این استان سرسبز و زیبا گرچه خود دو و نیم میلیون نفر جمعیت بیشتر ندارد اما سالانه پذیرای افزون بر 22 میلیون نفر جمعیت سیال از گردشگران است.
انبوه جمعیتی كه گرچه با خود بركات اقتصادی بهمراه می آورند اما پسماندهای بسیاری را نه تنها در مكانهای دفع زباله بلكه در جای جای طبیعت زیبای استان از فراز كوهها، سرچشمه رودها تا ساحل دریا و دل جنگلها به جا می گذارد.
در سال 91 ، زباله های پاكسازی شده ناشی از حضور گردشگران در عید نوروز تنها از پنج درصد چشم اندازهای طبیعی گیلان حدود 200 تن بود .
البته این تنها مسافران نیستند كه نسبت به دفع مناسب زباله بی توجهند ، بسیاری از اهالی این استان زیبا نیز بی توجه به صدماتی كه این زباله ها به منابع آبی و خاكی این پردیس كوچك زمینی وارد می كند زباله هایشان را در رودخانه ها ، كنار جاده ها و هرجا كه دستشان رسید رها می كنند.
از سویی حوزه آبخیز خزر در گیلان بالغ بر 14 هزار كیلومتر مربع است.
این بدان معنا است كه بخشی از پسماندهای رها شده در طبیعت به واسطه سیلابها و مجاورت با رودخانه ها وارد آب می شود و با حركت به سمت پایین دست حوزه به دریای خزر و سواحل وارد می شود.
*مصرف زدگی بلای جان طبیعت
زباله هایی كه با مصرف زده شدن مردم شهرها و حتی روستاها روز بروز در حال فزونی است و برنامه ای هم برای مواجهه با این حجم عظیم زباله كه وارد چشم اندازها می شود ، وجود ندارد.
به گفته كارشناسان در استانهای شمالی سطح مصرف بالا است و میزان تولید زباله به ازای هر نفر بین یك تا 1/1 (كیلوگرم) در حوزه شهری در روستا حدود 800 گرم در شبانه روز است .
بر اساس برنامه 5 ساله پنجم توسعه قرار بود تا پایان سال سوم توسعه معضل مدیریت پسماند در استانهای ساحلی حل شود و چیزی به عنوان دفن زباله نداشته باشیم .
قرار بود تفكیك زباله از مبداء در سراسر شهرهای استانهای ساحلی انجام شود و باقی مانده یا در كارخانه های كود آلی تبدیل به كمپوست یا در زباله سوزها امحاء شود و بخشی نیز دفن بهداشتی شود متاسفانه این اتفاق نیفتد .
شهرداری ها و دهیاری ها نیز در اغلب نقاط دانش و همت و اعتبارات مالی لازم برای ساماندهی به معضل زباله را ندارند.
البته سال 94 در استان گیلان اقدامات خوبی برای تفكیك زباله در شهرها آغاز شد ولی مشخص نیست به چه دلیلی ادامه نیافت.
بسیاری از شهرها پیمانكاران تفكیك زباله شان را از دست دادند و برخی برگشتند به نقطه صفر و این موجب می شود كه زباله های سرگردان در تمامی حوزه های آبخیز فراوان داشته باشیم.
در حوزه های روستایی طرح تولید زباله تر به كود آلی یا ورمی كمپوست شاید بخشی به دلیل اعتبارات و بخشی به خاطر نابسامانی مدیریت اجرایی نشد.
اسف بار این كه فرهنگ مصرف در روستاها پهلو می زند به حوزه شهری و بخش زیادی از تولیدات روستایی از جمله دامداری و پرورش طیور یا حذف شدند یا به حداقل رسیده اند و روستاییان به سمت مصرف شهری با پسماند زیاد رفتند.
برای مثال قبلا در روستا برای تولید یك لیتر ماست زباله نداشتیم ولی در شهر یك ظرف برای آن لازم است.
كاهش پسماند و مدیریت مناسب زباله تنها با آموزش امكان پذیر است.
*فرهنگسازی نیاز جدی مدیریت پسماند
معاون سازمان حفاظت محیط زیست كشور نیز اخیرا در سفر به گیلان در مصاحبه اختصاصی با ایرنا در خصوص معضل زباله گفت : مدیریت پسماند نیازمند یك فرهنگ سازی جدی است.
پروین فرشچی اظهار كرد: استان میزبان گناهی ندارد كه علاوه بر زباله های تولیدی جمعیت خودش ، زباله های تولیدی جمعیتی چهار برابر جمعیت خود را پذیرا باشد.
وی خاطرنشان كرد : وزارت كشور مسئول مستقیم ساماندهی و مدیریت زباله است و سازمان محیط زیست عهده دار آگاهی بخشی در خصوص زباله و نظارت بر مدیریت درست پسماند و كمك به مشاركتها و حركتهای مردمی است.
بدیهی است ورود 22 میلیون نفر معادل حدود یك سوم جمعیت كشور به گیلان لزوم تخصیص اعتبارات ملی برای این استان را الزامی می سازد .
این خیل جمعیت عوارضی می گذارد كه رفع و رجوع آن با اعتبارات استانی امكان پذیر نیست .
به گفته كارشناسان با توجه به قرار داشتن گیلان در شرایط بحرانی مدیریت پسماند نیازمند احداث كارخانه زباله سوز و نیروگاه تولید انرژی از سوزاندن زباله ، تفكیك زباله از مبداء و فرهنگسازی برای كاهش مصرف زباله و تفكیك زباله از مبداء است.
فرهنگسازی برای كاهش مصرف و تفكیك زباله از مبداء و عدم دفع پسماندها در طبیعت ضرورتی است كه نیاز به سرمایه گذاری ، همكاری رسانه های عمومی به ویژه صدا و سیما ، آموزش و پرورش و مدیریت علمی پسماند در شهرداری ها و دهیاری ها دارد.
درهیچ جای جهان با تذكرات روزمره معضل حل نشده مهمترین راه رسیدن به یك نقطه امن در خصوص مدیریت پسماند آموزش و سپس مدیریت پسماند است .
مساله ای كه حتی نماینده سازمان ملل نیز در پیام اینستاگرامی خود به آن تاكید و ابراز امیدواری كرده با آموزش زباله را در جایی دفع كنیم كه باید.
طبیعت گیلان این پردیس زیبای ایران از دریا و ساحل ، كوه و چشمه ، رود و دشت و جلگه و جنگل همگی شایسته پاسداشت و تحسین است نه بایسته آلودگی و نابودی .
گیتی بابایی
6030/6070
انزلی -ایرنا- گیلان این نگارستان یزدان در كرانه دریای نیلگون خزر با سواحل طلایی و جنگلهای زمردین هیركانی و كوههای بلند و دشتهای شقایق و سوسن و گلهای وحشی بهشت گردشگران ایران است اما مدت هاست انباشت زباله های انسانی چهره این استان زیبا را كثیف كرده است .