در اين گزارش كه بخش نخست آن در شماره شنبه 12 تير 1395 هجري خورشيدي به قلم ارمغان زمان فشمي منتشر شد، آمده است: در خرداد ماه سال جاري، مسئولان آسايشگاه خيريه كهريزك، نشست صميمانه‌اي با اصحاب رسانه برگزار كردند. در ابتداي اين نشست، علي شهني ـ مدير روابط عمومي آسايشگاه با بيان اين كه بحران سالمندي كشوري و جهاني در پيش است، مي‌گويد كهريزك از جمله مراكزي است كه مي‌تواند در پشت سر گذاشتن اين بحران، به دولت و جامعه خدمت كند.
** يادي از مرحوم دكتر حكيم‌زاده
محمدرضا صوفي‌نژاد ـ مدير آسايشگاه، 19 سال است در اين مركز كار مي‌كند. او مي‌گويد: آسايشگاه كهريزك در سال 1351 به همت مرحوم دكتر محمدرضا حكيم زاده، رييس وقت بيمارستان فيروزآبادي، كلنگ خورد. ساكنان اوليه آن، عده انگشت شماري از بيماران بيمارستان بودند كه نياز به مراقبت داشتند، نه درمان.
در اين سال‌ها مساحت آسايشگاه كهريزك به 180 هزار متر زيربنا و تعداد ساكنان آن به 1750 نفر ـ مشتمل بر 1100 زن و 650 مرد ـ رسيده است و 900 كارمند و 2هزار زن و مرد نيكوكار، در اين مركز خدمت مي‌كنند. در آسايشگاه كهريزك از 3 گروه سالمندان، معلولان جسمي ـ حركتي و بيماران «ام‌اس» مراقبت مي‌شود . مركز مشابهي براي نگهداري شبانه‌روزي بيماران ام اس در كشور وجود ندارد.
او مي‌افزايد: وجود اين آسايشگاه رافع بسياري از مشكلات خانوادگي است؛ چرا كه شرايط امروز جامعه متفاوت شده و مدل هسته‌اي بر آن حاكم است. ديگر نگهداري از سالمندان در طبقات بالاي آپارتمان‌هاي كوچك، كار ساده‌اي نيست و مي‌تواند بهداشت رواني ـ فيزيكي برخي خانواده‌ها را مختل كند. البته تأكيد مي‌كنم كه براي يك فرد سالمند، بدترين خانه‌ها از بهترين آسايشگاه‌ها بهتر است.
صوفي‌نژاد با بيان اين كه پذيرش مددجويان در آسايشگاه كهريزك صرفاً مربوط به استان تهران نيست، مي‌گويد: متوسط هزينه آسايشگاه در سال گذشته، بالاي 2 ميليون تومان براي يك ماه زندگي هر مددجو و متوسط دريافتي از هر مددجو، 86 هزار تومان بوده و مابه‌التفاوت اين مبلغ را آسايشگاه تأمين كرده است.
خدمات‌رساني به مددجويان در مواردي مانند مراقبت‌هاي عمومي و پزشكي، برگزاري بيش از 40 كارگاه توانبخشي مانند كارگاه صنايع دستي و فرشبافي، درمانگاه مدرن با بخش‌هاي متعدد از جمله دندانپزشكي و آزمايشگاه و فيزيوتراپي با 1200 مترمربع زيربنا انجام مي‌شود. در سالن ورزشي مجموعه، امكانات انجام ورزش‌هايي مانند پرتاب ديسك، بسكتبال، پرتـاب دارت و تنيــس روي ميز وجود دارد.
همــچنين مدرسه‌اي داريم كه توسط 40ـ30 معلم بازنشسته داوطلب اداره مي‌شود و دانش‌آموزان آن از 18 سال تا بالاي90 سال سن دارند. بسياري از آنان در همين مجموعه درس خوانده‌اند و در رشته‌هايي مانند روان‌شناسي و حسابداري، فارغ‌التحصيل شده‌اند. مدير آسايشگاه كهريزك تأكيد مي‌كند: آسايشگاه كهريزك، مكاني براي زندگي كردن است، نه زنده ماندن.
