادی نخستین تشكیلاتی كه دونان در كتاب خود پیشنهاد داده بود، در ژنو سوئیس تشكیل شد و در آن كنفرانس بین المللی كه 16 كشور حضور داشتند، از زحمت های او قدردانی كردند و به پاس این عمل مفید، پرچم زادگاه او (سوئیس) را البته با رنگ معكوس به عنوان مشخصه نهضت صلیب سرخ برگزیدند. این تاجر به دلیل اثر برجسته اش در 1910 میلادی كمی پیش از مرگ جایزه صلح نوبل را دریافت كرد.
به پاس خدمتی كه این فرد سوئیسی برای انسان قربانی جنگ انجام داد تاریخ تولد وی یعنی هشتم ماه می را با نام «روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر» نامگذاری كردند.
در ارتباط با هلال احمر باید گفت كه نام و علامت آن به سازمان های داوطلبانه دولت های اسلامی برمی گردد. تركیه را می توان پیشگام در این عرصه دانست. این كشور در 1876 میلادی علامت هلال احمر را از روی پرچم تركیه عثمانی با رنگ معكوس برگزید تا مشخصه ای بر سازمان هلال احمر باشد، سپس دیگر كشورهای اسلامی با الگوگیری از این پرچم، آن را به عنوان نماد هلال احمر كشورهای خود انتخاب كردند.
**صلیب سرخ و هلال احمر؛ تشكیلات، اصول و هدف ها
صلیب سرخ و هلال احمر در اقدام های خود بر پایه اساسنامه این سازمان ها رفتار می كنند. این نهادها باید از مداخله در امور سیاسی و نظامی كشورها خودداری كنند. دوری از تبعیض های قومی- نژادی نیز از اصول اساسنامه این سازمان ها به شمار می رود. در مجموع، اصول هفت گانه ای برای مسیر دادن به فعالیت های صلیب سرخ و هلال احمر مشخص شده است، خدمت های بشردوستانه، خدمت های داوطلبانه، استقلال، بی غرضی، بی طرفی، وحدت و جهان شمولی از جمله این اصول محسوب می شوند.
این سازمان ها آزمون های فراوانی را در صحنه های سخت جنگ پشت سر گذاشته اند. آن ها مرهم های زیادی را بر زخم های مجروحان جنگی نهاده و جان بسیاری را در صحنه های نفسگیر درگیری نجات داده اند. حال آن كه خود در میدان های نبرد در برابر بیشترین آسیب ها و خطرها قرار دارند. برنامه های این نهادها البته محدود به زمان جنگ نمی شود و این سازمان های اثرگذار بین المللی، در هنگامه صلح نیز برنامه های بشردوستانه را به انجام می رسانند.
با توجه به یكسانی هدف های صلیب سرخ و هلال احمر در 1986 میلادی 186 عضو این دو سازمان دور هم جمع شدند و نهضت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر را بنیان نهادند. اعضای این نهضت هر چهار سال یك بار تشكیل جلسه می دهند تا در ارتباط با قانون ها و آیین نامه ها تصمیم گیری كنند. این نهضت نیز جز اصول هفتگانه ای كه پیش تر اشاره شد، هدف های چهارگانه ای را دنبال می كند؛ «برقراری صلح، تفاهم و دوستی میان ملت ها و مذهب ها، تسكین دردهای بشری، حمایت از زندگی و سلامت انسان ها بدون در نظر گرفتن هیچ گونه تبعیض میان آنها و تامین احترام انسان ها» از جمله هدف های مشخص شده اند. این نهضت بین المللی به طور تقریبی در تمامی كشورهای جهان 186 عضو دارد و شمار افراد داوطلب(رضاكاران) آن به بیش از 100 میلیون تن می رسد.
نهضت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر از سه بخش عمده تشكیل شده است كه عبارتند از: «كمیته بین المللی صلیب سرخ (آی سی آرسی )، جمعیت های ملی صلیب سرخ وهلال احمر (جمعیت های ملی) و فدراسیون جمعیت های ملی صلیب سرخ وهلال احمر».
** نگاهی به جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران
پیدایش جمعیت هلال احمر كشورمان به 1301 هجری خورشیدی بر می گردد. البته در آن هنگامه به جای اینكه از علامت صلیب سرخ یا هلال احمر استفاده شود، علامت شیر و خورشید بر آن نهاده شد. در كنفرانس ژنو كه در 1929 میلادی شكل گرفت، علامت شیر و خورشید نیز در كنار 2 علامت دیگر شناخته شد و سرانجام در كنوانسیون چهارگانه ژنو در 1949 میلادی نشان ایران نیز در كنار دو نشانه دیگر به تصویب رسید كه نشانه های سه گانه را شكل دادند.
دو سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در 1359 هجری خورشیدی ایران در نامه ای به دولت سوئیس نشان پیشین را تعلیق و نشان هلال احمر را جایگزین آن كرد. از آن تاریخ بود كه نام جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران به «جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران» تغییر یافت.
جمعیت هلال‌احمر كشور از چند سازمان تابعه تشكیل شده است كه «سازمان امداد و نجات، مجتمع دارویی و درمانی هلال ایران، سازمان داوطلبان، سازمان تداركات پزشكی، مركز پزشكی حج، موسسه آموزش عالی علمی كاربردی هلال ایران، شركت نساجی هلال و سازمان جوانان هلال احمر» از جمله آن سازمان ها هستند.
اینك در آستانه روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر شایسته است قدردان تلاش آنانی شد ﮐﻪ به دور از مذهب، ﻣﻠﯿﺖ و نژاد ﺑﻪ یاری انسان ها می شتابند و مرهم درد و رنج آنها می شوند تا شاهد جهانی سرشار از صلح و دوستی باشند.
*گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**9368**2002**9131
تهران- ایرنا- صلیب سرخ و هلال احمر، نهادهایی ارزشی هستند كه در مسیر پاسداری از جان انسان ها به وادی خطر گام می گذارند و به دور از تمامی مرزبندی های جهانی برای تسكین آلام بشری می كوشند و در این مسیر تلاش دارند تا از به وقوع پیوستن رخدادهای احتمالی دیگر پیشگیری كنند.
