نگاهی به روابط ایران و هند در دوران پسا برجام

به گزارش ایرنا، 23 تیرماه سال گذشته بود كه محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و فدریكا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی، پس از 17 روز مذاكره فشرده در وین به میان خبرنگاران آمدند و توافق هسته ای جمهوری اسلامی ایران و 1+5 را طی بیانیه مشتركی اعلام كردند.
امضای توافق هسته ای تحت عنوان برنامه جامع اقدام مشترك ،ضمیمه قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد شده است.
تهران و دهلی نو در یكسال گذشته با اعزام هیات های عالیرتبه سیاسی،اقتصادی و تجاری به پایتخت های یكدیگر تلاش كردند با شناسایی موانع در راستای گسترش هرچه بیشتر روابط دو كشور گام بردارند.
دهلی نو درست چند روز بعد از لغو تحریم های كشورهای غربی، نخستین هیات تجاری خود را برای بررسی زمینه های گسترش روابط راهی ایران كرد.
دولت هند به رغم فشارهای كشورهای غربی و امریكا در دوران تحریم به روابط خود با ایران ادامه دارد و همچنان جایگاه خود را به عنوان دومین خریدار نفت ایران حفظ كرد.

** توافقنامه جامع همكاری اقتصادی ایران وهند
امضای توافقنامه جامع همكاری های اقتصادی ایران و هند در 72 بند میان 'علی طیب نیا'وزیر امور اقتصادی و دارایی كشورمان و 'سوشما سواراج' وزیر امور خارجه هند در دی ماه سال گذشته یكی از گام های دو كشور برای گسترش روابط بود.
سندی كه براساس آن ،دو طرف بر همكاری در زمینه انرژی،زیرساخت ها و اتصالات ،همكاری های بانكی ،كنسولی ،تجارت و گردشگری توافق كردند.
اشتیاق هندی ها به گسترش روابط با ایران برای پیشی گرفتن از رقبای دیگر باعث شد كه در ماههای پایانی سال 93 و در كشاكش گفت وگوهای هسته ای ، نمایندگان بانك های خصوصی ایران و بانك صادرات و واردات هند 'اگزیم بانك' موافقنامه اختصاص 150 میلیون دلاری برای خرید كالا، خدمات فنی و مهندسی و اجرای طرح ها درایران را در نظر بگیرند.

** توافقنامه سه جانبه چابهار
'نارندرا مودی ' نخست وزیر هند در سفر خرداد ماه سالجاری به ایران علاوه بر امضای موافقتنامه سه جانبه بین المللی – ترانزیتی چابهار ،12 سند همكاری بین تهران و دهلی نو مبادله شد.
این موافقتنامه سه جانبه ترانزیتی چابهار درحضور حسن روحانی ،رئیس جمهوری اسلامی ایران ، نارندرا مودی نخست وزیر هند و اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان توسط وزرای راه سه كشور امضا شد.
سند چابهار،استفاده از بندر چابهار را به گونه قابل توجهی افزایش داده و هند را از طریق افغانستان به آسیای میانه و از سوی دیگر زمینه دسترسی افغانستان به هند را از طریق دریا فراهم می كند.
بندر چابهار نزدیكترین راه دسترسی كشورهای محصور در خشكی آسیای میانه (افغانستان ،تركمنستان،ازبكستان ، تاجیكستان، قرقیزستان و قزاقستان ) به آبهای آزاد است .منطقه آزاد چابهار با مساحت 14 هزار هكتار در سواحل مكران قرار دارد و از شمال به كشورهای آسیای میانه و افغانستان، از شرق به پاكستان و ازجنوب به اقیانوس هند اتصال می یابد.
امضای توافقنامه توسعه بندر چابهار از دیگر دستاوردهای سفر نارندرا مودی نخست وزیر هند به ایران پس از برجام بود.
'نیتین گادكاری ' وزیر كشتیرانی ،حمل و نقل و بزرگراههای هند و تعدادی از دیگر مقامات هندی تاكنون بارها آمادگی این كشور را برای سرمایه گذاری 15 میلیارد دلاری درایران در بخش های مختلف اعلام كرده اند.

** ایران سومین تامین كننده بزرگ نفت هند
هند كه در سالهای تحریم ،حدود 20 درصد از نفت صادراتی ایران (به طور میانگین 200 هزار بشكه در روز) را خریداری می كرد در دوران پسا تحریم به سرعت خرید نفت ازایران را افزایش داد.
افزایش سریع صادرات نفت به هند به عنوان دستاورد بزرگ دولت ایران در گسترش فعالیت ها در بازارهای منطقه ای پس از رفع تحریم ها به شمار می رود.
شركت ریلاینس هند پس از 6 سال وقفه ،باخرید یك محموله از میعانات نفتی میدان فروزان ایران درماه مارس سال جاری میلادی خرید نفت از ایران را از سرگرفت .
اداره كل امور اوپك و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت گزارش داد كه براساس اطلاعات منتشر شده در زمینه حمل و نقل نفتكش ها، میانگین واردات نفت خام هند در سه ماهه نخست سال 2016 به چهار میلیون و 310 هزار بشكه در روز رسید كه نسبت به ماه فوریه (بهمن – اسفند)حدود 670 هزار بشكه در روز كمتر بوده است.
براساس آمار منتشر شده ،ایران با تامین بیش از 500 هزار بشكه نفت خام هند ،پس از عربستان و عراق سومین تامین كننده نفت خام این كشور است .
دراین میان ،حجم واردات نفت خام هند از ایران در ماه مارس به میانگین 505 هزار بشكه در روز رسید كه درمقایسه با ماه پیش از آن حدود 290 هزار بشكه در روز افزایش یافته است .
كسب رتبه سومین صادر كننده نفت به هند درحالی است كه درماه ژانویه 2016 (دی – بهمن) یعنی در زمان آغاز فرآیند برجام،ایران با تامین 6.3 درصد از نفت وارداتی هند درجایگاه ششمین صادر كننده نفت به این كشور قرار داشت.

** لغو محدودیت های صادراتی هند به ایران
هفته گذشته هند در ادامه برنامه های این كشور برای گسترش هرچه بیشتر روابط با ایران با لغو تمامی محدودیت های صادرات كالا به ایران گام دیگری برای گسترش بیش از پیش روابط دو كشور برداشت .انتظار می رود با این اقدام هند و با رفع محدودیت ها میزان مبادلات دوكشور كه در سال گذشته به علل مختلف به 13 میلیارد و 250 میلیون دلار كاهش یافته بود بار دیگر افزایش یابد.
*آساق*1600