** عيد قربان در كهريزك
يكي از زيرمجموعه‌هاي كهريزك، «شهرك عميد» است كه نزديك به 500 معلول جسمي حركتي آسايشگاه، بعد از ازدواج، در واحدهاي مسكوني اين شهرك زندگي كرده‌اند.
از آنجا كه در آسايشگاه، تنوع معلوليت وجود دارد، بايد خدمات متنوعي هم ارائه شود. محمدرضا صوفي نژاد با بيان اين موضوع، مي‌گويد: اينجا مركزي است كه 17 آسايشگاه 100 نفره در آن متمركز شده‌اند. تأمين مايحتاج اين جمعيت كار ساده‌اي نيست. اگرچه كهريزك يك موسسه خيريه است، اما خيلي بهتر است كه افراد در تأمين هزينه‌هاي فرزند يا پدر و مادرشان يا دست كم در تأمين يك چهارم از مخارج آنان، مشاركت كنند.
وي مي‌افزايد: كهريزك براي مردم به مكان مقدسي تبديل شده و معنويتي پيدا كرده است كه حتي برايش نذر مي‌كنند. در طول ماه مبارك رمضان، كلاس‌هاي قرآن در اينجا برگزار مي‌شود كه بيش از 2500 نفر در آنها شركت مي‌كنند. در روزهاي تاسوعا و عاشورا، از 8 صبح تا 10 شب، دسته‌هاي عزاداري بسياري مي‌آيند و مي‌روند. در روز عيد قربان، بالاي 200 رأس گوسفند نذري قرباني مي‌شود.
البته اين به معناي بي‌نيازي كهريزك نيست، زيرا در اين آسايشگاه هر ماه 8ـ7 تن گوشت مصرف مي‌شود و در روز عيد قربان فقط به اندازه مصرف آسايشگاه كهريزك برمي‌داريم و مازاد آن را در ميان آسايشگاه‌هاي 31 استان كشور كه شرايطي مشابه كهريزك دارند، تقسيم مي‌كنيم. ماشين‌هاي اين آسايشگاه‌ها از روز قبل به اينجا مي‌آيند و كار تقسيم گوشت‌هاي قرباني از ساعت 5 صبح روز عيد آغاز مي‌شود. عيد قربان، به نوعي براي آسايشگاه كهريزك يك روز ملي به حساب مي‌آيد، زيرا در آن روز اينجا محور نيكوكاري قرار مي‌گيرد.
آقاي صوفي‌نژاد تأكيد مي‌كند: در اينجا كمتر ممكن است نشانه‌هاي نياز و استيصال را ببينيد، اما آسايشگاه كهريزك برخوردار نيست، بلكه «نيازمند و مستعد» است؛ يعني هيأت امناي ما استعداد استفاده درست از كمك‌هاي مردمي را دارد و امانتدار خوبي براي نيكوكاران است. براي همين در طول اين سال‌ها هيچ حرف و حديثي درباره كهريزك ايجاد نشده است كه اگر كوچك‌ترين اتفاقي بيفتد، صدها تلفن خواهيم داشت و اين حسن آسايشگاه كهريزك است كه مردم آن را باور دارند و متعلق به خودشان مي‌دانند.
** شرايط پذيرش مددجويان
به هنگام پذيرش مددجوي جديد، ابتدا واحد مددكاري و امور اجتماعي، طي بازديد از منزل خانواده او، وضعيت مالي آنها را بررسي مي‌كند. ممكن است افرادي دلشان نخواهد چنين بازديدي صورت بگيرد، گاهي نگران اين هستند كه همسايگان چه خواهند گفت و گاهي شرايط اقتصادي خوبي دارند و نمي‌خواهند مسئولان آسايشگاه متوجه شوند. اما گزارش مددكاري حتماً بايد در پرونده باشد.
برخي از سالمندان ساكن در كهريزك از كارگران و كارمندان بازنشسته هستند كه ممكن است خانواده‌هايشان، حقوق‌هاي آنان را تصرف نكنند و به آسايشگاه بدهند. با اين حساب، متوسط سرانه ماهيانه‌اي كه هر مددجو پرداخت مي‌كند، 86 هزار تومان است.
