۱۴ شهریور ۱۳۹۵، ۱۴:۴۶
کد خبر: 82216949
T T
۰ نفر

طلوع خورشيد توسعه از دل لوت- عباس تقي زاده *

۱۴ شهریور ۱۳۹۵، ۱۴:۴۶
کد خبر: 82216949
طلوع خورشيد توسعه از دل لوت- عباس تقي زاده *

تفتِ باد كويري كه به صورتت مي خورد تازه مي فهمي، در كوير و با كوير زيستن اراده مي خواهد؛ اراده اي كه ريشه در تاريخ و تمدن همسايگان كوير دارد.

وقتي به پرچم فلزي هفت هزار ساله شهداد نگاه مي كني و نخل و موج آب و شير نگهبانِ حكاكي شده را مي بيني قدمت اين اراده و همزيستي تو را به هزاره سوم قبل از ميلاد مي برد.
در كوير قدم مي نهي؛ به كلوت ها، رودشور، تپه گندم بريان و آسمان پرستاره اش خيره مي شوي، صدا مي شنوي، صداي زنگوله شترِ كاروانياني كه تا دهه 50 از سيستان تا كرمان و خراسان بزرگ و اين سو و آن سوي مرزها مي رفتند و مي آمدند. صدايي كه مي گويد: مي شود با كوير كنار آمد و با آن زندگي كرد. درست مثل همان پسربچه اي كه روي تپه شني در حياطِ خانه اش در كريم آباد بازي مي كند يا مثل دختركان معصومِ سالارآباد كه كنار شاخه هاي گز و كهور، خاله بازي مي كنند. آري؛ كوير جغرافيايي است كه در بستر خود تاريخ و فرهنگي كهن را پرورانده است.
27 تير امسال، يونسكو ثبت جهاني كوير لوت را به عنوان اولين اثر طبيعي ايران تصويب كرد تا هم عظمت اين اثر طبيعي و خدادادي را نشان دهد و هم فرهنگ و خرده فرهنگ هاي كويرنشينانِ حوزه فرهنگي لوت را به جهان پيوند زند.
در حال حاضر كرمان اولين استان به لحاظ آثار ثبت جهاني در كشور است و شهداد در 93كيلومتري شمال شرق كرمان و چسبيده به لوت قرار دارد و سرشار از جاذبه هاي تاريخي و طبيعي است.
حدود دو دهه از تغيير نگاه به كوير شهداد، كنار زدن شن هاي گمنامي و وزيدن نسيم آشنايي با جاذبه هاي آن مي گذرد. همه چيز از همايش ملي شناخت كوير در دي ماه 78 آغاز شد كه پاياني بر نگاه هاي كليشه اي به كوير به عنوان منطقه اي دورافتاده و برهوتي هولناك بود و به درستي توانست اميد به آينده را در دل مردمان همسايه كوير متبلور سازد.
اينك با گذشت 17 سال از گشودن درهاي كوير به روي گردشگران؛ ثبت جهاني كوير، اميد به روزهاي بهتر را در دل همسايگان كوير دوباره زنده كرده است. اهالي بخش شهداد قدردان تلاش هاي دولتمردان و مديران كشوري، استاني و محلي و فعالان و محققان در ثبت جهاني كوير لوت هستند و آن را نقطه عطفي در تاريخ اين منطقه قلمداد مي كنند. اميد و نشاطي كه اين روزها در دل اهالي و بويژه جوانان ايجاد شده وصف شدني نيست.
كوير در دو دهه اخير همواره با گردشگري پيوند داشته است. گردشگري كوير، با فراز و فرودها و تهديد و فرصت هايي همراه بوده و زين پس، حفظ پهنه كوير و محافظت از دانه دانه شن هايش وظيفه اي، همگاني است. گردشگري كوير و توسعه آن، مادامي پذيرفتني است كه به زيبايي و عارضه هاي طبيعي كوير لوت آسيب نرساند و توسعه پايدار و ماندگار در مناطق كويري شكل گيرد.
واقعيت ها در سال هاي گذشته از افزايش مهاجرت از شهداد، كاهش جمعيت دانش آموزي، رها شدن باغات مركبات و نخيلات با انبوهي هيزم و درختان خشكيده و بدون حصار، تعطيلي برخي شعب بانك ها، از رونق افتادن بازار قديمي و انبوه درهاي قفل زده منازل در كوچه پس كوچه هاي شهداد حكايت دارد اما از دو سال قبل با رونق دوباره گردشگري و سفر هزاران گردشگر و ايجاد مراكز بومگردي، روند مهاجرت كند و اميد به رونق شهداد جان گرفته است اميدي كه با تدبير مديران توسعه گرا مي تواند پاياني بر سال هاي عقب ماندگي شهداد باشد. جايي كه با سابقه 7 هزار ساله تاريخي و تنوع جاذبه هاي طبيعي و منحصر به فرد، بسان ثروتنمدي فقير مي زيد و اينك به نگاه علمي، برنامه ريزي جامع و توسعه درونزا نياز دارد.
شايد در گام اول به سمت تامين نقدينگي و يافتن سرمايه گذار برويم اما پيش شرط توسعه شهداد، توجه به عناصر معنوي توسعه از قبيل ارتقاي اميد، افزايش اعتماد، انسجام و مشاركت اجتماعي، زدودن موانع فرهنگي توسعه، تعامل بيشتر مديران با مردم و قدرت بخشي به جامعه محلي است. به عبارتي، عناصر كمي بدون عناصر كيفي توسعه، نمي توانند جهش آفرين و پايدار باشند و اگر بدونِ توجه به عناصر كيفي . معنوي؛ توسعه اي هم اتفاق بيفتد عمري كوتاه و ساختار و فرمي كاريكاتورگونه و زائد خواهد داشت تا آنكه در تاروپود زندگي بوم نشينان جاري باشد.
اين موضوع نشان مي دهد بايد به سراغ جامعه محلي و نخبگان بومي رفت و با مشاوره آنها و مطالعات تطبيقي و كمك گرفتن از عناصر بيروني، برنامه توسعه و پيشرفت شهداد را به عنواني يكي از پايگاه هاي ميراث طبيعي و تاريخي كوير تدوين و عملياتي كرد. برنامه اي كه روي كاغذ نماند و به متن جامعه وارد شود.
نكته ديگر، نگاه فراگير و جامع به حوزه جغرافيايي كوير از كرمان تا سيستان و خراسان جنوبي است. همچنين در محدوده استان كرمان، توسعه شهداد با توسعه اندوهجرد، تكاب، سيرچ، تكاب، چهار فرسخ، جوشان، گلباف و دهها آبادي ديگركامل مي شود كه نيازمند بازتعريف و شناخت كامل ظرفيت هاي معنوي و مادي و قرار گرفتن در چرخه توسعه كوير هستند. توسعه منطقه با توجه به ثبت جهاني كوير، اهميت ارتباطات فرامحلي را نيز ضروري كرده است.
در مجموع توسعه و پيشرفت شهداد در پرتو ثبت جهاني كوير و ظرفيت هاي گردشگري، معدني، طبيعت گردي و فرهنگي آن، كرمان را نيز از اين رويداد بزرگ متاثر مي سازد به گونه اي كه مي توان گفت: خورشيد توسعه كرمان از دل كوير شهداد طلوع مي كند.
بيدار كردن و طلوع خورشيد توسعه، به مدد برنامه ريزي و تدبير مسئولان؛ همراهي و مشاركت مردم و تقويت بخش غيردولتي و به فرموده رهبر معظم انقلاب اقدام و عمل تحقق مي يابد.
*دكتراي علوم ارتباطات اجتماعي