پوست اندازی در سازمان كشورهای صادركننده نفت/ جایگزینی اوپك با روپك

به گزارش ایرنا، وزیران نفت كشورهای عضو اوپك در حاشیه نشست مجمع بین المللی انرژی در هفتم مهر گردهم آمدند و با هدف ایجاد ثبات در بازار جهانی، توافق كردند فریز نفتی (تثبیت تولید) را اجرا كنند.
براساس این توافق، از ماه نوامبر (اواسط آذر) ٢٠١٦، مجموع تولید نفت كشورهای عضو این سازمان به ٣٢ میلیون و ٥٠٠ هزار بشكه تا ٣٣ میلیون بشكه در روز كاهش خواهد یافت.
دستاورد مهم نشست الجزایر، همراهی بی سابقه روسیه با اوپك بود؛ مشاركت روس ها با اعضای اوپك از یك سو امیدواری ها نسبت به اجرای فریز نفتی را افزایش داد و از سوی دیگر موجب گمانه زنی هایی درباره اتحاد مسكو با اوپك و حتی ایجاد یك سازمان جدید به نام «روپك» شده است.
برای بررسی این موضوع و روشن شدن ابعاد توافق الجزایر و همراهی روسیه با اوپك، به سراغ محمدصادق معماریان، رئیس اسبق اداره بررسی های بازار نفت وزارت نفت رفتیم. این كارشناس ارشد مسایل انرژی، به مدت حدود 30 سال تجربه حضور در امور بین الملل نفت را دارد.
به نظر معماریان، اوپك در حال پوست اندازی است و با مشاركت روسیه، یك سازمان جدید با نام روپك (روسیه+ اوپك) برای مدیریت بازار جهانی نفتی شكل خواهد گرفت.

** نشست اعضای اوپك در الجزایر باعث شگفتی كارشناسان بازارهای جهانی شد، كمتر كسی انتظار توافق برای فریز نفتی را داشت، دلیل اصلی اتخاذ این تصمیم در نشست الجزایر چه بود؟
_ نشست الجزایر، اوپك و حتی دنیا را تكان داد. آقای زنگنه وزیر نفت نیز از آن به عنوان یك نشست تاریخی و استثنایی یاد كرد. این نشست، پس از هشت سال، تابوی عدم همكاری اعضای اوپك برای كاهش تولید و مدیریت بازار نفت راشكست. برای بررسی این رخداد باید، شرایط پیش از برگزاری نشست الجزایر را بررسی كرد.
باید توجه داشت كه روسیه، تمام قد برای موفقیت این نشست تلاش كرد. مشاركت روسیه در این طرح، فقط با راهكارهای اقتصادی صورت نگرفت، بلكه برخی هماهنگی ها و مذاكرات سیاسی پشت پرده را نیز انجام داد.

** پیش از برگزاری نشست الجزایر چه تحولاتی در بازار نفت شكل گرفته بود كه منجر به این نشست شد؟
_ شیل نفت پدیده ای است كه آمریكا توانست ظرفیت تولیدش را به پشتوانه آن در مدت سه سال به چهار میلیون بشكه در روز برساند. شیل نفت تحول بسیار مهمی در بازار شناخته می شود. عربستان، روسیه و حتی ایران چاره ای جز مقابله با شیل نداشتند، اما این مقابله، پیامدهایی داشت كه از جمله آن كاهش قیمت نفت بود.
پیش از این، سیگنال اولیه برای لزوم مدیریت بازار نفت، توسط ایران ارسال شد. بازیگران اصلی بازار نفت در منطقه یعنی ایران و عربستان با وجود رقابت های سیاسی با یكدیگر، هر دو به نوعی در پی مقابله با شیل های نفتی بودند.
دومین ویژگی بازار نفت پیش از نشست الجزایر، رها بودن تولید بود به طوری كه كنترلی بر آن اعمال نمی شد. هر كشور تلاش می كرد با حداكثرسازی تولید، سهم بیشتری را از بازار بگیرد. رها شدگی بازار نفت توسط اوپك، سبب شده بود كه این سازمان با خطر فروپاشی مواجه شود.
نگاهی به وضعیت اوپك نشان می دهد كه سهم این سازمان در سال های اخیر رو به كاهش داشته است. كاهش سهم اوپك در بازار كه در ابتدای تشكیل حدود 60 درصد بود به 30 درصد در سال 2015، برای این سازمان، نوعی اعلام خطر بود. زیرا كاهش سهم این نوع كارتل ها به زیر 30 درصد، احتمال فروپاشی آنها را افزایش می دهد.
پیش از نشست الجزایر، هر كشور منافع خود را دنبال كرده و در پی سهم حداكثری برای خود بود. عربستان كه خیلی زود متوجه خطر شیل های نفتی شد، تلاش كرد از طرق كسب سهم بیشتر، جایگاه خود در بازار را تقویت كند. روسیه نیز كه دستش باز بود، اقدام به افزایش تولید خود و كسب سهم حداكثری در بازار كرد.
در این میان، غربی ها از طریق گسترش دادن رقابت های منطقه ای، جدال عربستان و روسیه برای كسب سهم بازار را دامن زدند. بر این اساس، عربستان از یك سو برای كسب سهم بیشتر از بازار و از سوی دیگر برای كاهش درآمدهای نفتی ایران و روسیه و واردكردن فشار بیشتر به این كشورها از كاهش قیمت نفت حمایت می كرد.

