شخصی سازی طبیعت؛ خوب یا بد

به گزارش خبرنگارعلمی ایرنا، 39 كشور كشت محصولات تراریخته را ممنوع و 64 كشور نیز برچسب گذاری روی محصولات را اجباری كرده اند، اما وضعیت كاشت این محصولات در كشور به طور مشخص تعیین نشده و مطالب ضد و نقیضی در این زمینه به گوش می رسد.
هرچند برخی از مسئولان اعلام كردند كه محصولات تراریخته سالم اند اما در مقابل عده ای دیگر از مسئولان نگرانی های خود را در مورد حفظ سلامت و تندرستی مردم براثر مصرف این محصولات بیان می كنند كه این موضوع سبب سردرگمی مردم شده است.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی چندی پیش در گفت وگویی با رد مطالب مطرح شده در مورد مضر بودن محصولات تراریخته، گفت: محصولات تراریخته سالم هستند و مرجع تعیین سلامت این محصولات وزارت بهداشت است.
دكتر رضا ملك زاده اظهار كرد: هجمه رسانه ای شدیدی علیه محصولات تراریخته در ماه های اخیر به وجود آمده، این در حالی است كه سازمان بهداشت جهانی، سلامت محصولات تراریخته موجود در بازار را معادل محصولات غیرتراریخته مشابه آنها اعلام كرده است، بنابراین جای هیچگونه نگرانی نیست.
وی افزود: مسئول و مرجع سلامت كشور، وزارت بهداشت است و افراد دیگر نمی توانند در رابطه با سلامت این محصولات نظری بدهند و اگر هم نظری بدهند، قابل استناد نیست و باید ادعاهای خود در رابطه با این محصولات را ثابت كنند.
در مقابل برخی از مسئولان از جمله سازمان حفاظت محیط زیست از نگرانی های خود در خصوص حفظ سلامت و تندرستی مردم بر اثر مصرف این محصولات صحبت می كنند و معتقدند كه استفاده از این محصولات باید با كنكاش و بررسی های علمی دقیق تر انجام گیرد.
معاون آموزش وپژوهش سازمان حفاظت محیط زیست درنشست تخصصی 'موادسرطان زای پیرامون ما' گفت: باید خطرات احتمالی در این زمینه ارزیابی شود تا وقتی كامل شد بتوانیم مدیریت خطر را اعمال كنیم زیرا ما به پروتكل 'كارتاهینا' كه در مورد محصولات دستكاری ژنتیكی است، متعهد هستیم و باید به تناسب آن عمل كنیم.
مهناز مظاهری افزود: بر اساس این پروتكل، چند وقتی است روی برخی روغن ها برچسب تراریخته بودن نصب می شود این كار بسیار خوبی است زیرا آگاهی رسانی می شود اما توضیحی درمورد این نوع محصول داده نشده تا مردم از خطرات یا مزایای آن مطلع شوند.
وی گفت: تمام نهادها از جمله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، جهاد كشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست باید نقش و وظیفه خود در سلامت مردم را به خوبی انجام دهند، وظیفه سازمان محیط زیست ارزیابی خطر و حفظ تنوع زیستی است كه براین اساس ویژه نامه ایمنی زیستی را تهیه و براساس آن عمل می كند.
پروتكل 'كارتاهینا' یك سیستم قانون گذاری جامع برای اطمینان در انتقال، نگهداری و استفاده ایمن از موجودات دستكاری شده ژنتیكی و فرآورده های حاصل از آن ها است.ایران در سال 1379 (2000 ) 'پروتكل ایمنی زیستی كارتاهینا' كه مربوط به محصولات دستكاری شده ژنتیكی است را امضا و آن را در سال 1382 مصوب كرد، لذا از این تاریخ، این پروتكل به صورت قانونی لازم الاجرا درآمد و كشور در مورد اجرای این پروتكل نسبت به جهان متعهد شد.

