همه ما از پايين بودن سرانه كتابخواني در كشور آگاهيم و خيلي هم نياز به تحقيق نيست. وقتي در گوگل مطالب مربوطه را سرچ كنيد همه مقالات، اخبار و گزارش هاي مربوطه كه حاكي از سرانه پايين مطالعه در كشور است در مقابل چشمانتان ظاهر مي شود.
در منزل، محل كار، شهر، داخل خودرو و.. كمتر كسي را مي بينيم كه مشغول مطالعه كتاب و يا حتي روزنامه باشد و از اين منظر جامعه ايران را مي توان متفاوت از ديگر جوامع دانست.
وقتي مطالعه و كتابخواني در جامعه اي رشد پيدا نكند فرهنگ شفاهي گسترش مي يابد كه يكي از عوارض آن مي تواند افزايش غيبت در جامعه باشد. پس عوارض كتاب نخواني فقط عقب ماندگي علمي نيست، بلكه زيان هاي فرهنگي هم همراه دارد.
در جامعه اي كه با كتاب بيگانه است حقوق شهروندي به راحتي زيرپا گذاشته مي شود و درگيري، خشونت و چالش ها نيز افزون تر مي گردد.
اروپايي ها معتقدند ملتي كه كتاب نخواند محكوم به تكرار تاريخ است و از پيشرفت و توسعه به دور خواهد ماند. اروپايي ها، پيشرفت و توسعه خود را مديون مطالعه مي دانند.
در اين كشورها، ميزان مطالعه به مراتب بالاتر از ايران است و مردم اين كشورها از هر فرصتي براي مطالعه استفاده مي كنند.
كتاب كالاي جدانشدني از آنان است و در خودرو، مسافرت و منزل يك لحظه از آنان دور نمي شود. براساس آمار، نرخ مطالعه در بريتانيا 90 دقيقه و در كشورهايي مثل مالزي و تركيه (همسايگان ايران) 55 دقيقه است.
نرخ مطالعه در ايران در خوشبيانه ترين حالت بين 2 تا 18 دقيقه برآورد مي شود. با اين آمار بسياري از مردم در طول سال اصلا كتاب نمي خوانند و مطالعه بيشتر در ميان شماري از تحصيل كرده ها و انديشمندان رايج است.
افزايش نرخ مطالعه در جامعه به فرهنگسازي نيازمند است و گراني و ارزاني كتاب و ساير عوامل مثل شمارگان بالا در افزايش مطالعه تاثيري ندارد، زيرا اكنون با وجود آنكه شمارگان كتاب پايين است، همه اين كتابها به فروش نمي رسد.
اهداي رايگان كتاب نيز در رشد مطالعه تاثير چنداني ندارد، چون اكنون بسياري از منازل و همچنين كتابخانه هاي محلي مملو از كتاب است كه اين موضوع نتوانسته تعداد كتابخوان ها را افزايش دهد.
ميزان استقبال از نمايشگاه هاي كتاب از جمله نمايشگاه بين المللي كتاب تهران را نيز نمي توان شاخصي براي رشد كتاب خوان ها در كشور دانست بنابر اين، چنين رويدادهايي بايد از حالت صرف فروشگاهي خارج شود و به محلي براي فرهنگسازي مطالعه در كشور تبديل شود.
فروش زياد كتاب هاي كمك درسي، كنكور و دانشگاهي در اين نمايشگاه نشان مي دهد كه هنوز رويكرد بازديدكنندگان به سوي مطالعه كتاب هاي درسي است و در اين ميان كتاب هاي غير درسي كمتر مورد توجه است.
با اينحال براي رشد كتابخواني در كشور علاوه بر فرهنگسازي و ضرورت رشد جامعه از طريق كتابخواني بايد به موضوعات زير توجه كرد.
1- رشد كتابخانه هاي محلي و تجهيز آنها به كتاب هاي جديد و مفيد
2- افزايش تبليغات كتابهاي جذاب و خواندني در جامعه
3- گسترش برنامه هاي تاثيرگذار در صدا و سيما در خصوص اهميت مطالعه
4- تجهيز مدارس به كتابهاي جديد و علمي
5- مطالعه والدين در منزل و ترغيب دانش آموزان به خواندن كتاب هاي غير درسي
6- اجراي برنامه هاي مختلف رشد و اهميت مطالعه غير درسي در مدرسه
در پايان براي رشد مطالعه در ميان دانش آموزان بايد معلمان نيز كتابخوان باشند تا اهميت خواندن در دانش آموزان دروني شود.
-----------------------------------------------------------------------
*دبير ايرنا
ايرنا-تهران-كتاب چيست و چه فايده اي براي انسان دارد؟ اين پرسش ساده اي است كه اگر به درستي به آن پاسخ دهيم شايد خيلي از مشكلات كتاب نخواني جامعه ما رفع شود.