** تضعیف اوپك در طول زمان به ویژه در سه سال اخیر، ناشی از فرسوده شدن این سازمان و از دست دادن كاركردهاست یا عامل بیرونی نیز در این موضوع دخالت داشت؟
_ سازمان ها و افرادی كه سناریوی تضعیف اوپك از طریق شیل های نفتی را در غرب طراحی كرده بودند، قصد داشتند ساختار اوپك را با تولید بدون محدودیت به فروپاشی برسانند. بدین ترتیب آنها می توانستند قیمت نفت را تحت كنترل خود بگیرند و ارزش استراتژیك نفت را به ارزش تجاری تبدیل كنند. ارزش تجاری شامل هزینه تمام شده به اضافه 20 درصد سود است.
باید توجه داشت كه ارزش تولید نفت برای اعضای اوپك بشكه ای زیر 20 دلار تمام می شود، اما ارزش استراتژیك نفت می تواند به بالای 100 دلار نیز برسد.
این سناریو با هماهنگی آمریكا و اتحادیه اروپا بویژه فرانسه، انگلیس و آمریكا دنبال می شد و قرار بود كه با تحقق این سناریو، مرجع تعیین قیمت را به گروه 20 (متشكل از اقتصادهای برتر جهانی) منتقل كنند.
بسترهای این طرح را فراهم كرده بودند تا نفت را به كالای تجاری تبدیل كرده و مدل و الگوی مورد نظر خود را برای كنترل بازار نفت ارایه كنند كه با تحقق آن، مدیریت بازار از دست اوپكی ها خارج می شد. در صورت كاهش قیمت نفت به زیر بشكه ای 20 دلار، به طور قطع، فروپاشی اوپك رخ می داد.

** چه عواملی اعضای اوپك را به سوی نجات این سازمان و مدیریت بازار سوق داد؟
_ اخطار درباره این موضوع نخستین بار از طرف ایران مطرح شد و مقام های كشورمان اعلام كردند كه این، یك دام است و باید با كمك سه قدرت نفتی جهان یعنی روسیه، عربستان و ایران، این بازی جمع شود. در واقع تلاش شد این بازی نفتی، جدا از رقابت های سیاسی ایران، روسیه و عربستان در منطقه، مدیریت شود.
بنابراین لازم بود كه این سه كشور با هشیاری كامل، ساختار بازار نفت را نجات دهند و بر این اساس، موضوع احیای اوپك و مشاركت روسیه با اوپك و ظهور یك سازمان جدید مطرح شد. با آرایشی جدید برای تشكیل یك سازمان جدید كه شامل اوپك و روسیه می شود، سهم این گروه در بازار جهانی نفت از 30 به بیش از50 درصد افزایش خواهد یافت.

