تیشه معدنكاران بر ریشه شهر تاریخی توس

به رغم اهمیت و جایگاه میراث فرهنگی و ضرورت رعایت حریم آثار تاریخی هنوز هم منطقه تاریخی توس و آرامگاه فردوسی در ادامه بی مهری های گذشته، از جمله نصب دكل های برق و مخدوش شدن منظره آرامگاه، از بی توجهی و دست اندازی ها رنج می برد.
هنوز مشكل دكل های برق و پیگیری ها برای ثبت جهانی آرامگاه فردوسی حل نشده كه این بار معادن شن و ماسه و برداشت های غیرمجاز و مجاز از این معادن مشكلات و مسائل متعدد را در این منطقه تاریخی ایجاد كرده است.

* فعالیت معادن شن و ماسه جان همه را به لب رسانده است
مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی توس با اشاره به وجود معادن شن و ماسه متعدد در حریم تاریخی توس، گفت: این معادن و برداشت های غیر مجاز و مجاز از آنها پیامدهای متعدد به منطقه، ساكنان و آرامگاه فردوسی تحمیل كرده است.
احسان زهره وندی افزود: در پی چندین سال فعالیت این معادن شاهد ایجاد گودال های عمیق و متعدد به عمق بیش از 50 متر و سطح بیش از دو تا سه زمین فوتبال در حریم منطقه هستیم كه آسیب بسیار به منطقه تاریخی و روند ثبت جهانی شهر تاریخی توس و آرامگاه فردوسی می زند.
وی اظهار كرد: محدوده 360 هكتاری توس منطقه ثبت ملی است و هرگونه حفاری در این منطقه غیر مجاز محسوب می شود.
وی گفت: برداشت شن و ماسه و ایجاد آلودگی ‌های زیست‌ محیطی در این منطقه به گونه ای است كه روزانه حدود هزار كامیون در منطقه تردد می كند و تاكنون موجب كشته شدن چند عابر نیز شده اند.
زهره وندی افزود: گودال های عمیق و رها شده نیز معضلی بزرگ است اما هنوز داستان غم انگیز ادامه دارد به گونه ای كه كامیونهای حمل زباله هم اقدام به رها سازی نخاله و زباله در این گودالها كرده اند كه موجب تجمع زباله، مشكلات زیست محیطی و ایجاد بوی نامطبوع در منطقه شده است.
وی اظهار كرد: فعالیت كارخانه های شن شویی از دیگر مشكلات است كه در ادامه این روند به وجود آمده است.

* اجرای مصوبه شورای ترافیك استان در سایه تعلل
مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی توس با اشاره به مشكلات بوجود آمده از سوی صدها كامیونی كه روزانه در این منطقه تردد می كنند افزود: پیرو مكاتبات انجام شده با شورای ترافیك استان چند ماه پیش بر اساس مصوبه این شورا ورود كامیون به بولوار شاهنامه و منطقه تاریخی توس ممنوع شد اما هنوز شاهد تداوم تردد این خودروها هستیم.
زهره وندی با بیان اینكه تردد انبوه كامیونها در منطقه تلفات جانی نیز به همراه داشته است، ادامه داد: علاوه بر آن آلودگی زیست محیطی در منطقه، خشك شدن درختان، وجود گرد و خاك فراوان و ناامنی، تاثیرات منفی بر دیدگاه گردشگران داخلی و خارجی منطقه تاریخی توس داشته است.
وی گفت: به رغم مصوبه شورای ترافیك استان و ارسال نامه ساكنان این منطقه به استانداری خراسان رضوی هنوز اقدام موثری در زمینه ممانعت از تردد كامیونها در منطقه صورت نگرفته است.
وی با بیان اینكه حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی و آثار تاریخی تنها بر عهده سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری نیست و همه سازمانها، مجموعه ها و افراد دارای مسئولیت در این عرصه هستند، افزود: سازمان صنعت، معدن و تجارت و نیز راهنمایی و رانندگی مشهد باید در زمینه وضعیت نابسامان بوجود آمده در این منطقه احساس وظیفه و مسئولیت داشته باشند.

