شرق و جنوب كشور، سرزمین ارواح می شود/ برای حل بحران آب، همه مسئولان و مردم باید بسیج شوند

عیسی كلانتری مشاور معاون اول رئیس جمهور در امور آب، كشاورزی و محیط زیست و دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه است. وی دكتری خود را در رشته فیزیولوژی و بیوشیمی محصولات كشاورزی از دانشگاه ایالتی آیوا آمریكا در سال 1360 دریافت كرد. دبیركل 64 ساله خانه كشاورز، نسل كنونی را خودخواه ترین ساكنین چند هزار ساله این سرزمین می داند و معتقد است این نسل كمر به خشك كردن كامل ایران بسته و چیزی برای آیندگان به جای نمی گذارد. وی دل پری از برنامه ششم توسعه دارد و می گوید این برنامه، تنها خشك شدن منابع آبی كشور را شدت می بخشد. كلانتری بحران آب كشور را از جنگ 8 ساله ایران و عراق هم تهدید كننده تر می داند.

ایرنا: پیش از این در جایی گفته بودید اگر فكری به حال حفظ ذخایر تجدید پذیر آب نشود در كمتر از 30 سال دیگر، باید 50 میلیون ایرانی از كشور مهاجرت كنند. این عدد 50 میلیون از كجا آمده است؟
كلانتری: جمعیت شرق زاگرس و جنوب البرز تا مرزهای جنوبی و شرقی كه همه باید كوچ كنند.

ایرنا: چه استانهایی از این قضیه ایمن هستند؟
كلانتری: دو استان شمالی كشور و استان های غرب زاگرس.

** چیت چیان و دولت به تنهایی نمی توانند كاری كنند

ایرنا: بخشی از این جمعیت 50 میلیون نفری نمی توانند به شمال كشور مهاجرت كنند؟
كلانتری: شمال كشور اشباع شده و ظرفیت جذب جمعیت بیشتر را ندارد. بخشهای عمده مناطق شمالی كوهستانی و وسعت دشت هایش اندك است كه آن هم پر شده است.

ایرنا: این پیش بینی تان برای 30 سال آینده است؟
كلانتری: بله. 4 سال پیش گفته بودم 30 سال. الان حداكثر ظرف 25 سال آینده به آن وضعیت خواهیم رسید.

ایرنا: از زمانی كه آقای چیت چیان به عنوان وزیر نیرو منسوب شده تا چه حد جلوی اتلاف منابع آب گرفته شده است؟
كلانتری: آقای چیت چیان دارد تلاشش را می كند. من از سال 60 به بعد با همه وزرای نیرویی كه آمده اند آشنا بوده ام. هیچ وزیری به اندازه چیت چیان مسائل و مشكلات آب را درك نكرده است. ایشان دارد تلاشش را می كند ولی به تنهایی زورش نمی رسد؛ حتی زور مجموعه دولت هم نمی رسد. اگر همه جامعه از مقامات بالا گرفته تا مردم، وارد مساله‌ آب نشوند كاری از چیت چیان یا حتی تمامی دولت ساخته نیست.

ایرنا: اما بانك توسعه آسیاسی در سال 2013 گفته بود كشورهای آسیایی با بحران كمبود آب مواجه نیستند بلكه با بحران مدیریت آب رو به رو هستند؟!
كلانتری: ما هم بحران مدیریت آب داریم هم بحران كمبود آب. ضعف مدیریت سر جای خود، ولی ما در مناطق عظیمی از كشور كمبود آب شدید داریم. تقریبا همه سفره های آب زیرزمینی را هم تخلیه كرده ایم و چیزی نمانده كه ما روی آن قسم بخوریم یا دعوا كنیم .
مصرف اصلی آبمان هم در بخش كشاورزی است. اما هنوز مسئولین نظام قائل به این نیستند كه در این كشور به خصوص از جنوب البرز و شرق زاگرس تا مرزهای شرقی و جنوبی بحران آب داریم. سرانه باقیمانده آب این نواحی كمتر از 800 متر مكعب است یعنی ما درون بحرانیم نه در مرز بحران؛ چرا كه وقتی سرانه آب از 1000 متر مكعب كمتر شد، بحران آغاز می شود.
مسئولین نظام هنوز فكر می كنند این حرفها، بی اساس و غیرعلمی است. آنها هنوز به طور كامل باور نكرده اند كه كشور وارد بحران آبی شده است لذا در برنامه ششم توسعه هم كه در مجلس مطرح است همان فشارهای سابق ادامه دارد. درست است در این برنامه ذكر شده كه مصرف آب 10 میلیارد متر مكعب تا پایان برنامه كم شود ولی این مقدار جواب نمی دهد، چرا كه آب تجدید پذیر كشور 90 میلیارد متر مكعب است. همه ارگان های بین المللی توسعه و سازمان ملل صریحا تاكید كرده اند كه حد نهایی برداشت از آب های تجدیدپذیر 40 درصد است. یعنی ما از این 90 میلیارد متر مكعب آب تجدید پذیر كشور در سال فقط می توانیم 36 میلیارد آن را به صورت سالیانه برداشت كنیم. در حالی كه طبق آمار وزارت نیرو، سالانه 97 میلیارد متر مكعب از آب برداشت می شود یعنی 108 درصد.
ضمن اینكه این 97 میلیارد متر مكعب به طور مساوی در كشور تقسیم نشده است. در نقاط كم بارانی مانند استان خراسان بیشتر از 130 درصد، در كرمان بالای 110 درصد، در فارس بالای 100 درصد برداشت می كنیم یعنی سفره های آب زیرزمینی این مناطق تقریبا از دست رفته و غیرقابل بازگشت است حتی اگر در این مناطق باران های سیل آسا داشته باشیم.

** سیل هم بیاید سفره های آب زیرزمینی پر نمی شود

ایرنا: چرا؟
كلانتری: وقتی سفره های زیرزمینی خشك می شوند، طبقات خاك نشست می كنند و محل ذخیره آب از بین می رود. از این رو اگر بارندگی 10 برابر قبل هم شود باز آب روی سطح زمین جاری می شود و نمی تواند به داخل خاك نفوذ كند.
شوربختانه هنوز مسوولین كشور بحران آب را باور نكرده اند و برنامه ششمی كه ارائه شده است دلیل محكمی برای این ادعاست. به طور مثال اگر ارگانی مثل وزارت جهاد كشاورزی این شرایط بحرانی را پذیرفته بود، به جای كاهش 10 میلیارد مترمكعب آب تا پایان برنامه ششم، حداقل 30 میلیارد مصرف آب را كم می كرد.

