به گزارش خبرنگار ایرنا در استان كردستان شاید بیشتر از سایر مناطق كشور دختران با پدیده اجتماعی با عنوان ازدواج زودهنگام روبرو هستند، بخشی از این پدیده به مسایل اجتماعی و خانوادگی و بخشی دیگر به مسایل عقیدتی و باورهای دینی مردم این مناطق بر می گردد.
برخی از این دختران از ازدواج زودهنگام به عنوان فرصتی برای رسیدن به آرزوهایشان یاد می كنند و اما همیشه بخت با آنها یار نیست و كلبه آرزوهای آنها در سایه یك ازدواج زودرس چنان تیره می شود كه سالهای سال باید برای جبران آن تلاش كنند و هزینه های زیادی برای آن متحمل شوند.
هرچند بسیاری از قربانیان این پدیده شناخته شده نیستند و حتی حاضر به قبول و باوركردن این واقعیت هم نیستند، اما این پدیده به عنوان یك پدیده نوظهور در شرایط كنونی جامعه كردستان كه ریشه در باورهای قدیمی و سنتی این دیار دارد قابل بررسی و واكاوی است.
در شورای حل اختلاف سنندج به طور اتفاقی با یكی از قربانیان این پدیده برخورد كردم، بیشتر به دختری دبیرستانی شباهت داشت تا به خانمی متاهل و دارای فرزند، در لابلای حرفهایش گلایه های زیادی از زندگی داشت و برای درخواست طلاق به شورای حل اختلاف آمده بود، در ابتدا نمی خواست حرفی بزند و گریه امانش نمی داند و مدام قطرات اشك از چشمانش سرازیر می شد، حكایت از رنجی بس سوزناك داشت، بخشی از درد دلهایش را از مادرش شنیدم.
'تریفه' دانش آموز دوم متوسطه بود كه خواستگاری برایش آمد و هرچند دختر سوم خانواده بود اما پدرش با ازدواج وی موافقت كرد و برای رفتن به خانه بخت درس و مدرسه را رها كرد، خوشبخت كه نشد هیچ، آینده اش هم تباه شد.
تریفه با همسرش هفت سال فاصله سنی دارد و در سال دوم زندگیشان دارای یك فرزند دختر شدند اما قدم نورسیده باعث نشده كه مشكلات آنها كمتر شود بلكه بیشتر شده و به قول خودش با هم تفاهم ندارند.
سرانجام تریفه هم شروع به حرف زدن می كند و با صدای گرفته و بغضی در گلو می گوید: پدر و مادرم از ترس اینكه منم مانند خواهرام در خانه پدری گیسو سفید نكنم، با اولین خواستگارم موافقت كردند و درس و مدرسه را رها كردم و رویاهای دانشگاه و رشته پزشكی و رفتن به مطب را با پوشیدن لباس سفید عروسی عوض كردم.
وی افزود: برای زندگی مشترك هیچ آمادگی نداشتم و در همان ماه های اول با اطرافیان همسرم مشكل پیدا كردم و خانه مستقل نیز نتوانست از این مشكل بكاهد و به همین خاطر ارتباط را با خانواده همسرم قطع كردیم.
وی اضافه كرد: پس از این قطعی ارتباط، رفتار همسرم نیز تغییر كرد و همان انسان اول زندگی مان نبود و مشكلات بیشتر و بیشتر شدند، سرانجام با پیشنهاد و راهنمایی های نزدیكانم، تصمیم گرفتم بچه دار شوم و بخشی از تنهایی هایم را با فرزند پروری پر كنم.
تریفه گفت: قدم نو رسیده نیز دردی را درمان نكرد و بر غم هایم افزوده شد و در همان ماه های اول بعد از زایمان دچار افسردگی شدید شدم و روی به مصرف درمان های ضد افسردگی آورد و در این دوران اطرافیانم كارهای بچه را انجام می دادند.
وی افزود: پس از مدتی سپری شدن در آسایشگاه بیماران روانی، سرانجام كاسه صبر همه پر شد و هر دو به خانه پدری برگشتیم و سر از شورای حل اختلاف درآوردم و منتظر رای دادگاه در مورد حضانت كودك هستم و امروز هم برای دریافت نفقه درخواست دادم.