***گیاه تراریخته چیست؟
گیاه تراریخته به گیاهی اطلاق می‌شود كه ساختار ژنتیكی آن ازطریق مهندسی ژنتیك تغییر یافته است. این تغییر معمولاً برای مقاومت به برخی آفات یا بیماری های گیاهی و بهبود عملكرد گیاه و بهره وری كشاورز انجام می‌ گیرد.
نمونه‌های استفاده از گیاهان تراریخته با صفتی چون مقاومت به یك آفت، بیماری یا خشكی را می‌توان در كشاورزی مدرن یافت. گیاهان تراریخته در صنعت داروسازی هم برای تولید صنعتی برخی تركیبات با كاربرد پزشكی استفاده می‌ شوند.
تولید گیاهانی مقاوم به آفات، خشكی و شوری و كاهش مصرف سموم شیمیایی از جمله مزیت های اعلام شده گیاهان تراریخته است كه تولیدگنندگان آنها بر این باورند كه با بهره گیری از ظرفیت این محصولات می توان از اراضی نامناسب اعم از شور یا خشك استفاده بهینه برای تامین مواد غذایی انجام داد.
هرچند مزیت هایی برای اینگونه محصولات اعلام شده است اما به نظر می رسد حفظ سلامتی و تندرستی موضوعی چالش برانگیز در این زمینه است. برخی از كارشناسان به سالم بودن این محصولات و نداشتن عوارض بر مردم تاكید دارند و در مقابل عده ای دیگر بر این باور هستند كه در تولید و كاشت این محصولات نباید عجله و شتاب كرد و باید آنها را به دقت موارد آزمایش و بررسی علمی قرار داد.
عده ای با طرح این سئوال كه آیا با دستكاری ژنتیكی مطمئن هستیم كه محصولات بدست آمده در بلندمدت اثراث منفی برروی سلامت مصرف كننده نخواهد داشت،خواستار ارائه پاسخ منطقی و مستدل در این زمینه از متولیان این حوزه هستند.

*** 39 كشور كشت محصولات تراریخته را منع كردند
متخصص بیوتكنولوژی پزشكی و مهندسی ژنتیك گفت: 39 كشور كشت محصولات تراریخته یا دستكاری شده ژنتیكی را منع و 64 كشور نیز برچسب گذاری محصولات تراریخته را اجباری كرده اند.
پروفسور علی كرمی با اشاره به اینكه در بازار ما مشخص نیست چند محصول تراریخته وجود دارد، گفت: فقط سه نوع روغن با درج عبارت 'دستكاری ژنتیكی شده' بر روی بطری اقدام به برچسب گذاری كرده اند. بقیه شركت ها هم باید اقدام به این كار كنند تا مردم بتوانند كالاها را برحسب سلایق خود انتخاب و مصرف كنند.

***طراحی برچسب محصولات تراریخته
وی با اشاره به اینكه ضروری است برچسب مشخص برای محصولات تراریخته طراحی و به مردم معرفی شود، اظهار كرد: این علامت باید به طور مشخص بروی محصولات و فرآورده های تراریخته درج شود.
كرمی با اشاره به اینكه سوئیس در حوزه دانش بیوتكنولوژی در حد آمریكا است، افزود: این كشور با داشتن دانشمندان سرآمد اجازه كشت این محصولات را درسرزمین خود نمی دهد. این كشور سه دوره پنج ساله محصولات تراریخته را تعلیق و تا سال 2021 میلادی كشت این محصولات انجام نمی شود.
متخصص مهندسی ژنتیك بیان كرد: موافق كاشت محصولات كشاورزی تراریخته در كشور هستیم اما تراریخته ای كه به نفع مردم باشد و هیچگونه ابهامی در آن وجود نداشته باشد. این ابهامات به حدی است كه فعلا صلاح نیست در كشورما كشت یا واردات این محصول را داشته باشیم.
وی با طرح این پرسش كه چرا محصولات كشاورزی تراریخته تولید و به بازار عرضه می شود؟ افزود: تامین غذای مورد نیاز، ارتقا كیفیت و كاهش استفاده سموم شیمیایی مهمترین اهداف كشت و عرضه محصولات تراریخته است.
كرمی ادامه داد: پس از گذشت 20 سال مشخص شده كه محصولات كشاورزی تراریخته كمكی به افزایش تولید نكرده است. براساس بررسی و مطالعات مراكز بین المللی، جمعیت فعلی جهان حدود 7.4 میلیارد نفر است درحالیكه مقدار تولید غذا برای 14 میلیارد نفر است.
وی با اشاره به اینكه مشكل كمبود غذا در دنیا نداریم، گفت: مشكل در سیاست های تبعیض آمیز و نبود عدالت در توزیع مواد غذایی است. عده ای از كشورهای ثروتمند بیش از حد نیاز مصرف می كنند و برخی از كشورها هم از فقرغذایی در رنج هستند.