به گفته آقاي صوفي نژاد، اين كه وزير اردن در دفتر يادبود مجموعه مي‌نويسد «من قوي‌ترين ارتباط ميان يك دولت و ملت را در آسايشگاه كهريزك مشاهده كردم»، نشان مي‌دهد كه كهريزك، آبروي نظام است، اما متأسفانه حتي يارانه هم به مددجويان اين آسايشگاه تعلق نمي‌گيرد.
آسايشگاه كهريزك، مددجويان غير ايراني هم مي‌پذيرد كه اغلب افغان هستند. روزهاي سه شنبه، روز ارزشيابي رواني و فيزيكي مددجويان جديد است.
درخواست‌هاي متقاضيان زير نظر يك گروه از كارشناسان بررسي مي‌شود و آنان از روز يكشنبه به بعد پذيرش مي‌شوند. يعني ممكن است پروسه پذيرش، حدود 10 روز تا 2 هفته طول بكشد و اين‌طور نيست كه سالمندي را بياورند و تحويل بدهند و بروند. حتماً يك نفر به جز خود سالمند بايد متقاضي پذيرش او باشد، وگرنه سالمند بايد به دادگاه برود و به عنوان متقاضي مجهول الهويه پذيرش شود.
فريبرز بختياري ـ معاون توانبخشي و سلامت آسايشگاه كهريزك، با اشاره به اين كه همه سالمنداني كه اوراق هويتي داشته باشند، در آسايشگاه كهريزك بيمه مي‌شوند، مي‌گويد: ما نمي توانيم افرادي را كه بيماري‌هاي واگيردار مانند ايدز و هپاتيت دارند، پذيرش كنيم، زيرا كادر مراقبتي ما توان نگهداري از آنها را ندارد. ما روي تخت‌ها نرده و قفل نداريم، بنابراين برخي بيماران با اختلالات رواني را نيز نمي توانيم بپذيريم.
روزانه حدود 5 نامه از بهزيستي داريم و موظف به ارائه تمامي خدمات به تمامي تخت‌ها هستيم. بنابراين بيشتر از اين نمي توان تعداد تخت‌هاي آسايشگاه را افزايش داد.
** هزينه‌هاي پيش‌بيني نشده
بختياري با بيان اين كه به دليل فرهنگ و باورهاي ما، اغلب افراد در شرايط استيصال به آسايشگاه كهريزك مي‌آيند، مي‌گويد: مثلاً سالمند بزرگواري كه بعد از سكته دچار مشكل كنترل ادرار شده است، خودش هم ديگر مايل نيست در خانه و نزد فرزندانش بماند.
اينجا جامع‌ترين مركز توانبخشي است كه در آن غير از توانمندسازي خانواده، ويزيت در منزل و مراقبت‌هاي روزانه هم به شكل محدود انجام مي‌شود. مراقبت روزانه به اين شكل است كه سالمندان عزيز روزها به اينجا مي‌آيند و در كارگاه‌هاي ما شركت مي‌كنند و شب‌ها به خانه‌هاي خودشان مي‌روند. همچنين بخش ساب اكيوت (بين‌راهي) و حدود40 پزشك خير داريم.
وي مي‌افزايد: برخي از بخش‌هاي آسايشگاه فقط خدمات اقامتي ارائه مي‌دهند و سالمنداني در آنها ساكن مي‌شوند كه خودشان از پس كارهاي خودشان برمي آيند. ساكنان برخي از بخش‌ها در انجام فعاليت‌هاي روزانه شان مشكل دارند.
بعضي از آنها اختلالات شناختي دارند و وابسته به تخت هستند. در واقع افرادي با مجموعه‌اي از بيماري‌هاي گوناگون در اينجا زندگي مي‌كنند كه بنا به وضعيت‌شان، در بخش‌هاي گوناگون تقسيم‌بندي مي‌شوند؛ مثلا كسي را كه كنترل ادرار ندارد، نمي‌توانيم به بخشي ببريم كه يك آدم وسواسي و اهل نماز و روزه در آنجا زندگي مي‌كند.