* منطقه توس زیرپوشش پلیس راهنمایی و رانندگی مشهد نیست
رئیس پلس راهنمایی و رانندگی مشهد نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: منطقه تاریخی توس جزء مناطق شهری نیست و از نظر تقسیم بندی این منطقه زیرپوشش حوزه برون شهری پلیس راهنمایی و رانندگی خراسان رضوی محسوب می شود.
سرهنگ علیرضا حاجی زاده افزود: شهرداری مشهد منطقه توس را به عنوان یك منطقه شهری تحویل گرفته اما هیچگونه خدماتی در این منطقه ارائه نمی شود.
وی اظهار كرد: چندین شهرك اقماری به مناطق شهرداری مشهد افزوده شده كه در حال حاضر زیرپوشش پلیس راهنمایی و رانندگی مشهد قرار ندارد و منطقه تاریخی توس نیز از آن جمله است.
وی با اشاره به وجود اختلاف نظر در حوزه های برون شهری و درون شهری زیر پوشش پلیس راهنمایی و رانندگی گفت: این مسائل با حضور فرمانده انتظامی استان خراسان رضوی در جلسه ای بررسی و در باره آن تصمیم گیری می شود.
سرهنگ حاجی زاده با اظهار بی اطلاعی از مصوبه ممنوعیت تردد كامیونها در منطقه تاریخی توس افزود: پلیس راهنمایی و رانندگی مشهد عضو شورای ترافیك است اما اطلاعی از این مصوبه نداریم.

* تعیین مسیر جایگزین برای تردد كامیون ها در دست بررسی است
دبیر شورای هماهنگی ترافیك خراسان ‌رضوی نیز گفت: مشكل عمده موجود در توس در این زمینه عدم ارائه گزارش دقیق از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت نسبت به معرفی فعالیت های مجاز و غیر مجاز معدنی در منطقه تاریخی توس است.
مهدی حسینی افزود: عدم مشاركت سازمان مزبور در جلسات شورای هماهنگی ترافیك استان از مسائلی است كه مدیران آن باید در این زمینه پاسخگو باشند.
وی با قبول آثار و پیامدهای نابسامانی تردد كامیون ها در منطقه تاریخی توس اظهار كرد: باید برای تردد كامیونها مسیر جایگزین طراحی شود كه در این زمینه بازدید میدانی با حضور اعضای كمیته فنی شورای ترافیك استان صورت گرفته و سه گزینه برای دسترسی به كنارگذر جنوبی مشهد پشنهاد شده است تا تردد كامیون ها در بولوار شاهنامه قطع شود.
وی گفت: طی یك ماه آینده تصمیم گیری نهایی در این باره انجام می شود.

* ساماندهی گودال های عمیق در حریم توس
حسینی حفر گودال های ایجاد شده به خاطر برداشت های غیر مجاز را مشكل عمده فعلی در توس دانست و افزود: این گودال ها به خاطر تخلیه زباله و نخاله در آن مشكلات زیست محیطی ایجاد كرده است.
وی اظهار كرد: از شهرداری منطقه خواسته شده نسبت به مدیریت تخلیه زباله در این گودالها اقدام لازم انجام دهد.

* از برداشت های غیر مجاز در توس جلوگیری می شود
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این زمینه گفت: در مجموع 6 واحد صنایع معدنی و شن شویی در منطقه مزبور دارای مجوز فعالیت هستند.
رضا شجاعی افزود: در كنار این صنایع دو معدن یكی به صورت دائم و دیگری به صورت موقت در این منطقه دارای مجوز برداشت است.
وی اظهار كرد: تعدادی از متخلفان كه اقدام به برداشت غیر مجاز از منطقه داشته اند نیز به دستگاه قضایی معرفی شده اند.
وی گفت: جلوگیری از برداشت های معدنی غیر مجاز وظیفه همه است و در این زمینه باید همه همكاری و مشاركت كنند.
شجاعی افزود: اكثر گودالهای عمیق ناشی از برداشت های مجاز و غیر مجاز انجام شده طی سالیان سال بوده و متعلق به یك یا سه سال گذشته نیست.
وی ادامه داد: اغلب این برداشتها متعلق به زمانی است كه دفاتر فنی مهندسی فرمانداری ها مجوز های هر گونه برداشت خاك، شن و ماسه را صادر می كردند.
وی اظهار كرد: صدور مجوز این برداشت ها از اواخر سال 1390 و اوایل سال 1391 به سازمان صنعت، معدن و تجارت واگذار شده است.
شجاعی گفت: برای پر كردن گودالهای ایجاد شده باید نخاله های سایر معادن را جمع آوری و اقدام به تخلیه در این گودالها كرد كه كار زمان بر و پر هزینه ای است.
7496 / 6053 گزارشگر: آرزو جاودانی ** انتشار دهنده: محمد حسین علی مقدم