**تشكیل سازمان جدید تا چه میزان، واقع بینانه است؟ آیا روسیه حاضر به مشاركت در این سازمان خواهد بود؟
_ روسیه بتازگی اعلام كرده است كه علاوه بر خود، غیراوپكی های بیشتری را نیز داخل سازمان اوپك آورده و حتی مذاكراتی را نیز با عربستان انجام می دهد. قرار است این سازمان جدید «روپك» نامیده شود كه به معنای روسیه بعلاوه اوپك است.
با تشكیل روپك و ورود روسیه و كشورهای جدید به این سازمان، سهم بازار این سازمان به 70 درصد افزایش خواهد یافت كه باعث می شود كنترل بازار را به راحتی در اختیار بگیرند. زمانی كه این سازمان جدید، 70 درصد تولید نفت دنیا را دراختیاربگیرد، حرف اول و آخر را خواهد زد و هیچ سازمان دیگری نمی تواند با آن مقابله كند.

** اهداف روسیه از پیگیری فریز نفتی و مدیریت بازار نفت چیست؟
_ روسیه از كاهش قیمت ها و احتمال فروپاشی اوپك احساس خطر كرده بود، زیرا فروپاشی آن، بازار نفت را به هم می ریخت و در نهایت اقتصاد وابسته به نفت روسیه آسیب جدی می دید. هرگونه تضعیف اوپك، به ضرر روسیه بود. بدین ترتیب، روس ها كه آخر بازی را مشاهده كردند به صورت تمام قد وارد ماجرا شدند.
پس از اینكه روس ها و عربستانی ها از همراهی ایران با فریز نفتی اطمینان یافتند، طرح خود را با قدرت بیشتری جلو بردند. به تدریج، برای كشورهای تولید كننده نفت قطعی شد كه باید بازار را مدیریت كرده و فریز را اجرا كنند و بر این اساس در نشست الجزایر توافق كردند كه به طور نمادین تولید روزانه یك میلیون بشكه نفت خام را كم كنند.
اگرچه با كاهش یك میلیون بشكه ای نفت خام، چندان بازار نفت تحت تاثیر قرار نمی گیرد، اما نكته مهم، نشان دادن انسجام اعضای اوپك بود كه پس از هشت سال به دنیا نشان دادند كه اوپك زنده بوده و حواسش جمع است.
در نشست الجزایر، اوپك این سیگنال را به بازار مخابره كرد كه حاضر است در صورت نیاز، تولید خود را كاهش بدهد و حتی اگر لازم باشد با غیر اوپك نیز به طور جدی تری همراهی كند.

** نشست اول فریز در دوحه (قطر) توسط عربستان به شكست انجامید. چه شد كه این كشور در الجزایر با طرح فریز همراهی كرد؟ به چه دلیل، عربستان كه اهداف اقتصادی و سیاسی را از افزایش تولید دنبال می كرد، حاضر به كوتاه آمدن و همراهی با فریز نفتی شد؟
_ عربستان از چند جهت تحت فشار بود؛ نخست اینكه نمی خواست بازار را از دست بدهد زیرا موجودیت سیاسی اش به بازار نفت وابسته است.
دوم اینكه فشارهای اقتصادی به دلیل كاهش طولانی مدت قیمت نفت افزایش یافت. خود آنها می گویند تصور نمی كردند كه قیمت ها برای طولانی مدت زیر 60 دلار باقی بماند تا چه برسد به اینكه زیر 20 دلار نیز كاهش یابد. این موضوع، فشار اقتصادی زیادی وارد كرد به طوری عربستان مجبور شد از ذخایر ارزی خود استفاده كند. بنابراین سعودی ها زمانی كه دیدند كاهش قیمت نفت طولانی شده و فشار اقتصادی در حال افزایش است در صدد برآمدند كه این رویه را اصلاح كنند.
سومین عاملی كه در تغییر رویكرد عربستان نقش داشت تحركات روسیه بود. مسكو پس از مواجه شدن با وضعیت نابسامان بازار و دریافت نقشه غربی ها، وزیر انرژی خود را روانه خلیج فارس كرد كه با همه كشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله ایران گفت وگو كرد. بدین ترتیب روسیه، مدیریت این ماجرا را از ونزوئلا گرفت و پیشقراول مدیریت بازار نفت شد.