*** آزمایشگاه تراریخته در سازمان غذا و دارو نداریم
كرمی با اشاره به اینكه مردم این محصولات را تا بررسی و ارزیابی دقیق از لحاظ خطرات احتمالی، سالم نمی دانند، اظهار كرد:درحال حاضر آزمایشگاه جامع و پیشرفته محصولات تراریخته در سازمان غذا و دارو، نداریم.
وی گفت:جای تعجب است كه با وجود واردات چندین ساله محصولات تراریخته،چرا تاكنون سازمان غذا ودارو آزمایشگاهی جامع و پیشرفته برای بررسی آنها ایجاد نكرده است. چرا این محصولات بدون بررسی تراریختگی و داشتن برچسب، وارد كشور می شوند.
كرمی با اشاره به اینكه دولت باید به مردم جواب روشن دهد كه چند نوع محصول تراریخته اعم از وارداتی یا داخلی در بازار وجود دارد، گفت: مسئولان به ایجاد آزمایشگاه تراریخته همت كند. نمایندگان مجلس با بررسی دقیق و كارشناسانه ، مانع تصویب بندهای مربوط به كشت محصولات تراریخته در برنامه ششم شوند.
وی برلزوم ممنوع شدن واردات تراریخته به كشور تاكید كرد وگفت: جایگزین های مناسب تری برای واردات محصولات تراریخته باید پیدا شود.
كرمی برلزوم ارتقا كیفیت محصولات تاكید كرد و گفت: مردم دنیا به طرف محصولات كشاورزی ارگانیك سوق پیدا كرده اند و مراكز بین المللی تحقیقاتی، كشاورزی ارگانیك را توصیه می كنند.
وی با اشاره به ابلاغ سیاست های كلی محیط زیست توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی، گفت: استفاده از محصولات كشاورزی سالم و ارگانیك در بند یك ماده 8 این سیاست ها تاكید شده كه باید این موضوع در كشور توسعه یابد.
كرمی با طرح این سئوال كه چرا برخی می خواهند با شتاب و عجله كشت یك میلیون هكتار محصولات تراریخته از جمله پنبه و برنج در برنامه ششم به تصویب برسد؟ اظهار كرد: اینها می خواهند در مزارع كشور محصولات تراریخته بكارند كه هنوز اطمیان كامل در مورد سلامت آن وجود ندارد.

***دانش بیوتكنولوژی محیط های نامساعد را برای تولیدغذای سالم فراهم می آورد
رییس انجمن ژنتیك ایران در این خصوص به خبرنگار علمی ایرنا گفت: دانش بیوتكنولوژی می تواند زمین های خشك، شور و نیز محیط های نامساعد را برای تولید منابع غذایی سالم فراهم كند.
دكترمحمود تولایی با اشاره به اینكه برای هر نیاز جامعه باید راهكارها وپاسخ های منطقی،مطمئن و سالم پیشنهاد شود، اظهار كرد: افزایش تولید مواد غذایی، كاهش استفاده سموم شیمیایی و استفاده بهینه از منابع مانند اراضی كشاورزی از مهمترین مزایایی محصولات تراریخته است.
وی اظهار كرد: مجامع و انجمن های علمی فعال كشور كه كانونی از صاحب نظران این رشته ها هستند، بر استفاده از محصولات تراریخته صحه گذاشتند كه این موضوع می تواند برای مردم مورد وثوق باشد.
تولایی به تولیدمحصولات تراریخته دربرنامه های چهارم و پنجم توسعه اقتصادی اشاره كرد و گفت: تولید محصولات تراریخته در برنامه های چهارم و پنجم به دلیل تامین نیاز غذایی و برقراری امنیت پایدار در این حوزه، تكلیف شده بود كه باید به سمت تولید محصولات تراریخته می رفتیم.
رییس انجمن ژنتیك ایران اظهار كرد: وزارت بهداشت كه عهده دار سلامت جامعه می باشد، اعلام كرد محصولات تراریخته برمبنای تاییده های سازمان بهداشت جهانی و سازمان خواربار و كشاورزی ملل متحد (فائو) دارای مجوز مصرف هستند.
تولایی با اشاره به اینكه كشور دارای مجامع رسمی است كه عهده دار و پاسخگوی سلامت هستند بیان كرد: اگر اینگونه مجامع كوتاهی یا به وظیفه خودعمل نكنند، دستگاه های نظارتی می توانند با آنها برخورد كنند.
وی به استفاده بی رویه از سموم كشاورزی اشاره كرد و گفت: استفاده چندین برابر استاندارد از كودهای شیمیایی در تولید محصولات كشاورزی برای جامعه خطرناك تر است یا از بین بردن یك فناوری برای تولید محصولات كشاورزی .

