برندسازی صنایع دستی، نما نامی برای اعتماد جهانی

ایران سترگ هیچگاه فارغ از برند نبوده است؛ حافظ ، سعدی، مولانا ، رازی ، ابوعلی سینا و هزاران هزار نام دیگر نمایی است كه نشان از فرهنگ سترگ این سرزمین سپند و سرود و سخن دارد؛ چنان كه آبی كاشی كاری اش به نام پرشین بلو به ثبت جهانی رسیده، فرش كاشان زبانزد جهان است و اصفهانش نصف جهان خطاب می شود.
برند برای ایران سرشار است اما به گفته كارشناسان صنایع دستی می بایست این نما نام ها استراتژیك و با برنامه اطلاق شود.
صنایع دستی سفیران فرهنگی یك سرزمین به شمار می آیند كه در توسعه جهان بینی و بسط فرهنگ ها نقش برجسته ای را به خود اختصاص می دهد و به جهت كاركرد متفاوت آنها با محصولات و مصنوعات صنعتی بسته بندی و نشانه سازی خاص خود را می طلبند.
معاونت صنایع دستی در دولت یازدهم، شعار هر استان یك برند جهانی و هر شهر یك برند ملی را بنا به ضرورت برگزید و از آن پس، دور مدار صنایع دستی حول این محور دوران گرفت و واژه برند برآیند كلام مدیران صنایع دستی در كشور شد .
حسین قلعه نویی كارشناس صنایع دستی و مدرس این حوزه معتقد است: اگرچه صنایع دستی كشور بویژه صنایع دستی گیلان به رنگ و اصالت و قدمت، نام دار است اما در رقابت جهانی می بایست این نشان ها علمی ، حساب شده و بومی سازی شكل بگیرد.
وی می گوید: نگاه فرهنگی به برند و برندسازی می بایست مستولی باشد، برند و برندسازی فراتر از معادلات ساده و نخست كسب و كار است و كمك می‌كند كه برخی صفات و ویژگی‌ها، در سطح كلان به یك فرهنگ نسبت داده شود.
وی ادامه می دهد: برند شامل همه احساسات، ویژگی‌ها و مفاهیمی است كه به یك نام گره خورده است؛ برند، برداشت افراد از یك نام است و از این روی، نمی توان سرسری و كلیشه ای برندسازی كرد.
قلعه نویی می گوید: امروز نام سوییس تداعی گر دقت و ظرافت است، شاید زمانی ساعت سوییسی با هویت و دقت و كیفیت خود، به نام سوییس اعتبار می‌داد اما امروز این روند دگرگون شده و این نام سوییس است كه به ساعت‌ها اعتبار می‌دهد.
پر واضح است كه اصالت، رنگ و قدمت از صنایع دستی ایران و گیلان می تراود؛ اما بیستم خردادماه - روز جهانی صنایع دستی - كه فرا می رسد كلیشه های سخن همچون صنایع دستی تجلی گر ذوق، صنایع دستی ما و تاریخ كهنش، صنایع دستی هر استان رنگ و بوی ... ، ما از همه بهتریم و ... فوران می كند.
سخنانی بیش نخ نما و كلیشه راه به كجا می كشاند؟ هر سال و سال های دگر و این در حالیست كه صنایع دستی اصیل كشورمان از لابلای صنایع خطی و ماشینی چین و تایلند به سختی نفس می كشند و هنرمندان اگرچه به بهتر شدن وضعیت در دولت تدبیر و امید اذعان دارند، اما همچنان در مشكلاتی چون بیمه، تسهیلات، بازار فروش و ... به سر می برند.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان رونق صنایع دستی را در دولت تدبیر و امید چشمگیر توصیف كرد و گفت: این امتیاز با ورود تولیدات این حوزه به بازارهای خارجی قوت بیشتری به خود می گیرد.
رضا علیزاده با بیان اینكه گیلان استانی پیشتاز در احیای صنایع دستی و هنرهای سنتی است، به تعدد مراكز تولید و عرضه صنایع دستی و نیز بازارچه های دائم و موقت آن اشاره كرد و افزود: حدود17 هزار هنرمند صنایع دستی در استان فعالیت می كنند.
وی بازاریابی تخصصی و نوین را از الزامات فروش و انتشار صنایع دستی دانست و بیان كرد: این اداره كل با بهره گیری از نظرات و پیشنهادات متخصصان حوزه بازاریابی و فعالان تجاری در راستای مرتفع ساختن این نیاز تلاش می كند.
