فعالان رسانه از موانع پیش روی رسانه های خصوصی می گویند

بیست و دومین نمایشگاه مطبوعات به روزهای پایان خود نزدیك می شود و كارشناسان و اصحاب رسانه در پی استفاده از این فرصت برای بیان دیدگاه های خود در زمینه های گوناگون هستند.

در این پیوند، عصر سه شنبه هجدهم آبان نشستی تخصصی با هدف بررسی موانع پیش روی رسانه های خصوصی در تالار گفت وگوی شماره یك نمایشگاه برگزار شد و سه تن از صاحبنظران به بیان نظرهای خود پرداختند.

***روزنامه را هرگز نباید توقیف كرد
«الیاس حضرتی» نماینده مردم تهران در مجلس و فعال رسانه ای نخستین سخنران این نشست بود. وی در آغاز سخنانش به اهمیت شكل گیری انقلاب اسلامی و تاثیر آن بر مقوله فرهنگ اشاره كرد و گفت: به رغم این كه انقلاب اسلامی خود انقلابی فرهنگی بود اما در حوزه فرهنگ و نیز در بخش مطبوعات و رسانه هنوز یك سری مشكلاتی وجود دارد.
صاحب امتیاز و مدیرمسوول روزنامه «اعتماد» به نمونه هایی از مسائل فرهنگی و هنری مانند موسیقی اشاره و اظهار كرد: پس از گذشت بیش از 37 سال از انقلاب هنوز در زمینه موسیقی بلاتكلیفی وجود دارد. در خصوص كتاب و مطبوعات نیز چنین شرایطی حاكم است. ایران باید دست كم چند روزنامه با تیراژ 10 میلیون داشته باشد. در پاكستان با آن همه شرایط دشوار معیشتی، روزنامه ای با هفت میلیون تیراژ انتشار می یابد. در ژاپن تنها یكی از روزنامه های این كشور 13 میلیون تیراژ دارد.
وی در بخشی از سخنان خود به توانایی اصحاب رسانه در ایران اشاره كرد و گفت: مدیران رسانه ای مدبر، روزنامه نگاران توانمند، سردبیران مبتكر و دارای شناخت كافی از مسائل داخلی، منطقه ای و بین المللی از جمله عناصری است كه در كشور وجود دارد اما متاسفانه نتیجه ای كه باید حاصل نشده است و با رسانه ها و روزنامه های كشور با بی اعتمادی و سوء تفاهم برخورد می شود.
حضرتی ادامه داد: فضای روزنامه نگاری ناامن شده و در این فضا كسی جرات سرمایه گذاری در این حوزه را ندارد. بی ثباتی و ناامنی باعث می شود كار درازمدت كه فلسفه اقدام فرهنگی است از بین برود. این حوزه در صورت ایجاد فضای امن، توسعه می یابد. روزنامه یك حزب نیست كه با هدف های مختلفی همچون انتخابات چند روزی تشكیل و سپس منحل شود. كار روزنامه تربیت كردن افراد جامعه، تغییر نگرش ها و بینش ها است.
ایجاد موانع در برابر خصوصی سازی در حوزه رسانه، این نهاد را ضعیف، نحیف و لاغر اندام كرده و باعث گرایش شهروندان به رسانه های بیگانه شده است؛ ضربه ای فكری كه خود سبب به خطر افتادن امنیت است.
این نماینده مجلس با بیان اینكه هرگز روزنامه را نباید توقیف كرد، گفت: هر روزنامه ای مدیر مسوول، صاحب امتیاز و سردبیر دارد كه در وقت لازم باید پاسخگوی مطالب روزنامه باشند و در صورت تخطی با آنان برخورد شود اما روزنامه موجود زنده ای است كه هر روز با مردم زندگی و آنان را تغذیه فكری می كند. مگر در صورت اختلاس و قانون شكنی رییس یك كارخانه آن را تعطیل می كنند؟!