** در نشست الجزایر كه منجر به فریز نفتی شد، عربستان نقش اصلی را داشت یا روسیه بازیگر اصلی بود؟
_ نقش روسیه در تحقق فریز نفتی بسیار مهم بود كه توانست نظر مثبت سایر كشورها برای اجرایی شدن آن را بگیرد. عربستان، كویت و كشورهای مشابه از این كشور تاحدودی حرف شنوی دارند. روسیه، دوست ایران و متحد ونزوئلاست؛ بنابراین بیشتر اعضای اوپك با روسیه همراه بودند.
در گذشته، آمریكا نقش میانجی گری در بازار را داشت اما پس از آنكه در سال های 2005 تا 2008 از نقطه اوج تولید نفت خام های متعارف خود عبور كرد، تولید شیل نفت را افزایش داد و خود را كنار كشید و بدین ترتیب، زمینه آشفتگی بازار نفت و انحلال اوپك را فراهم كرد.
پس از كنار كشیدن آمریكا، سایر كشورها مانند عربستان و ایران فاقد ظرفیت و توان لازم برای هماهنگی در مدیریت بازار نفت بودند، بنابراین روسیه عهده دار این نقش شد.
روسیه نقش تعیین كننده ای در ماجرای فریز نفتی داشت. نكته مهم اینكه، مسكو در یك بستر سیاسی-اقتصادی وارد ماجرا شد. روسیه در ابتدا و پس از كاهش قیمت ها وارد بازی نشد، زیرا آن را در حد رقابت عربستان با شیل نفت و یا خودش می دید، اما پس از اینكه متوجه عمق سناریوی شیل نفت شد، با قدرت وارد این ماجرا شد و حتی «الكساندر نواك» وزیر انرژی روسیه نیز نقش فعال تری را برعهده گرفت.

** شما معتقدید كه روسیه سهم اصلی را در همراه كردن اعضای اوپك برای فریز نفتی داشته و حتی نواك، پرچم دار این ماجرا شده، اما اگر اخبار هفته های اخیر را رصد كنیم متوجه می شویم كه این كشور، سیگنال های متناقضی را به بازار ارسال كرده و در همراهی نهایی این كشور با فریز، شك و تردید زیادی وجود دارد؟
_ صحبت های متناقضی كه روسیه مطرح می كند، یك بازی دیپلماتیك است. همان طور كه عربستان و ایران نیز چنین مانورهای دیپلماتیكی را انجام داده اند.
كارشناسانی كه با سیاست ها و رفتارهای عربستان، روسیه و سایر تولیدكنندگان در بازار آشنا هستند می دانند كه سخنان مقام های روسیه و از جمله وزیر انرژی این كشور، پدیده جدیدی نیست. گوش كارشناسان و فعالان بازار پر از این حرف های دیپلماتیك است. در واقع این صحبت ها، نوعی چانه زنی متعارف است.

** روسیه تا چه زمان با فریز نفتی همراهی خواهد كرد؟ برخی كارشناسان معتقدند كه امكان دارد، روسیه، اعضای اوپك را در میانه این راه تنها بگذارد و دوباره تولید خود را افزایش دهد، همان طور كه در گذشته چنین كرده است؟
_ شاید روسیه بخواهد به نوعی باج ابرقدرتی خود را بگیرد اما آخرین حرفی كه نواك اعلام كرده این است كه پایه محاسبه فریز را در یكی ماه های نیمه دوم سال 2016 قرار خواهند داد.
باید توجه داشت كه اكنون منافع روسیه با گذشته و از جمله سال 1997 (بحران جاكارتا) تغییر كرده و این كشور تمایل بیشتری برای همكاری دارد.40 درصد درآمد روسیه از نفت تامین می شود كه با كاهش قیمت ها، دچار مشكل شده است.

** با توجه به توافق اوپك برای اجرای فریز، آیا ابزاری برای كنترل و نظارت بر تولید اعضا وجود دارد؟
_ قرار است در 30 نوامبر (10 آذر) كه نشست اوپك تشكیل می شود، كمیته ای برای تعیین سهمیه بندی شكل بگیرد. در گذشته، كمیته ای با نام «كمیته نظارتی اوپك» برای كنترل بازار وجود داشت كه رئیس آن به طور سنتی ایران بود اما در دولت گذشته، ایران از آن خارج شد. بدین ترتیب، عملا این كمیته از قدرت افتاد. «كمیته كنترل بازار» وضعیت بازار و سهمیه اعضا را كنترل می كرد و اینكه كشورها چه میزان نفت تولید می كنند. براساس توافق الجزایر، قرار است همان كمیته به شكلی دیگر احیا شود و میزان سهمیه ها را تعیین كند.