وی برندسازی تولیدات مختلف گیلان را عنصری موفق در توسعه این صنعت در استان خواند و گفت: صنایع دستی شاخص هر شهرستان و هر منطقه از استان، با كیفیتی ممتاز با نام و نشان شایسته روانه بازارهای جهانی می شود و در این بین، می توان به شالبافی ماسال، بامبو لاهیجان، مروار آستانه و .... اشاره كرد.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان خاطرنشان كرد: حمایت از تولیدكنندگان صنایع دستی در سال های اخیر جزو اولویت های این اداره كل بوده و توانسته زمینه خودكفایی در این حوزه را فراهم آورد.
علیزاده رفع مشكل بیمه ای هنرمندان و فراهم كردن زمینه حضور این تولیدكنندگان در بازارهای جهانی را از اقداماتی دانست كه با جدیت از سوی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان پیگیری می شود و مساعدت دیگر دستگاه های اجرایی را می طلبد.
وی اظهار كرد: قابلیت و ظرافت صنایع دستی گیلان به گونه ای است كه توان تسلط بر بازارهای هدف خارجی را دارد لذا حمایت های لازم در زمینه عوارض گمركی، بازاریابی و ایجاد بازارچه های صنایع دستی و بازارچه های مرزی وضعیت عرضه محصولات را آسان تر می سازد.
وی با بیان اینكه كیفیت افزایی تولیدات صنایع دستی نیازمند بهره گیری از فناوری های دانش بنیان است، گفت: حضور در بازارهای جهانی و رقابت با كالای مشابه خارجی از سوی برخی تولیدكنندگان صنایع دستی گیلان از طریق بهره مندی از شیوه های عملی محقق می شود.
علیزاده پارك علم و فناوری را ظرفیتی قابل اتكاء برای ارائه شیوه یا دانشی كیفی در راستای بهسازی تولید خواند.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گیلان در اشاره به جایگاه هنرمندان صنایع دستی در تولید ناخالص ملی و نگاه حاكمیتی بر تحقق اقتصاد مقاومتی با تكیه بر اقدام و عمل خاطرنشان كرد: باید تلاش كرد تا با ارائه راهكارهای علمی در راستای توسعه افزایی در تولید و عرضه صنایع دستی به جایگاه ارزنده ای دست یابیم.
از 90 رشته صنایع دستی گیلان، 71 رشته فعال است و تاكنون شش هزار و 300 هنرمند هنرهای سنتی و صنایع دستی استان بیمه شده اند.
رشتی دوزی ، لباس محلی ، چادرشب بافی ، خراطی ، چوب تراشی ، گره چینی ، نازك كاری ، منبت و معرق چوب ، حصیربافی ، بامبوبافی ، مرواربافی ، سفالگری ، كاشی معرق ، مینای خانه بندی ، چلنگری ، قلمزنی ، گلیم بافی ، جاجیم بافی ، شال بافی ، نمد مالی ، جوراب بافی ، عروسك بافی ، قلاب بافی و …برخی از هنرهای سنتی و صنایع دستی گیلان هستند.
صنایع دستی كشور بر خلاف همه فراز و فرودهای بسیار و حتی برخی بی مهری ها، به قوت گیرایی و اصالت توانسته در زمره با ارزش ترین هنرهای كاربردی جامعه مطرح شود و صنایع دستی ایران با محتوای غنی و مردمی تر از گذشته حتی در عرصه های گوناگون به رشد و شكوفایی چشمگیری برسد.
موضوع فوق نه تنها از جنبه های فرهنگی بلكه به لحاظ اقتصادی و اجتماعی نیز توانای جلب احترام و توجه جهانیان را داشته بطوری كه بسیاری از صاحب نظران، ایران را یكی از سه قطب مهم صنایع دستی و به لحاظ تنوع رتبه نخست جهان می دانند.
به گفته كارشناسان و مسئولان این حوزه، صنایع دستی امروز با تمام قوت ، پیشینه و رنگ با چالش هایی روبروست كه یكی از اهم آنها ، نوع بسته بندی و برند سازی است كه خود می تواند به عنوان معرف در بازارهای داخلی و خارجی محسوب شود.
به هر روی برندسازی ، نشان تجاری و یا نما نام، واژگان و یا عباراتی دشوار نیست بلكه ویژگی هایی بارز هستند برای ارائه نما و یا هویتی از محصول كه به مخاطب اعتماد می بخشد و اینك این موضوع برای صنایع دستی ضرورت است و نمانام‌های برتر می‌توانند هیجان و عواطف مصرف‌كنندگان خود را برانگیزند و مشتریان نیز به این نام‌ها اعتماد داشته و از آنها انتظار خلق ایده‌های برتر و نوآوری در محصولاتشان را داشته باشند.
گزارش از: مرضیه ضامن

1881 / 2007