ایرنا: اگر این ملاحظه كاری ها كه اشاره می كنید واقعیت داشته باشد دلیل آن چیست؟ در مورد دریاچه ارومیه گفته بودید به خاطر فشار چند نماینده محلی، دولت از طرح خرید ' حق آب' كشاورزان صرف نظر كرد؟
كلانتری: به نظر من دلیل اصلی این رویكرد مسوولین، باورنكردن بحران آب است. یكی از مقصرین اصلی در این زمینه هم متخصصین كشور هستند كه مسئولین را توجیه نكرده اند. كارشناسان آب، زمین شناسی و انجمن های علمی كه خطرات پیش روی كشور را می دانند ولی از گفتن آن ابا می كنند. آنها از طریق آینده پژوهی به خوبی از بلای هولناكی كه به زودی و صرفا به خاطر كم آبی، بر سر كشورشان می آید با خبرند ولی با سیاسی كاری یا بی تفاوتی از كنار آن می گذرند؛ چرا كمبود آب را فقط باید از زبان 4 تا 5 نفر در ایران بشنویم؟! یعنی صدها متخصص دیگر از این وضعیت آگاه نیستند؟! واقعا نمی دانم، شاید این افراد برای زندگی خود و خانواده شان، جایی غیر از ایران را پیش بینی كرده اند كه روزه سكوت گرفته اند!
از سویی، حاكمیت هم نگران است اگر آب كشاورزان را كم كند چه پیش می آید؟

ایرنا: تبعات اجتماعی و سیاسی این مهاجرت 50 میلیونی را چگونه ارزیابی می كنید؟
كلانتری: بسیار وحشتناك. در این حد كه شاید چیزی به نام ایران دیگر وجود نداشته باشد. از سویی مگر 50 میلیون مهاجر شوخی است؟! 5 میلیون آواره سوری تركیه و تمام اروپا را به هم ریخته است. حالا این جمعیت بشود 50 میلیون نفر، دیگر سنگ روی سنگ بند نمی شود.

**خودكفایی گندم در مزرعه سعود الفیصل

ایرنا:نگرانی ها درباره تشدید بحران آب در مناطق مرزی كشور از سوی برخی متخصصین مطرح شده است. اینكه اگر این مناطق خالی از سكنه شود از نظر امنیتی چه اتفاقی می افتد؟ آیا این نواحی تبدیل به حیاط خلوت جریان های تكفیری مانند داعش و القاعده نخواهد شد؟
كلانتری: مسئولین نظام برداشت اشتباهی دارند و آن اینكه حتما باید كشور را با كشاورزی آباد كرد. برای همین فكر می كنند بخش كشاورزی مكلف است1. غذای همه مردم ایران را تولید كند2. مسائل ژئوپولیتیك را حفظ كند3. هیچ گونه تغییری هم در منابع آبی كشور به وجود نیاورد.
یعنی جمع نقیضین! در حالی كه می توان مناطق مرزی را با توسعه تجارت، خدمات و صنایع توسعه داد و از آب آنها نه در راه كشاورزی، بلكه برای حفظ محیط زیست این مناطق بهره برد.
یادم هست در دهه 70 كه وزیر كشاورزی بودم مدام به من توسری می زدند كه عربستان كه یك بیابان است در تولید گندم خودكفا شده است ولی ما هنوز گندم وارد می كنیم!؟ همان موقع پاسخ می دادم كه باید دید این خودكفایی به چه قیمتی رخ داده است.
اما بهای تمام شده گندم برای عربستانی ها چقدر بود؟
سال 1376 كه ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی به پایان رسیده بود به اتفاق ایشان سفری به عربستان داشتیم. به مزرعه سعود الفیصل وزیر خارجه رفتیم تا كار را از نزدیك ببینیم. آنها آب را از عمق 1300 متری بیرون می كشیدند. این آب را كه 73 درجه سانتیگراد حرارت داشت را به برج های خنك كننده می بردند و از ارتفاع 30 متری به پایین می ریختند تا دمایش به 42 درجه برسد. سپس آن را با لوله به مزرعه
می بردند و گندم ها را آبیاری می كردند. محاسبه ها نشان می داد تنها قیمت انرژی كه برای تولید هر تن گندم صرف می كردند 800 دلار بود؛ آن هم زمانی كه قیمت جهانی گندم، تنی 130 دلار بود. اگر خودكفایی این بود ما آن را نمی خواستیم و ترجیح می دادیم وارد كننده باشیم.

ایرنا: و عربستان الان دوباره وارد كننده گندم شده است؟
كلانتری: بله. آنها اصلا آبهایشان را تمام كردند. ولی باز آنها یك پشتوانه قوی مالی و یك راه دررویی برای خود باقی گذاشته اند. سالانه 100 میلیارد دلار نفت می فروشند و 25 میلیون نفر جمعیت هم بیشتر ندارند، یعنی سرانه 4 هزار دلار بر هر نفر. اما ما چه؟ با این جمعیت 80 میلیونی و با این درآمد نفتی پایین می خواهیم چكار كنیم؟
ما نباید منابع تجدید پذیرمان را غیرقابل تجدید كنیم. باید در كشورداری به این مساله بسیار توجه كنیم.

ایرنا: سوال دیگری كه به ذهن می رسد. آیا كشورهای همسایه، امكان سرویس دادن به این مهاجران را دارند؟
كلانتری: قطعا خیر. حتی آب آنها برای این كار كافی نیست.

** شرق و جنوب كشور سرزمین ارواح می شود

ایرنا: از عوارض این بحران می گفتید؟!
كلانتری: بله. كشاورزی تقریبا به طور كامل در این مناطق تعطیل می شود. گرد و غبار و توفان های پیاپی نمك ، آنجا را غیرقابل زیست می كند؛ چرا كه حیات این مناطق صرفا به آبهای زیرزمینی بسته است نه آبهای جاری. در فلات مركزی ایران بجز زاینده رود، رودخانه ای نداریم و همه رودخانه های ما در غرب، شمال یا جنوب غرب كشور جاری است. از سویی شاغلین كشاورزی این مناطق هم كاملا بیكار می شوند. مصادیق این وضعیت را هم اكنون در بخش هایی از جنوب و شرق كشور شاهدید.

ایرنا: چطور؟
كلانتری: خیلی ساده. استان فارس تا حدود سال 1380سالانه دومیلیون تن گندم تولید می كرد و علاوه بر این، كشت دوم هم داشت. اما الان نه تنها كشت دوم ندارد بلكه سالانه یك میلیون تن نیز نمی تواند گندم تولید كند؛ چرا كه آب لازم وجود ندارد.
علاوه بر این، بسیاری از باغات و مزارع فارس، كرمان و خراسان در حال خشك شدن هستند. اینها آهسته آهسته به شهر ارواح تبدیل می شوند و اگر به سرعت فكری به حال آنها نشود از همین حالا ممكن است موج مهاجرت شروع شود.
مع الاسف برنامه ششم از این روند خوفناك جلوگیری نمی كند، ضمن اینكه روش موجود در استفاده از منابع آبی نیز غیرقابل ادامه دادن است.