** آیا نظام سهمیه بندی سابق در اوپك احیا می شود؛ یا سهمیه بندی های جدید شكل می گیرد؟
_ بازار نفت هر از چند گاه به دلیل بحران یا تحولات اقتصادی و سیاسی دچار تغییرات اساسی شده كه سبب می شود، ساختار و سازوكارهای سابق به فراموشی سپرده شود.
امروز، شرایط بازار با چند سال پیش تفاوت یافته و نمی توان انتظار داشت كه اعضا به همان سهمیه های سابق بازگردند. بنابراین نمی توان انتظار داشت كه عربستان دوباره حاضر شود كه میزان تولید خود را به 8.5 میلیون بشكه در روز كاهش دهد.
سهمیه ها به وضیعت سابق باز نخواهد گشت اما به طور قطع سهیمه بندی جدید رخ خواهد داد، زیرا اعضا می خواهند به بازار نظم دهند. اكنون رقیبانی مانند شیل های نفتی وجود دارند كه اعضای اوپك باید در مقابل آن متحد شوند. برای مقابله با شیل های نفتی نیاز به نظارت و كنترل مداوم بازار است.
غرب نشان داده كه به هر قیمتی كه شده تمایل دارد، كنترل بازار را در اختیار بگیرد، اگر نتواند از طریق مكانیزم بازار این كار را كند، امكان دارد از طریق جنگ این اقدام را انجام دهد. بنابراین یك جنگ دیپلماتیك شدید در عرصه نفت و انرژی، پیش روی تولیدكنندگان نفت قرار دارد.

** تولیدكنندگان نفت در طرح فریز نفتی دنبال چه قیمتی هستند؟ آیا اجماعی وجود دارد كه قیمت نفت در محدوده 50 تا 60 دلار باقی بماند یا بالاتر خواهد رفت؟
_ دامنه مطلوب قیمت 50 تا 60 دلار است. قیمت های نفت خام تابع چند شاخص است كه بررسی آنها نشان می دهد دامنه قیمتی ذكر شده تحقق می یابد.
قیمت نفت خام تابع اقتصاد بین الملل و تقاضای ناشی از آن است. اكنون اقتصاد جهانی در حالت ركود قرار دارد، بنابراین نقطه تعادل قیمت نفت نسبت به گذشته كاهش یافته است. بر این اساس با شرایط موجود نمی توانیم انتظار نفت بشكه ای 80 یا 90 دلار را داشته باشیم.

** در دامنه قیمتی 50 تا 60 دلار، چه میزان از شیل های نفتی آمریكا، از گردونه رقابت خارج می شود؟
_ كسی نمی تواند به طور دقیق به این پرسش پاسخ دهد، زیرا سیگنال هایی كه از آمریكا و غرب ارایه می شود، شفاف نیست. بارها وضعیت تولید شیل های نفتی در آمریكا را كنترل كردیم، اما همواره گزارش های آماری متناقض وجود داشت.
به طور تخمینی می توان گفت كه در صورت افزایش قیمت به بالای بشكه ای 60 دلار، چاه های نفت شیل دوباره فعال می شود.

** باتوجه به سیگنال های متناقضی كه پس از نشست الجزایر از طرف تولیدكنندگان نفت مطرح شد، آیا امكان دارد كه توافق ضمنی در الجزایر برای فریز نفتی پابرجا مانده و اعضای اوپك در نشست رسمی در وین اتریش با آن موافقت نهایی كنند؟
_ اجرا شدن آن قطعی است؛ هیچ احتمالی برای شكست آن قایل نیستم. اكنون همه تولیدكنندگان نفت متوجه شدند كه باید بازار مدیریت شود.

** آیا موضوع تغییر ساختار اوپك، ورود روسیه به آن و تبدیل اوپك به روپك جدی است؟ چقدر احتمال تحقق آن وجود دارد؟
_ در آخرین خبری كه در این رابطه خواندم، مقام های نفتی روسیه و عربستان اعلام كرده بودند كه پس از نشست الجزایر، نشست دیگری را برگزار می كنند كه در آن درباره تبدیل اوپك به روپك گفت وگو خواهند كرد.