تریفه یكی از هزاران دختری است كه قربانی پدیده ازدواج زودهنگام می شوند، پدیده ای كه شاید در سالهای آینده با تبعات بیشتری این مقوله برخورد كنیم و از یك مشكل خانوادگی به یك معضل اجتماعی تبدیل شود.
***ازدواج زودهنگام در كردستان به نسبت سایر مناطق كشور ملموس تر است
مدتی پیش مدیركل ثبت احوال كردستان در جلسه شورای راهبردی جمعیت استان در سنندج گفته بود سال 1394 تعداد شش ازدواج دختران كمتر از 10 سال و 164 فقره ازدواج زنان با مردان 20 سال بزرگتر از خود صورت گرفته است.
محسن آقایی با بیان اینكه در این مدت به ازای هر چهار واقعه ازدواج یك طلاق به ثبت رسیده است ادامه داد: بر اساس این آمار ، میزان ازدواج ثبت شده در سال گذشته در استان نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن 13.5 درصد كاهش داشته است.
وی اظهار كرد: بر این اساس نرخ خام حاصل از ثبت ازدواج در استان 106 در هزار بدست آمده و میانگین سن ازدواج برای مردان 28.33 و برای زنان 23.88 سال است.
آقایی همچنین به آمار طلاق ثبت شده در استان در سال گذشته اشاره كرد و افزود: سال گذشته چهار هزار و 9 واقعه طلاق در استان به ثبت رسیده كه نسبت به مدت مشابه سال قبل از ان 2.01 درصد افزایش داشته است.
این آمارها در حالی است برخی از ازدواج های زودهنگام و حتی ازدواج های عادی نیز در كردستان در مراكز و دفاتر ثبت ازدواج و طلاق، ثبت نمی شود و در برخی مناطق این استان عقد صغیر (عقد دختربچه با وكالت پدر) نیز معمول است.
امام جماعت مسجد حاج احمد بیگ سنندج در مورد سن ازدواج دختران پسران درفقه شافعی می گوید: در مذهب شافعی هرگاه دختران و پسران به بلوغ عقلی، جسمی و فكری رسیدند طبق شریعت می توانند ازدواج كنند.
ماموستا اقبال بهمنی افزود: در مورد ازدواج پسران علاوه بر شرایط فوق باید شخص توان كار، كسب درآمد و تامین معیشت زندگی را هم داشته باشد و در این صورت است كه می تواند برای ازدواج اقدام كند.
وی در خصوص نوعی ازدواج به نام عقد صغیر نیز گفت: این نوع ازدواج بنا بر شرایط خاص و برای حل اختلافات بین دو طایفه و به ندرت انجام می شود و در آن دختر بچه ای از یك طایفه با پسری از طایفه ای دیگر عقد می شود و در این نوع ازدواج نیز زوج و زوجه باید رضایت شفاهی داشته باشد.
وی ادامه داد: این نوع ازدواج سنتی در گذشته مرسوم بود و هم اكنون در بسیاری از مناطق منسوخ شده و برای گرفتن خونبها از به جای عقد دختران خردسال از گرفتن پول و املاك دیگر استفاده می شود.
****ازدواج زودهنگام با خود محرومیت های مختلف آموزشی، فرهنگی و اجتماعی می آورد
استاد جمعیت شناسی دانشگاه كردستان گفت: بسیاری از قربانیان ازدواج های زودرس در جامعه با محرومیت های مختلفی از جمله محرومیت در زمینه آموزشی، فرهنگی ، اجتماعی و حتی سلامتی فردی مواجه می شوند.
سعید خانی افزود: مهمترین پیامد این ازدواج ها باز ماندن از دوره های آموزشی و دست یافتن به سطح تحصیلات معقول و مطلوب جامعه بوده و بازماندن از تحصیل هر دو جنس را در سنینی كه هنوز قابلیت های روانی اجتماعی و حتی زیستی شان به اندازه كافی رشده نكرده، درگیر مسایل معاش و خانوادگی می كند و ابزار های لازم برای رویارویی با آن را دارا نیستند.