ایرنا: برخی هم معتقدند این برنامه، روند كم آبی را تشدید می كند؟
كلانتری: قطعا. شما الان 90 میلیارد متر مكعب آب تجدید پذیر دارید كه سال به سال هم مقدار آن كم می شود اما می خواهید تا 5 سال دیگر 10 میلیارد از مصرف فعلی آن یعنی 97 میلیارد كم كنید تا مصرف ما 87 میلیارد مترمكعب شود.87 میلیارد هم تقریبا تا 5 سال دیگر می شود 100 درصد ذخایر آب تجدید پذیر؛ چرا كه با روند فعلی، ذخایر آب تا آن موقع حدود 10 میلیارد كمتر می شود. اگر تا پایان برنامه تا 30 میلیارد متر مكعب كم می كردیم می توانستیم امیدوار باشیم.
از سویی هیچ تغییری هم در سیاست های كلان كشاورزی نمی بینیم.

ایرنا: منتقدان می گویند باید برای كاهش مصرف آب، بر كشت گلخانه ای سرمایه گذاری شود؟
كلانتری: شاید بهره وری كشت گلخانه ای از نظر میزان آب مصرفی 5 برابر كشت عادی باشد. اما در گلخانه غیر از خیار،گوجه فرنگی و فلفل دلمه ای چه چیز به عمل می آید؟ علوفه را می توان در گلخانه كاشت؟ برنج و غلات، چغندر قند و درختان میوه را كجا می خواهید به عمل آورید؟!

** همه ایران باید بر ضد كم آبی بسیج شود

ایرنا: افزایش بهره وری آب در بخش كشاورزی تا چه حد می تواند راهگشا باشد؟
كلانتری: شاید 10 سال پیش می شد این كار را كرد ولی الان دیگر فایده ای ندارد. ما چاره ای نداریم جز اینكه ابتدا مصرف آب را كم كنیم و بعد به فكر افزایش بهره وری باشیم. اگر به این فكر باشیم كه به موازات افزایش بهره وری و به صورت تدریجی مصرف آب را كاهش دهیم سخت در اشتباهیم.
برای همین اگر می خواهیم به سمت كشت گلخانه ای برویم سیاست بدی نیست و اشكالی هم ندارد ولی این دلیل نمی شود كه مصرف آبمان را كم نكنیم. ابتدا باید 30 میلیارد متر مكعب از مصرف آب را با عزمی قاطع كاهش دهیم؛ بعد هم روی افزایش بهره وری سرمایه گذاری كنیم.

ایرنا: این 30 میلیارد طی چند سال باید كم شود؟
همین امسال یا سال آینده.

‌ایرنا: در بخش كشاورزی؟
كلانتری:بله، 90تا 95 درصد كاهش مصرف آب باید در این بخش باشد.

ایرنا: یعنی حق آب را از كشاورزان بخریم ؟
كلانتری: بله.

ایرنا: خب. با این بحرانی كه بر اثر بیكاری این كشاورزان ایجاد می شود چه كار می شود كرد؟
كلانتری: ببیند در حال حاضر سالانه حدود 7.5 میلیارد متر مكعب توسط چاههای سطحی، نیمه عمیق و عمیق غیرمجاز در كشور آب برداشت می شود. كمی بیشتر از این حجم هم توسط چاههای مجاز ولی به صورت غیرقانونی از سفره های زیرزمینی بیرون كشیده می شود. یعنی كشاورزی كه مجوز برداشت 20 لیتر آب را دارد 30 لیتر برداشت می كند. یعنی سالانه بیش از 15 میلیارد متر مكعب به صورت غیرقانونی از آبهای زیرزمینی كشور مصرف می شود.
وزارت نیرو و دولت به تنهایی نمی توانند با این حجم تخلف برخورد كنند و همه حاكمیت باید در این باره توجیه باشند. قوه قضائیه و بسیج و خود مردم باید با این دزدی آب برخورد كنند.
رادیو تلویزیون را نگاه كنید. دهها شبكه سراسری دارد و بسیاری از برنامه هایی هم كه پخش می كند جاذبه و مخاطب لازم را ندارد. چرا روزی یكی دوساعت به پخش برنامه هایی درباره آب اختصاص نمی دهد؟! چرا مردم و مسئولین را آگاه نمی كند؟!
تجربه نشان داده مردم اگر از خطراتی كه كشورشان را تهدید می كند آگاه شوند جلوتر از حكومت راه می افتند و از سرزمین خود دفاع می كنند. مگر به خاطر چند هزار كیلومتر مربع از خاكشان، 8 سال با صدام و حامیانش نجنگیدند؟ صدها هزار شهید و جانباز هم دادند.
چطور ممكن است چنین مردمی نسبت به خطر كم آبی كه كشورشان را در آستانه از هم پاشیدگی قرار داده است بی تفاوت باقی مانده اند؟ علت این است كه از عمق فاجعه آگاه نیستند. این تقصیر حاكمیت، دولت و رسانه هاست. علاوه بر این حاصل كوتاهی انجمن ملی آب و امثالهم است كه از 20 سال پیش می دانستند با این نوع بهره برداری از آب، چه بلایی سر سفره های زیرزمینی می آید ولی سكوت كردند.

** فشار غیرمنطقی برخی نمایندگان مجلس به وزارت نیرو

ایرنا: برخی ، عده ای از متخصصان را متهم می كنند كه چون از این روند مصرف آب سود می بردند هشدارهای لازم را نمی دادند؟
كلانتری: این را از خود اینها باید پرسید. ولی تعدادی از آنها كه مشاور پیمانكاران سد سازی و غیره بودند نانشان در بهره برداری بی رویه از آب بود. برخی دیگر هم همانطور كه گفتم سیاسی كاری می كردند و عده ای دیگر هم به سرنوشت سرزمینشان بی تفاوت بودند. البته الان كه وارد بحران شده ، آهسته آهسته صدایشان دارد در می آید. در حالیكه این هشدارها را باید 20 سال قبل می دادند.
سال 82 نامه ای به رئیس جمهور وقت نوشتم و گفتم دریاچه ارومیه خشك خواهد شد. ایشان نامه را به سازمان محیط زیست ارجاع دادند اما این سازمان گفت چنین اتفاقی نمی افتد. سال 89 مجبور شدم نامه ای به مقام معظم رهبری بنویسم.
یك سری مسائل قابل پیش بینی است. الان حل بحران آب كشور از جنگ ایران و عراق خیلی سخت تر است. 10 سال پیش خیلی راحت تر بود ولی الان حتی اگر همه حاكمیت و مردم هم تلاش كنند باز كار بسیار دشواری در پیش داریم.