** تشكیل روپك (اوپك بعلاوه روسیه) می تواند پایدار باشد؟
_ روپك، براساس اهداف درازمدت اقتصادی تشكیل خواهد شد، بنابراین پایدار خواهد ماند. به همان دلیل كه اوپك در دهه 1960 تاسیس شد، اكنون نیز به همان دلایل نیاز است كه روپك تاسیس شود.
روسیه تمام قد برای مدیریت بازار نفت مانند مدیریت گاز انگیزه دارد. با توجه به این كه 70 درصد قیمت گذاری گاز صادراتی تابع قیمت نفت است، بر این اساس، روسیه در بخش گاز نیز به دلیل كاهش قیمت نفت ضرر می كند.

**كدام كشورها حاضرند كه همراه روسیه، جذب اوپك جدید شوند؟
_ قزاقستان، آذربایجان و سایر كشورهای شوری سابق از جمله تولیدكنندگانی هستند كه با روسیه در سازمان اوپك جدید (روپك) عضو خواهند شد.

** قزاقستان طرح بزرگ میدان كاشگان را دارد كه با اجرای آن، ظرفیت تولیدش حداقل یك میلیون بشكه در روز افزایش می یابد، پس چگونه حاضر می شود كه با عضویت در اوپك برای افزایش تولید خود محدودیت ایجاد كند؟
_ این آمار قطعی نیست. حرف، زیاد زده می شود؛ در بازار نفت با گفته ها كاری نداریم با تولید عملی و واقعی سركار داریم.
به عنوان نمونه، عراق نیز پس از سقوط رژیم صدام اعلام كرد قصد دارد تولید خود را به روزانه 12 میلیون بشكه افزایش دهد و رقیب جدی عربستان شود، اما اكنون مشخص شده است كه سقف تولید این كشور چهار میلیون و اندی بشكه در روز بوده و حداكثر تولید هدف گذاری شده در نهایت 6 میلیون بشكه خواهد بود.

**پیش از این گفته می شد كه اوپك به دلیل ناتوانی در مدیریت بازار تا مرز فروپاشی و سقوط پیش رفته، آیا با توفق فریز و همراهی روسیه، بحث فروپاشی اوپك رفع شده و تنها شاهد پوست اندازی و بازسازی ساختار آن خواهیم بود؟
_ در شرایط كنونی این خطر برطرف شده است. به موقع با تهدیدات پیش رو مقابله شد. اما شاید در آینده، تهدیدها و تله های دیگری مانند شیل های نفتی پیش پای اوپك قرار داده شود.
اكنون بحث انرژی های تجدیدپذیر مطر ح شده است اما مشخص نیست كه تا چه میزان كارآمد باشد و بتواند نیازهای بازار را پاسخ بدهد. به نظر می رسد كه باید فناوری های جدیدتری در این بخش ظهور كند.

** ایران در اوپك جدید چه جایگاهی خواهد داشت؟
_ ایران همیشه یك كشور تعیین كننده در اوپك به شمار می رود كه نمی توان آن را كنار گذاشت. مجموع ذخایر هیدروكربوری ایران (شامل نفت و گاز) در دنیا در جایگاه نخست قرار دارد، بنابراین نمی شود چنین كشوری را نادیده گرفت.
ایران باید همچنان در بستر اوپك فعالیت خود را ادامه دهد و مانند همیشه جزو پیشقراولان قرار داشته باشد. باید از نزاع های سیاسی كه سبب تضعیف اوپك می شود، جلوگیری كرد.

** گفته می شود كه در اوپك، تولید حرف اول را می زند؛ براین اساس، عربستان به واسطه تولید 10 میلیون بشكه ای خود همیشه نقش تعیین كننده دارد، ایران با تولید حدود چهار میلیون بشكه ای چه نقش مهمی می تواند در اوپك جدید داشته باشد؟
_ در اوپك همیشه تولید حرف اول را نمی زند، به طور نمونه الجزایر با وجود این كه فقط نزدیك به 1.5 میلیون بشكه در روز نفت تولید می كند، تاثیرگذاری زیادی دارد به طوری كه این كشور به مركز توافق های مهم در اوپك تبدیل شده است. برای تاثیرگذاری، عوامل مختلفی دخالت دارند كه یكی از مهمترین آنها میزان تولید است. اما نباید فراموش كرد كه ایران، قدرت برتر در خاورمیانه است و بر این اساس باید در دیپلماسی و تحقیقات انرژی نقش فعال تری داشته باشیم.
اقتصام**2022** 2023** مصاحبه از: میثم طاهری ** انتشاردهنده: لطیف نكوئی