** 26 درصد سفره غذایی ایرانی ها وابسته به واردات است
وی با اشاره به اینكه 26 درصد سفره غذایی شهروندان ایرانی وابسته به واردات است، افزود: دست برداشتن از دانشی كه می تواند نیازهای غذایی ما را به طور ایمن تامین كند در جهت تامین منافع ملی نیست.
رییس انجمن ژنتیك ایران گفت: بی همتی كسانی كه عهده دار مسئولیت بودند سبب شده تا امروزه جامعه به سمت واردادت برخی از محصولات از جمله برنج ، گندم و روغن خوراكی سوق پیدا كند كه این موضوع را می توان با راهكارهای منطقی برطرف كرد.
وی با اشاره به اینكه طبعا اروپا با حدود 800 میلی متر بارندگی دغدغه امنیت غذایی را ندارد افزود: ما با یك سوم بارش اروپا و سه برابر تبخیر آن در كشور برای تامین امنیت غذایی دغدغه جدی داریم .
تولایی بیان كرد: بنابراین مدلی كه در كشور انتخاب می شود متناسب با اقتصاد و ویژگی های اقلیمی كشور است. اگر می توانستیم از همه سرزمین استفاده كنیم و آن را زیر كشت ببریم، نیاز به طرح این بحث ها و یافتن راهكارهای جدید نبود.
وی با اشاره به اینكه در برخی از دشت های كشور مانند فیروزكوه در سالهای گذشته كشت صورت می گرفته كه الان این اراضی رها شده اند، افزود: مهمترین دلیل آن، كمبود آب است و به همین دلیل می گوییم تولید گیاهان مقاوم به خشكی و كم آبی در راستای یك منطق علمی صورت می گیرد.

** در برخی موارد در زمینه محصولات تراریخت شتاب زده عمل كردیم
عضو كمیته پدافندغیرعامل زیستی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به اینكه در برخی موارد در زمینه محصولات تراریخت شتاب زده عمل كردیم گفت: پاسخ دادن به نیاز جامعه با اقدامات شتاب زده و مقطعی، كار نامناسبی است. با اندیشه، تعقل و تفكر می توان راهكار مناسب را پیدا كرد.
دكتر رسول كدخدایی افزود: اگر بدون نظارت، كنترل و انجام فعالیت های علمی بگویم كه اصلا اتفاقی مهمی در جهت به خطر افتادن سلامت مردم نمی افتد، به نظر می رسد خوشبینی غیرمنطقی یا مثبت نگری غیرمعقول نسبت به موضوع است. باید به این موضوع با شك و تردید نگاه كنیم و به دنبال برطرف آن هم باید باشیم.
وی با طرح این سئوال كه آیا با دستكاری ژنتیكی مطمئن هستیم كه محصولات بدست آمده در بلندمدت اثراث منفی برروی سلامت مصرف كننده نخواهد داشت، گفت: این یك سئوال مهم و كلیدی است كه باید به آن جواب منطقی و مستدل داد.
عضو كمیته پدافندغیرعامل زیستی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: وقتی محصولی را دستكاری می كنیم باید بازخورد آن را در اكوسیستم به دقت بررسی نماییم تا مشكلی برای مردم به وجود نیاید.
كدخدایی ادامه داد كه چرا ما باید بازاروعرصه آزمون و خطای محصولات تراریخته كشورهای غربی باشیم؟ و چرا در كشور خودشان این كار را انجام نمی دهند؟، مردم پاسخ دقیق و علمی این سوالات را می خواهند.
كدخدایی با اشاره به پیش بینی جمیت دنیا در سال 2050 به بیش از 9 میلیارد نفر می رسد، افزود: تامین غذای این جمعیت با مواردی مانند گرم شدن زمین، كاهش حاصلخیزی اراضی كشاورزی، محدودیت منابع آب و افزایش آفات كه منابع غذایی را تهدید می كند كار ساده ای نیست اما باید به سراغ راهكاری مناسب رفت تا منابع غذایی بشر تامین شود.