ایرنا: سوالم بی پاسخ ماند. اگر آب كشاورزان را بخریم بیكاری گسترده ای بین آنها ایجاد می شود؟ با توجه به اینكه صنعت ما هم كشش جذب این افراد را ندارد؟
كلانتری: مثال جنگ را برای همین زدم. وقتی جنگ ایران و عراق شروع شد كسی در وهله اول به این فكر نمی كرد و نباید هم می كرد كه با موج بیكاری ناشی از جنگ و بمباران ها چكار باید كرد؟ بلكه ابتدا فكر و ذكر همه ، مقابله با پیشروی عراق بود.
برای همین درباره بحران آب با قاطعیت می گویم هیچ اولویت دیگری را نباید به بحران آب ترجیح دهیم. یعنی باید ابتدا حق آب كشاورزان را بخریم و مصرف را حداقل 30 میلیارد متر مكعب در سال كاهش دهیم، سپس به آن فكر كنیم كه برای این حجم وسیع كشاورزان بیكار چگونه باید شغل ایجاد كرد. اگر عكس این راه را برویم شكست حتمی است. بنابراین نمی توان گفت ابتدا برای 4 میلیون كشاورزی كه بیكار می شوند كار درست كنیم بعد حق آب آنها را بخریم. چرا كه این روند ممكن است 10 تا 20 سال طول بكشد و تا یك دهه دیگر همه آبها خشكیده اند. آن وقت شما به جای 4 میلیون نفر با 20 میلیون انسان مواجه می شوید كه دیگر در این بیابانها نمی توانند هیچ شغلی برای امرار معاش پیدا كنند چرا كه عملا امكان زیست برای آنها وجود ندارد.
صریح بگویم حل این مساله بسیار سخت است ولی اگر حل نشود ما را نابود خواهد كرد. هزینه های صرفه جویی در مصرف آب را هم همه باید بدهند؛ هم حكومت، هم مردم؛ چرا كه از سازمان نیمه فشل و بی پول وزارت نیرو كار بیشتری برنمی آید. هر چند همه در حرف حامی این وزارتخانه هستند.
متاسفانه در این وضعیت، شاهدیم عده ای از نماینده های مجلس آقای چیت چیان را تحت فشار گذاشته اند كه چرا سدهای نواحی تحت نمایندگی ما را نمی سازید تا كشاورزی مان را توسعه دهیم؟
آقا! آب تمام شد؛ شما هنوز انتظار دارید وزارت نیرو برای شما سد بسازد. برای مهار كدام آب؟ غیر از برخی مناطق شمالی كشور دیگر ظرفیت سدسازی وجود ندارد. توسعه كشاورزی را باید دیگر در خواب دید. باید به فكر توسعه و ایجاد اشتغال از طریق صنعت و خدمات بود.

** شهرها نشست می كنند

ایرنا: برنامه ای برای توسعه صنعت مناطق شرقی و جنوبی كشور وجود دارد؟
كلانتری: من نمی دانم.

ایرنا: اما شما مشاور آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهور هستید؟
كلانتری: فكر نمی كنم وجود داشته باشد. آب صنعت و شرب را اگر لازم باشد می توان با آب دریا هم تامین كرد و توجیه اقتصادی هم دارد ولی اصل هدررفت آب در بخش كشاورزی است و جای اصلی صرفه جویی هم همین بخش است.
با افزایش بهره وری آب می توان با همین 2 میلیارد متر مكعب برداشت فعلی، چرخ صنعت را بدون مشكل چرخاند و حتی اگر افزایش جمعیت هم داشته باشیم آب شرب را می توان با مصرف بهینه، تامین كرد اما آنچه در حال تبدیل ایران به یك بیابان لم یزرع و كاملا خشك است و شهرها و دشت های ما را تعطیل خواهد كرد، مصرف افراطی آب كشاورزی است.
البته برخی ممكن است فكر كنند كه خب، حالا كه برای آب شرب مشكل نداریم پس چه نیازی به صرفه جویی در آب كشاورزی است. این یك فكر نابخردانه است چرا كه وقتی سفره های آب زیرزمینی خالی می شود، تعادل زمین به هم می خورد و زمین نشست می كند. همین الان داد موسسات تحقیقاتی مسكن و شهرسازی درآمده كه زمین شهرها دارد نشست می كند و ساختمان ها دارند مشكل پیدا می كنند.
از سویی آنقدر توفان شن و نمك و گرد و غبار ایجاد می شود كه كسی جرات زندگی در این مناطق را نخواهد داشت؛ ضمن اینكه بیماریهای تنفسی، پوستی و سرطان های بسیاری را شاهد خواهیم بود.

ایرنا: برچه مبنایی این قدر با قاطعیت از بحران آبی سخن می گوئید؟
كلانتری: من 35 سال در جمهوری اسلامی دارم كار می كنم و در این مدت از بخش كشاورزی خارج نشده ام. شاید تنها كسی هستم كه از این دستگاه به آن دستگاه و از این وزارتخانه به آن وزارتخانه نرفته ام. یك زمانی در بخش دولتی كشاورزی بودم الان هم در بخش خصوصی و تشكل های كشاورزی ام.
انتظار ندارم این باوری كه از آب دارم را همه داشته باشند ولی توقعم این است كه حداقل 20 درصد از مسئولین و جامعه چنین باوری را داشته باشند. چرا كه می بینیم ایران دارد از بی آبی می سوزد. حالا یك عده افراد ناآگاه می گویند آب دریا را شیرین می كنیم و به كشاورزی می آوریم.

ایرنا: این تفكر اخیر را چرا مردود می دانید؟
كلانتری: هزینه شیرین كردن هر متر مكعب آب در كنار ساحل، حداقل چیزی حدود 2هزار تومان است. این آب اگر بخواهد به 100 كیلومتری ساحل انتقال داده شود 2 هزار تومان هم هزینه انتقالش می شود یعنی هر لیتر آب 4 هزار تومان در می آید. هر هكتار گندم هم 5 هزار مترمكعب آب مصرف می كند تا 5 تن گندم از آن بیرون آید. یعنی حتی اگر شما در یك هكتار و در همان كنار ساحل هم گندم بكارید فقط 10 میلیون تومان پول آب آن می شود، آن هم گندمی كه قیمتش تنی 1 میلیون تومان است. یعنی كشاورز فقط برای آبیاری یك هكتار ، باید حداقل 5 میلیون تومان متضرر شود. تازه اگر آب تنها هزینه كشت گندم باشد كه نیست.