*** درآمد پایین با هزینه های بالا مهمترین مشكل رسانه های بخش خصوصی است
«محمدرضا یوسفی» از فعالان رسانه ای كشور دومین سخنران این نشست بود كه از جنبه سخت افزاری به موضوع خصوصی سازی در رسانه پرداخت.
به باور یوسفی، چند مشكل در مسیر رسانه های مكتوب بخش خصوصی قرار دارد كه یكی از آنها استقبال پایین مردم از این قبیل رسانه ها است؛ موضوعی كه باعث می شود به خاطر هزینه های بالای نشریه های مكتوب، این رسانه ها با مشكل مالی و دشواری تامین بودجه مواجه شوند. درآمد نشریه ها به طور معمول از 2 راه «پذیرش آگهی» و «تك فروشی» است كه امروز متاسفانه به خاطر كاهش تمایل شهروندان به خرید، این درآمد به شدت پایین آمده و در مقابل هزینه ها همچنان بالا است.
او مشكل دوم را ارایه نشدن مناسب رسانه های مكتوب دانست به این معنا كه این قبیل رسانه ها طی چند نسل گذشته به همین شكل عرضه شده اند و این روند در آینده نیز ادامه خواهد یافت. افزون بر آن، رسانه های دولتی نیز خود مانع دیگری در برابر بخش خصوصی اند چرا كه به خاطر حمایت های مالی دولت به آسانی و با كیفیت بالا عرضه می شوند. این فعال رسانه ای نشریه ها و روزنامه های مرتبط با شهرداری را هم در گروه رقیب رسانه های خصوصی جای داد.
مسائل قانونی و قضایی نیز از دیگر مشكلاتی است كه به باور یوسفی در برابر رسانه های بخش خصوصی قرار دارد. وی در این ارتباط گفت: وقتی رسانه ای خصوصی باشد، توقیف روزنامه و بازداشت مسوولان آن یك طرف قضیه و قید وثیقه كه باید از طرف شخص انجام گیرد طرف مهمتر آن است؛ در حالی است كه رسانه های دولتی دغدغه ای از این بابت ندارند.

*** برنامه محور بودن وزیر جدید فرهنگ سبب بهبود وضعیت رسانه ای كشور می شود
«سیدمحمدكاظم مرتضوی» از دیگر فعالان رسانه ای، سومین و به عبارتی آخرین سخنران این نشست بود كه به مشكلات پیش روی رسانه های خصوصی پرداخت و در این ارتباط گفت: مشكلات مطبوعات این بخش به اندازه ای زیاد است كه انتظار نمی رود با تغییر دولت ها حل و فصل شود اما «سیدرضا صالحی امیری» وزیر جدید فرهنگ به خاطر برنامه محور بودن می تواند در این زمینه كمك شایانی كند.
این كارشناس رسانه از اقبال مردم به شبكه های مجازی به ویژه تلگرامی بجای رسانه های مكتوب سخن گفت و ادامه داد: ما در ایران نه تنها متن ها و خبرهای بلند را نمی خوانیم كه حتی برای مطالعه خبرهای كوتاه هم وقت نمی گذاریم چرا كه اهل مطالعه نیستیم. ایرانیان پایین ترین سطح مطالعه را در همسنجی با دیگر كشورهای جهان دارند. همچنین از نظر تیراژ كتاب نیز كشورمان پایین ترین سطح را در جهان دارد. بیش از این كه شرایط نامطلوب رسانه ای ناشی از شرایط اقتصادی نامساعد باشد، بی توجهی به اهمیت مطالعه زمینه ساز وضعیت كنونی شده است.
مرتضوی در بخش پایانی سخنان خود به موضوع تعطیلی مطبوعات و رسانه ها پرداخت و گفت: چندی پیش مسوولان یك روزنامه فكاهی در فرانسه به خاطر اهانت به اسلام كشته شدند اما هفته بعد از حادثه، آن روزنامه شروع به فعالیت كرد. این كه به خاطر هر مساله ای شاهد توقیف روزنامه و تعطیلی رسانه ها باشیم، موضوعی مهم و نیازمند توجه بیشتر است.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: حسن شكوهی نسب**انتشاردهنده: سیدمحمد موسی كاظمی **پژوهشم**1969**9279