دكتر بختياري با تأكيد بر اين كه براي 6 ميليون سالمند در كشور، هيچ برنامه‌اي وجود ندارد، درباره مخارج پيش‌بيني نشده آسايشگاه كهريزك مي‌گويد: در سال 1351 در اينجا چاه حفر شده است و ما الان براي آن بايد 170 ميليون تومان پول بدهيم.
اگر بخواهيم يك اتوبوس بخريم تا بتوانيم عزيزانمان را به شاه عبدالعظيم ببريم تا دلشان باز شود، بايد 800 ميليون تومان بپردازيم. اين عزيزان سال‌هاي سال خانواده‌هايشان را به گردش و زيارت مي‌بردند، اكنون روا نيست كه چنين چيزي را از آنان دريغ كنيم. در اين ميان، هرچه تلفيق و تعامل نيكوكاران، خانواده‌ها و دولت با آسايشگاه بيشتر باشد، مي‌توان خدمات بيشتري به تعداد بيشتري از سالمندان و مددجويان ارائه كرد.
** عيد واقعي
حميده پورفهيم ـ پزشك عمومي، 19 سال است در حوزه توانبخشي فعاليت دارد و 3 سال است در آسايشگاه كهريزك كار مي‌كند. او مي‌گويد: طي برنامه مراقبت در منزل كه شروع كرده‌ايم، 285 نفر از معلولان حسي ـ حركتي از جمله معلولان ضايعات نخاعي و ام‌اس، تحت پوشش قرار دارند. اين مددجويان تا شعاع 30 كيلومتري آسايشگاه در مناطق جنوبي تهران و پاكدشت و راه آهن زندگي مي‌كنند.
كارشناسان به صورت دوره‌اي به خانه‌هايشان اعزام مي‌شوند، پزشك آنان را ويزيت مي‌كند و داروهايشان به وسيله آسايشگاه تأمين مي‌شود. حتي فيزيوتراپي را تا جايي كه امكان داشته باشد، در منزل برايشان انجام مي‌دهند و در غير اين صورت به مركز منتقل شان مي‌كنند.
دكتر پورفهيم مي‌افزايد: بسياري از مددجويان، نان‌آور خانواده‌هايشان هستند و مشكلاتشان به آنان هم سرايت مي‌كند. آمار كم‌خوني در ميان آنان بالاست، تغذيه‌هايشان مشكل دارد، بر اثر محدوديت‌هاي حركتي، زخم بستر مي‌گيرند و هزينه درمان‌شان مرحله به مرحله بالاتر مي‌رود. ما سعي مي‌كنيم سالي دو سه بار در قالب سبد كالا، مواد غذايي مانند مواد پروتئيني، برنج و حبوبات به آنان بدهيم و همچنين كارگاه‌هاي آموزشي برگزار مي‌كنيم تا به آنان مهارتي بياموزيم تا شايد همان درآمد ناچيز 300-200 هزار توماني برايشان كمك كننده باشد. يكي از اين عزيزان، يك بار وقتي بخشي از كارهايش به فروش رفت، به من گفت امسال براي اولين بار احساس مي‌كنم يك عيد واقعي دارم.
** توانمندسازي معلولان
پزشك آسايشگاه كهريزك با بيان اين كه طرح توانمندسازي معلولان ضايعات نخاعي در اين مركز آغاز شده است، مي‌گويد: با اين اقدام شايد بتوان در 3 سال اول پس از آسيب‌ديدگي نخاعي كه در واقع زمان طلايي درمان آن به حساب مي‌آيد، به بهبودشان كمك كرد. دكتر پورفهيم با يادآوري اين‌كه تا 30 درصد از لوازم بهداشتي مصرفي سالانه در اختيار اين گروه قرار مي‌گيرد، مي‌افزايد: گاهي اوقات يك بي توجهي ساده مي‌تواند مشكلات معلولان را تشديد كند.
خانواده يكي از افراد كه نزديك به 10 سال از آسيب نخاعي او مي‌گذشت، شاكي بودند كه ادرارش نشت دارد. مرد سالمند هم خجالت مي‌كشيد و همين مسأله باعث اختلاف نظر در منزل آنها شده بود.