** ارزش افزوده آب در بخش صنعت 40 برابر كشاورزی است

ایرنا: آب آشامیدنی و آب صنعت چه؟
كلانتری: آب آشامیدنی و صنعت در هر شرایطی تامین می شود مشروط بر اینكه سرمایه گذاری اقتصادی لازم انجام شود. حرفم درباره آنها نیست بلكه آب كشاورزی را می گویم. غیر از كشت محدود گلخانه ای با آب دریا هیچ كار دیگری نمی شود كرد، چرا كه توجیه اقتصادی ندارد. اصلا مسائل محیط زیستی شیرین كردن آب دریا را كنار بگذاریم باز هم امكان این كار وجود ندارد. كافی است نزد خانم معصومه ابتكار رئیس سازمان محیط زیست بروید تا دهها مشكل محیط زیستی شیرین كردن آب دریاها را برای شما بگوید.

ایرنا: صنعت كشور در حال حاضر چه میزان آب مصرف می كند و چه سهمی از تولید ناخالص ملی دارد؟
كلانتری: صنعت سالانه حدود 2میلیارد مترمكعب آب مصرف می كند و بین 25 تا 30 درصد تولید ناخالص ملی متعلق به آن است. آن هم صنعتی كه الان نیمه تعطیل است.

ایرنا: بخش كشاورزی چه؟
كلانتری: طبق آمار وزارتخانه های نیرو و كشاورزی بین80 تا 88 میلیارد متر مكعب با سهم 9 درصدی در تولید ناخالص ملی.
یعنی با یك چهلم مصرف همین مقدار آب، می توان در بخش صنعت همان مقدار تولید ناخالص ملی را داشت.

** افزایش قیمت نان نیاز گندم كشور را تقریبا نصف كرد

ایرنا: شما در دهه قبل یكی از منتقدان اصلی بحث خودكفایی محصولات كشاورزی بوده اید. چرا؟
كلانتری: خودكفایی الان با 10 سال پیش فرق دارد. 10 سال قبل 70 میلیون جمعیت داشتیم اما سالانه 15 میلیون تن گندم مصرف می كردیم. اما الان 10 میلیون نفر به جمعیت اضافه شده اما به بركت گرانی نان، سالانه 9 میلیون تن بیشتر گندم مصرف نمی كنیم. قبلا نان تقریبا مجانی بود و جای خوراك به دام ها داده می شد. یك كیلو كنسانتره خوراك دام 50 تومان بود ولی نان كیلویی 5 تومان در می آمد. تقاضا برای نان خیلی زیاد بود و خودكفایی گندم معنایی جز برهم زدن نظام كشت و هدر دادن منابع نداشت. اما الان كسی دیگر نان دور نمی ریزد، همانطور كه گوشت و روغن نباتی را دور نمی اندازد. از سویی مصرف نان برای دام نیز صرفه اقتصادی ندارد و گران درمی آید. برای همین سقف مصرف ما 9 میلیون تن در سال است و حتی در شرایط بد خشكسالی نیز می توانیم حداقل 8 میلیون تن آن را در داخل تولید كنیم.
ما اكنون می توانیم در گندم خودكفا شویم یا نشویم؛ اما این اصل ماجرا نیست. مهم این است كه ما چقدر حق داریم آب مصرف كنیم؟
كاری هم ندارم به اینكه با این آب گندم تولید كنیم یا فولاد؟ درباره نحوه مصرف آب صحبت نمی كنم چرا كه دیگر كار ما از این حرفها گذشته است. الان خطر خیلی خیلی جدی تر است. حرف من این است كه اگر بخواهیم مطابق استانداردهای بین المللی برای مناطق خشكی مانند ایران، حداكثر از 50 درصد آب تجدید پذیر خود استفاده كنیم مجاز به استفاده از 45 میلیارد متر مكعب آب در سال هستیم نه 97 میلیارد.
از این 45 میلیارد هم حدود 10 میلیاردش برای شرب، بهداشت و صنعت باید مصرف شود. 35 میلیارد باقی مانده اش را هم باید بدهیم به كشاورزی. حال هر چه می خواهند به عمل آورند از گندم گرفته تا ذرت و شكر و گوشت و طیور.
اگر این مقدار آب مصرف كنیم این سرزمین زنده می ماند و از بین نمی رود. متاسفانه نسل حاضر خودخواه ترین نسل شش، هفت هزار سال گذشته ایران است. با اضافه برداشت آب می خواهد همه چیز را با خود نابود كند. برای نسل های بعد هم چیزی باقی نگذارد.
ما 3 كار باید بكنیم. نخست اینكه مصرف آب كشور را به شدت كاهش دهیم. دوم اینكه تا حد امكان، نیازهای موجود كشور را با سرمایه گذاری و با حداكثر صرفه جویی در داخل كشور تولید كنیم. سوم اینكه چقدر باید جمعیت داشته باشیم تا بتوانیم غذای آنها را تامین كنیم. چرا كه بخش زیادی از آن را باید از دیگر كشورها بخریم و برای این كار نیاز به پول داریم. باید ببینیم اصلا چقدر پول داریم كه غذای مردمان خود را تامین كنیم.
اینها مهم هستند. وگرنه ممكن است دستگاه كشاورزی كشور بگوید من اصلا گندم تولید نمی كنم و فلان محصول را تولید می كنم كه 10 برابر درآمد دارد و با یك دهم آن، گندم مورد نیاز كشور را وارد می كنم و مابقی آن را به عنوان سود نصیب خود می كنم. اینها هیچ اشكالی ندارند و تهدید كننده نیستند.
تهدید اصلی ، بی آبی است. تهدید اصلی ، شور شدن آب است.

ایرنا: شور شدن آب؟
كلانتری: همزمان كه مقدار آب كشور كم می شود كیفیت آن نیز تقلیل می یابد و شور می شود. ضرر شور شدن آب نیز كمتر از كاهش حجم آب نیست. چرا كه به طور مثال، با آب با شوری 100 واحد در یك هكتار می توان 50 تن توت فرنگی تولید كرد اما با آب شرب تهران كه شوری اش 4تا 5 برابر این مقدار یعنی بین 400 تا 500است حداكثر 20 تن توت فرنگی می توان به عمل آورد. وقتی آب به سمت شور شدن
می رود تولید و بهره وری آن، به طور قابل توجهی كاهش می یابد.