*** سیر كردن شكم مردم به هر قیمتی، حرف غلطی است
وی اظهار كرد كه اگر بخواهیم محصولات غذایی داخلی را به هر قیمتی تولید تا به خودكفایی برسیم، به نظر می رسد حرف غلطی باشد. این كار اشتباه است كه امنیت غذایی پایدار جامعه را به هر قیمتی ایجاد كنیم.
كدخدایی با اشاره به اینكه می شود با راهكارهای مناسب و علمی به این هدف مهم دست یافت، بیان كرد: برخی از راهكارها، راه حل های مقطعی و شتاب زده هستند.
وی افزود: در سال های گذشته برای رسیدن به خودكفایی در برخی از محصولات استراتژیك اقداماتی صورت گرفته كه نتیجه آن افزایش شوری خاك و كاهش بیش از 50 درصدی منابع آب زیرزمینی بود.

** سالانه تا 5 میلیارد دلار محصولات تراریخته وارد كشور می شوند
رییس انجمن ایمنی زیستی با اشاره به اینكه محصولات تراریخته حدود 20 سال وارد كشور می شوند، گفت: براساس اعلام مجلس شورای اسلامی سالانه 3 تا 5 میلیارد دلار محصول تراریخته وارد كشور می شوند.
دكتر بهزاد قره یاضی، روغن، كنجاله سویا، گلزا و ذرت را از محصولات تراریخته وارداتی اعلام كرد و افزود: محصولات تراریخته وارداتی از نظر سلامتی مشكلی ندارند.
وی بیان كرد: وزارت جهاد كشاورزی مسئول تولید غذا و وزارت بهداشت هم متولی تضمین ایمنی و سلامت غذا می باشد و این دستگاه مشغول نظارت در این حوزه هستند.
قره یاضی ادامه داد: محصولات ارگانیك، تراریخته، سنتی یا اصلاح نباتات به عنوان غذای مردم باید قبل از مصرف مورد آزمایش قرار گیرند اما محصولی كه در كشور آزمایش می شود، تراریخته است.
رییس انجمن ایمنی زیستی بیان كرد كه ما می گویم اگر می خواهیم این محصولات را وارد كنیم چرا در داخل تولید نكنیم.

** كشت برنج تراریخته یا واردات آن را نداریم
قره یاضی با اشاره به اینكه درحال حاضر برنج تراریخته در كشور كشت نمی شود و واردات برنج تراریخته هم نداریم اظهار كرد: در هیچ جای دنیا برنج تراریخته كشت نمی شود و برنج تراریخته به صورت تجاری هم وجود ندارد. فقط در چین مقداری كشت این محصول انجام می گیرد.
وی بیان كرد: حتی یك هكتار برنج تراریخته در كشور كشت نمی شود، در دولت سابق جلوی كشت این محصول را گرفته شد و دولت تدبیر و امید دوباره در تلاش است تا آن را فعال كند.
رییس انجمن ایمنی زیستی تاكید كرد كه در حال حاضر گوجه فرنگی، انبه و برنج تراریخته در كشور نداریم اما این كار در مورد این محصولات در مرحله تحقیقاتی است ولی در بازار این محصولات را نداریم.
قره یاضی با اشاره اینكه در برنامه ششم هم بر روی كاشت محصولات تراریخته تاكید شده است، افزود: در برنامه قبلی هم این موضوع وجود داشته كه به آن عمل نشده و دولت یازدهم باید آن را جامع عمل بپوشاند.
وی به نگرانی برخی افراد در این خصوص اشاره كرد و گفت: مگر دانشمندان این كشور مرده اند كه بخواهد محصولی زیان آور را به خورد مردم دهند. پژوهشگران ما محصولات تراریخته را 5 تا 10 سال قبل از وارد به بازار مورد آزمایش های متعدد قرار می دهند.
رییس انجمن ایمنی زیستی گفت: آزمایشات ایمنی زیستی، شیمیایی، بیولوژیكی بر روی این محصولات انجام می شود و سپس برروی برخی از حیوانات مانند موش آزمایش می شود و در نهایت مورد مصرف انسان ها قرار می گیرد.
علمی ** 1201 **1440