بعد از معاينه، متوجه شديم آن سالمند عزيز هنوز نحوه درست استفاده از سوند را بلد نيست كه يادش داديم و بعد از مدتي هم با كمك بيمارستان‌هاي طرف قرارداد، جراحي كرد و مشكل‌اش به كلي برطرف شد.
** داستان ساختمان ياس
ساختمان ياس در آسايشگاه كهريزك، محل نگهداري از بيماران ام‌اس است و داستان جالبي دارد. خانم اشرف قندهاري، رييس گروه بانوان نيكوكار آسايشگاه خيريه كهريزك كه از سال‌ها پيش در كهريزك خدمت مي‌كرد، در جايي گفته است: سال‌ها پيش در آمريكا سخنراني مي‌كردم. تعريف كردم كه يك بار آقايي آمدند به من گفتند پسري دارم كه بچه‌دار نمي‌شود.
من در دلم نذر كرده بودم اگر خدا به او فرزندي داد، هم‌وزن آن بچه طلا به كهريزك هديه كنم كه شما با پول آن يك بخش بسازيد. خدا خواست و عروس من بچه‌دار شد. رفتيم بيمارستان، پرستار آمد و گفت خدا يك دختر به پسرتان بخشيده است.
ما خيلي خوشحال شديم و من همان دقيقه پرسيدم وزن بچه چند كيلو است؟ فقط خودم از نذرم خبر داشتم. پرستار گفت هنوز وزن نكرده‌ايم و دوباره به اتاق رفت. چند دقيقه بعد برگشت و گفت بچه‌ها دوقلو بوده‌اند، يك پسر هم به دنيا آمده است! پيش خودم فكر كردم براي كدام يكي نذرم را ادا كنم. ديدم دلم نمي‌آيد و هم‌وزن هر 2 طلا مي‌دهم تا يك بخش بسازند. آن موقع، بيست و چند سال پيش، رقم اهدا شده براي ساخت يك بخش كافي بود.
من اين داستان را در سخنراني آمريكا تعريف كردم و گفتم كه بنا داريم يك بخش براي بيماران «ام‌اس» در آسايشگاه كهريزك بسازيم. هزينه جداگانه بخش زنان و مردان را هم اعلام كردم. فرداي آن روز، خانم جواني با شوهرشان به هتل من آمدند و گفتند ما تصميم گرفته‌ايم يكي از اين بخش‌ها را بسازيم.
من گفتم هر 2 بخش را بسازيد، چون دلمان مي‌خواهد اين 2 بخش توأم باشند. گفتند نمي‌توانيم. قبول كرديم و اينها هزينه يك بخش را پرداختند. ما هم فوراً كار ساخت را شروع كرديم.
سال بعد دومرتبه من رفتم آمريكا. براي تبليغ و جمع‌آوري كمك و بازاري كه دوستان كهريزك آنجا برپا مي‌كنند، به خرج خودم مي‌رفتم. رسيدم آمريكا تلفن كردم كه احوال آن خانم را بپرسم، گفتند باردار است. پرسيدم مگر فرزند نداشتند؟ گفتند اين خانم 8 سال بچه دار نشده و الان حامله‌است.
روزهاي آخر تلفن كردم كه از او خداحافظي كنم، گفتند بيمارستان است. در بيمارستان با آن خانم صحبت كردم، گفت راحت زايمان كرده‌ام و بچه‌ها دوقلو هستند. از شما خواهش مي‌كنم هر دو بخش را بسازيد، ما هزينه‌اش را تقبل مي‌كنيم! آنجا فهميدم كه نيت نذر آنان بچه‌دار شدن بوده است، اما خودشان چيزي نگفته بودند!
ما هر 2 بخش را ساختيم و ساختمان ياس در سال 1386 افتتاح شد. به خواست آن زوج، طبقه اول ساختمان كه مخصوص آقايان است، به نام پسر آنها، آريا ناميده شد و طبقه دوم كه مخصوص خانم‌هاست، به نام دخترشان، نينا!
*منبع: روزنامه اطلاعات
**گروه اطلاع رساني**9117**2002
تهران- ايرنا- روزنامه اطلاعات گزارشي درباره آسايشگاه خيريه سالمندان و معلولان كهريزك منتشر كرد و آن را از نگاه مسوولان آن مركز بررسي كرد.