**بارش ناچیز برف، قناتها را خشكانده است

ایرنا: مدتی پیش مطلبی را می خواندم كه در آن گفته شده بود اگر بخواهیم قنات های كشور را احیا كنیم با صرف هزینه ای حدود 1500 میلیارد تومان امكان پذیر است. این مبلغ، بسیار بسیار كمتر از هزینه ساخت یك سد مخزنی بزرگ است؟
كلانتری: این اتفاق در برخی مناطق می تواند بیفتد نه همه كشور. اقلیم امروز ما با اقلیم 30-40 سال گذشته تفاوت كرده است. 90 درصد آب قناتها از برف تامین می شد و 10 درصد آن از باران. دیگر برفی وجود ندارد. بارش برف نسبت به 50 سال قبل كمتر از یك پنجم شده است.
ظرفیت سابق برای توسعه قنات ها وجود ندارد چرا كه جز در ارتفاعات كوهستان ها برفی دیده نمی شود كه آب شود و قناتها را سیرآب كند. بنابراین خیلی از قنوات ما اصلا آبی ندارند.
عمده سدسازی های كشور در جایی بوده است كه اصلا قناتی وجود نداشته است. بیشتر سدها در جنوب غرب كشور ساخته شده است كه یا رودخانه داشته یا چشمه و نیازی به ساخت قنات توسط مردم نبوده است.
قنوات ما در مناطق مركزی و كویری بوده كه اصلا آب جاری رودخانه یا چشمه های بزرگ برای سدسازی وجود نداشته است. شما كجای یزد، كرمان یا جنوب خراسان می توانید سد بسازید؟ بر روی كدام آب؟
از این رو نباید سدسازی هایمان را به یكباره رد كنیم. بسیاری از سدهای كشور اگر ساخته نشده بود الان مشكل آب كشور 10 برابر بود.
البته من لزوم مرمت و رسیدگی قنوات موجود را رد نمی كنم. اگر جایی بتوان هم قنات داشت هم سد، اولویت با قنات است. من مخالف سدهای غیرضرور بی حاصل هستم.
اما مساله این است كه چه قنات داشته باشیم چه سد، باید 30 میلیارد متر مكعب از مصرف آب كشور را كاهش دهیم تا آینده كشورمان را تضمین كنیم.

ایرنا: در زمینه اتلاف منابع آبی كشور در دنیا ركوددار هستیم؟
كلانتری: بله و مصر با اختلاف بسیار زیادی پشت سر ما قرار دارد. یعنی ما بالای 100 درصد برداشت از دخایر آبی خود داریم و بقیه كشورها زیر 50 درصد.

ایرنا: یعنی از كشوری چون عراق كه اقلیمی تقریبا شبیه ایران دارد نیز بدتر عمل كرده ایم؟
كلانتری: بله. خیلی بدتر عمل كرده ایم.

ایرنا: شایعاتی وجود داشت مبنی بر اینكه محور گردش كره زمین دور خورشید بر اثر سونامی چند سال قبل در جنوب شرق آسیا جا به جا شده است. همین باعث تغییر اقلیم گسترده ای در كره زمین شده كه برخی جنگل ها را به كویر و برخی بیابان ها را به مرتع تبدیل می كند. صحت دارد؟
كلانتری: اطلاعی در این باره ندارم. ولی تغییر اقلیم در كره زمین را شاهدم. اما آن را ناشی از اثرات گازهای گلخانه ای می بینم. در كره زمین كه سقفش با جو بسته شده است روزانه فقط 90 میلیون بشكه نفت سوزانده می شود. حدود دو و نیم برابر این مقدار هم گرما از ذغال سنگ و چوب و سایر سوخت ها به دست می آید. یعنی هر روز گرمایی معادل سوزاندن 300 میلیون بشكه نفت توسط انسان در كره زمین تولید می شود. خب. این گرما به كجا می رود؟ گاز كربنیك و اكسید ازت آن چه؟ سقف كره زمین هم كه بسته است. برای همین تغییر اقلیم را در سطح كره شاهدیم. كشور ما نسبت به 20 سال قبل یك و نیم درجه گرمتر شده است. كم آب بودیم و كم آب تر شده ایم. ممكن است جای دیگری هم كه پر آب بوده پرآب تر شده باشد. چنانچه شاهد سیل های ویرانگر در اروپا و چین هستیم. آب اقیانوس ها هم گرمتر شده است.

** آب آشامیدنی ما واقعا به برجام ربط دارد

ایرنا: آقای رئیس جمهور چند ماه پیش گفته بودند حتی آب آشامیدنی ما هم به برجام ربط دارد. سخن ایشان را چگونه ارزیابی می كنید؟
كلانتری: به نوعی درست است. چرا كه وقتی در كشور سرمایه گذاری نشود، هدررفت آب و نیاز آبی هم بیشتر می شود؛ چرا كه بر تولید داخلی فشار وارد می شود چون وارداتتان محدود است. تولیدكنندگان هم ناچار برای پاسخگویی به تقاضا مجبور به فشار بر منابع داخلی استراتژیك از جمله آب هستند.
قرار بود با برجام سرمایه گذاری بیشتر شود كه امیدواریم این اتفاق بیفتد؛ چرا كه بدون سرمایه گذاری امكان حفظ منابع آبی مان وجود ندارد.
فرقی هم نمی كند این سرمایه گذاری داخلی باشد یا خارجی. اگر در داخل چنین سرمایه ای نداریم حتما باید از خارج وارد كشور شود. باید میلیاردها دلار در آب سرمایه گذاری كرد تا نابود نشویم.

ایرنا: شما از جمله اشخاصی هستید كه تاكید زیادی بر توسعه پایدار داشته اید. گفته بودید سالها پیش وقتی صحبت از لزوم توسعه پایدار می كردید عده ای شما را غرب زده می دانستند؟ از سویی برخی می گویند مسئولین كشور به جای اینكه دنبال توسعه پایدار باشند، عشق روبان پاره كردن را دارند؟!
كلانتری: هر دو حرف درست است. توسعه پایدار 4 اصل دارد كه باید در آن رعایت شود و نمی توان هیچ كدام را قربانی اصل دیگر كرد.
من بر همین اساس با برخی سیاست های افراطی سازمان محیط زیست كاملا مخالفم چرا كه مسائل اجتماعی و انسانی را در نظر نمی گیرند. آنها گاهی یك حیوان یا یك گیاه را به انسان ترجیح می دهند.
توسعه پایدار علمی، جدید و مربوط به 40 سال اخیر است. از حدود دهه 70 میلادی هم در غرب به وجود آمد. در دهه های قبل از آن اصلا مطرح نبود و ملاك توسعه بود. اما به مرور این تفكر غالب شد و الان شاهدیم كه خود آمریكایی ها برخی سدهای خود را تخریب می كنند چرا كه فاكتورهای توسعه پایدار هنگام ساخت آنها رعایت نشده، یعنی اصلا وجود نداشته است.