وی اضافه كرد: با توجه به نقش نان آوری پسران در جامعه ایرانی، پسران ترك تحصیل كرده، سر از بازار كار غیرتخصصی با دستمزد و مزایا و منزلت كمتر در می آورند و به هنگام تشكیل خانواده نمی توانند از عهده تامین مخارج زندگی برآیند و در نتیجه آمار خانواده های فقیر را افزایش دهند.
این مدرس دانشگاه كردستان گفت: دختر و پسری كه ازدواج زودهنگام كرده اند مادر و پدری خواهند شد كه برای این نقش آماده نشده اند و این عدم آمادگی هم از نظر فردی و هم از نظر اجتماعی برای جامعه پرهزینه خواهد بود.
خانی گفت: آمارها چه در ایران و چه در كشورهایی كه با پدیده ازدواج زودهنگام مواجه هستند، حاكی از افزایش مرگ و میر مادر و نوزاد هستند و بیشتر زایمان هایی در محیط های سنتی و خارج از چارچوب نظام بهداشتی بیمارستان ها، در منزل و توسط قابله های سنتی صورت می گیرد و می تواند منجر به لطمات جسمانی جدی به مادر شود.
وی افزود: تحقیقات نشان داده نوزادان مادران نوجوان در برخی موارد دو برابر مادران مسن تر از دنیا می روند و به احتمال زیادتر كم وزن خواهند بود و خطر مرگ و میر نوزادان كم وزن پنج تا 30 برابر بیشتر از نوزادان دارای وزن طبیعی است.
به گفته خانی قربانیان ازدواج های زودهنگام بیشتر از سایر زنان احتمال در معرض قرار گرفتن بیماری های مقاربتی، خشونت خانوادگی، همسرآزاری، طلاق، اعتیاد و سایر معضلات اجتماعی قرار دارند.
وی اضافه كرد: در حالی كه این مادران باید نسل های آینده جامعه ما را نیز تربیت كنند، خودشان از بسیاری از مهارت های زندگی اجتماعی و فردی محروم بودند و نمی توانند به درستی این مفاهیم را نیز به فرزندان خود انتقال دهند.
وی اظهار كرد: ادامه چنین روندی در دراز مدت می تواند در توسعه اقتصادی و اجتماعی یك جامعه نیز تاثیر گذار باشد و جامعه را با مشكلات و معضلات فراوانی مواجه كند و بر ساختار كلان جامعه از طریق كاهش كیفیت زندگی و كم رنگ شدن نقش زنان به عنوان نیمی از جامعه تاثیر گذار باشد.
نكته قابل توجه در مورد ازدواج های زودهنگام كشور این است در حالی كه هنوز شاهد این نوع ازدواج ها هستیم از سوی دیگر سن ازدواج در میان دختران و پسران به دلایل مختلفی چون افزایش سطح تحصیلات دختران، پر هزینه شدن ازدواج، بیكاری جوانان و افزایش سطح انتظار خانواده به سرعت در حال افزایش است.
تعیین سن قانونی ازدواج مطابق با استانداردهای سازمان ملل، شناسایی دقیق علل و عوامل موثر وقوع پدیده ازوداج زودهنگام منطق با شرایط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی هر منطقه، آموزش به خانواده ها در زمینه پیامدهای منفی ازدواج زودهنگام و كوشش در جهت رفع تبعیض جنسیتی بویژه در بین زنان و بسترسازی توانمندی آنها می تواند از جمله راهكارهای مقابله با پدیده ازدواج زودهنگام در جامعه باشد.
گزارش از عبدالله رحمانی
3020/1904
سنندج- ایرنا- هر چند ازدواج امری مقدس است اما قربانیان ازدواج زودهنگام و دخترانی كه زودتر به خانه بخت می روند، قصه ای دیگر دارند و زودتر از سایر دخترها با رنج ها و ناملایمات زندگی آشنا می شوند.