** نبود آزاد راه تهران- شمال به ضرر محیط زیست است نه وجود آن!

ایرنا: ملاك های این توسعه چیستند؟
كلانتری: نخست اینكه همه فعالیت های توسعه ای باید توجیه اقتصادی داشته باشند حتی نظامی، امنیتی، بهداشتی، آموزشی و غیره و اگر نداشت نباید انجام شود.
دوم اینكه توسعه پایدار شما محیط زیست را نباید به هم بریزد. البته این مطابقتی با سازمان محیط زیست كشور نیست كه فكر می كند توسعه پایدار در محیط زیست خلاصه می شود.
بلكه توسعه پایدار نباید در تضاد با حفظ محیط زیست به طور كلی باشد. مثلا اگر ناچارید برای كشیدن یك جاده كه ضروری است 100 درخت را ببرید باید این كار را بكنید ولی مشروط بر اینكه در همان حوالی 500 درخت جدید بكارید.
متاسفانه سازمان محیط زیست به این مساله بی توجه است.
شرط سوم توسعه پایدار هم این است كه نظم اجتماعی را به هم نریزد. یعنی باید نظم جوامع انسانی را بهبود بخشد نه اینكه آن را تخریب كند.
عامل چهارم هم حفظ حقوق نسل های آینده بشر است. هیچ برنامه توسعه ای حق ندارد نسل های بعدی را از نعمات خدادادی محروم كند. مساله ای كه كاملا در سیاستگذاری های ما فراموش شده و نسل آینده را حداقل داریم از نعمت آب محروم می كنیم.
بر طبق این اصول، اگر اقدامی توجیه اقتصادی داشته و نظم اجتماعی را به هم نریزد می تواند با اقدامات جبرانی كمی از تخریب ناچاری محیط زیست چشم پوشی كرد. مثلا اگر لازم باشد برای ساختن آزادراه تهران- شمال، 500 هكتار جنگل را از بین ببریم اشكالی ندارد ولی حتما باید موظف شویم در جایی دیگر 10 برابر این مقدار جنگل بكاریم. در عوض به جای اینكه مردم برای رفتن به شمال 10 تا 12 ساعت در جاده فعلی در راه باشند و با سوزاندن بنزین، طبیعت را بیشتر از قبل آلوده سازند وسلامتی خودشان به عنوان بخش مهمی از طبیعت به خطر بیفتد و وقتشان هم تلف شود 2 ساعته به شمال می رسند.
متاسفانه سازمان محیط زیست، هنگامی كه صدها هزار هكتار از جنگل های شمال نابود شدف خوابیده بود و الان به این رسیده كه جلوی احداث 4 تا سد و جاده در شمال كشور را كه مولفه های توسعه پایدار هم در ساخت آن رعایت می شود بگیرد.

ایرنا: اشخاصی كه شما را از توسعه پایدار منع می كردند الان چه موضعی دارند؟
كلانتری: هنگامی كه برنامه سوم توسعه را می نوشتیم آنقدر فشار آوردند تا كلمه توسعه پایدار را حذف كردیم. اما اكنون دارند به این نتیجه می رسند كه باید آن را پذیرفت.

ایرنا: چرا؟
كلانتری: فشار آنها را وادار به این كار كرده است. یواش یواش دارند به این نتیجه می رسند كه توسعه پایدار چیز خوبی است.


**جهانگیری مخالف انتقال آب خزر به ارومیه است

ایرنا: شما رئیس ستاد ساماندهی دریاچه ارومیه هستید. اما انتقادی به شما شده است و آن اینكه در اكثر طرح های احیای این دریاچه، همچنان نگاه مهندسی غالب است. آیا به مسائل اجتماعی و انسانی این اقدامات بی توجهی می شود؟
كلانتری: نگرانی دوستان اگر واقعا مسائل اجتماعی احیای این دریاچه را در نظر نمی گرفتیم كاملا درست بود. اما این طور نیست.
تمام توجه به این است كه با احیای دریاچه ارومیه، جبران خسارت خسارت دیدگان بشود. در دو سال گذشته رویكرد مهندسی غالب بود ولی از ابتدای امسال بیشتر بر مسائل اجتماعی متمركز شده ایم. اخیرا با ژاپنی ها قراردادی به مبلغی نزدیك 4 میلیون دلار برای بررسی مسائل اجتماعی این دریاچه بستیم.
این پول را خود ژاپنی ها تامین می كنند و دولت این كشور گفته است در پایان این بررسی كه 4 سال طول می كشد اگر نیازی به اجرای برنامه های خاصی بود می تواند كمك های بسیار بیشتری به ایران كند.
باید توجه داشت كه خشك شدن دریاچه ارومیه تبعات اجتماعی بسیاری دارد. اما آنچه نقد است این است كه گرد و غبار نمكی حاشیه دریاچه، فعالیت زنبور عسل را تا 80 درصد كاهش داده است. اگر این روند 7 سال دیگر ادامه پیدا كند یعنی كشاورزی منطقه كاملا تعطیل می شود چرا كه زنبور عسل، محور حیات كشاورزی پیشرفته است.
مسائل زیست محیطی و بروز بیماری های خطرناك نیز سر جای خودش است. ولی ستاد احیای دریاچه ارومیه خوشبختانه همه این موارد را با هم دیده و در نظر گرفته است.

ایرنا: یكی از طرح های مطرح برای احیای این دریاچه، انتقال آب از دریای خزر بود. گفته می شود یك شركت بزرگ به رئیس جمهور پیشنهاد داده است كه كل هزینه های این انتقال را متقبل نمی شود ولی در ازای آن ، امتیاز كامل ساختمان سازی و بهره برداری تجاری و خدماتی در طول این مسیر را دریافت می كند؟
كلانتری: طرح انتقال آب خزر به دریاچه ارومیه با هر كیفیتی و به هر طریقی از نظر ما منتفی است.

ایرنا: از دید دولت چه؟
كلانتری: دولت را نمی دانم.

ایرنا: شما مشاور آقای جهانگیری هستید؟
كلانتری: از دید معاون اول هم منتفی است. وزارت نیرو هم مطالعاتی روی این طرح انجام داده كه آنها هم تقریبا به همین نتیجه رسیده اند.

**دولت یازدهم در حال فعال كردن دیپلماسی آب است

ایرنا: بحث انتقال آب از كشورهای همسایه چه؟ مثلا انتقال آب آمودریا از تاجیكستان؟
كلانتری: این طرح اصلا نه قابل دفاع است نه اجرایی. ما باید درون سرزمین خود دنبال آب بگردیم و از آن استفاده درست كنیم. البته اگر كسی به ما آب ارزان یا مجانی داد استقبال می كنیم ولی خرید آب گران توجیه اقتصادی ندارد و با توسعه پایدار نمی خواند.

ایرنا: در حوزه های آبی مشتركی مانند رود هیرمند نیز ما چندان موفق عمل نكرده ایم و نتوانسته ایم' دیپلماسی آب' خوبی با همسایگان داشته باشیم؟
كلانتری: تا به حال در سیاست های دیپلماسی كشور، مساله آب جایگاهی نداشته است. البته وزارت خارجه در دولت جدید به تدریج دارد وارد این موضوع می شود. اخیرا با توجه به بحران آب، اسم مذاكرات آب هم، كم كم به گوش می خورد.

ایرنا: یكی از منتقدان سیاست ها و خط مشی فكری شما، آقای اسكندری وزیر كشاورزی دولت نهم است. ایشان شما را سمبل تفكر' ما نمی توانیم' می داند و می گوید شما كه خود كتابچه خودكفایی گندم را نوشته بودید بعدها بحث خودكفایی محصولات كشاورزی از جمله گندم را به چالش كشیدید؟
كلانتری: این كتاب را سال 1367 نوشتیم و كمتر از سه سال بعد به این نتیجه رسیدیم كه طرح خودكفایی گندم اشتباه است. از این رو رسما آن را پس گرفتیم و به جای كلمه خودكفایی هم نوشتیم: افزایش تولید گندم.
یعنی قانون را عوض كردیم و افزایش تولید از راه ارتقای بهره وری را در دستور قرار دادیم. آقای اسكندری قسمت اول حرفش را درست می گوید اما بخش دوم را كه ما حرفمان را پس گرفتیم را نمی گوید.
همین سیاست های غلط آقایان است كه كشور را به این روز انداخته است. بهره برداری بیش از حد و استحصال بیش از حد از منابع آبی ، به ویژه در دوره آقای احمدی نژاد ضربه ای كاری به كشور بود.
سال 85 وقتی وی به فیروزكوه رفته بود گفت: این ممنوعیت برداشت از سفره های آب زیرزمینی یعنی چه؟ هر كس در فیروزكوه هر جا خواست چاه بزند برود بزند. یا اینكه گفت ما با طرح فدك 2 میلیون هكتار باغات را توسعه می دهیم.
احمدی نژاد مهندس بود نه روحانی. او حساب و كتاب مهندسی آب را خوب می فهمید. ولی سیاست هایش پوپولیستی و عوام فریبانه بود. در كل دوره 8ساله نخست وزیری مهندس موسوی برداشت اضافه ما از سفره های زیرزمینی 2 میلیارد متر مكعب بود. این رقم زمان دولت هاشمی و رئیس دولت اصلاحات به ترتیب به 8 و 30 میلیارد رسید اما در دوره احمدی نژاد یكمرتبه به 76 میلیارد رسید.

ایرنا: ظاهرا رئیس دولت اصلاحات هم چندان توجهی به حفظ منابع آبی كشور نداشت؟
كلانتری: ایشان عمق مساله را نمی دانست. مهندسینش این كار را می كردند. ولی احمدی نژاد مهندس بود و كاملا مساله كمبود آب را درك می كرد. به نظر من ایشان آدمی با ضریب هوشی بالاست ولی در سیاست های پوپولیستی.

** كلاهبردارانی از آریزونا

ایرنا: آقای اسكندری همچنین از شما انتقاد كرده كه چرا مدام صحبت از كشاورزی با آب شیرین می كنید و حرفی از كشت های شوردوست در حاشیه دریاها نمی زنید؟
كلانتری: ایشان اگر می تواند گیاهان شوردوست را توسعه دهد، برود این كار را بكند. خیلی هم خوب است. اما بد نیست چیزی را به شما بگویم. در دهه 60 آقای هاشمی كه رئیس وقت مجلس بود 6 نماینده مجلس و من را برای بررسی امكان این موضوع روانه فجیره امارات كرد. من نماینده وزارت كشاورزی بودم. عده ای از ایالت آریزونای آمریكا آمده بودند و مدعی شده بودند كه می توانند با روغن گیری از گیاهان شوردوست، كارخانه های بزرگ تولید روغن نباتی در فجیره برپا كنند. درست یادم نیست حتی بین 10 تا 15 میلیون دلار هم از اماراتی ها پول پیش گرفته بودند. اماراتی ها كارخانه اش را هم احداث كرده بودند.
آنها از در مذاكره با هم در آمدند و گفتند ما می توانیم در 500 هزار هكتار از سواحل شما با استفاده از آب دریا زراعت راه بیندازیم ولی شما ابتدا 20میلیون دلار به ما پیش پرداخت كنید.
من رئیس سازمان تحقیقات كشاورزی بودم ، گفتم ما فقط 100 هكتار زمین به شما می دهیم، هزینه كشت آن را هم خودمان پرداخت می كنیم. اگر گیاهان شوردوستی كه می گویید به بذر نشست و از آن روغن گیری كردید، قرارداد یك میلیون هكتاری با شما می بندیم و 10 درصد از ملبغ آن را هم پیش پیش به شما می دهیم. آنها گفتند نه شما حداقل باید 15 میلیون دلار به ما پیش بدهید تا ما كار روی 100 هكتار را شروع كنیم.
اینها یك مشت كلاهبردار و حقه باز بودند. برای فجیره هم كاری نكردند و پول اماراتی ها را بالا كشیدند و رفتند.
آقای اسكندری چون دانشش ناكافی است این حرفها را می زند. ایشان یك لیسانس كشاورزی خیلی عادی دارد و بیشتر هم فردی سیاسی است تا یك فرد آگاه از مسائل كشاورزی. در مسائل حرفه ای و فنی كشاورزی هم آگاهی درستی ندارد و موقع سخنرانی شعارهای پوپولیستی می دهد.
شما از ایشان سوال كنید چرا وعده ای كه در هنگام گرفتن رای اعتماد از نمایندگان مجلس داد عملی نشد؟ در حضور بیش از 200 نماینده در مجلس گفت تا پایان دوره 4 ساله وزارتش، كشور را از نظر ذرت، خوراك دام، برنج و شكر كاملا و در زمینه روغن نباتی 70 درصد خودكفا می كند. پس چه شد؟ آمار سال 88 را كه ایشان از كابینه كنار گذاشته شد را ببینید؛ این وعده چقدر عملی شد؟ صدای ایشان در مجلس ضبط و در رسانه ها هم منتشر شده است.
كشور، كشور شعار است . هر كس شعارهای گنده تر بدهد بیشتر جلب توجه می كند. یادم هست آقایی مدعی بود می تواند در این كشور برای یك میلیارد نفر غذا تولید كند اما چرا این كار را نمی كند؟!

سیام** 3081**1449 *خبرنگار- ناصر غضنفری *دبیر- امیر كاردان راد