این گزارش به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز شنبه 25 دی ماه 1395 خورشیدی در حوزه های سیاسی و اقتصادی نگاهی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی كرده است.
** ثمردهی برجام در ترابری و صنایع هوایی ایران
فرود نخستین هواپیمای خریداری شده از شركت ایرباس در فرودگاه مهرآباد، روز بیست و سوم دی ماه موجی از رضایت مندی را از به ثمر رسیدن برجام میان مردم، مسوولان و فضای رسانه ای كشور به همراه آورد. به نوشته برخی از روزنامه ها، تحویل نخستین هواپیمای نو به تحریم های چهل ساله صنعت هوایی ایران پایان داد.
در گزارش روزنامه «ایران» می خوانیم: عقربه‌های ساعت نزدیك به 3 بعد از ظهر بود كه در آسمان دودآلود پایتخت هواپیمایی نو رسیده با پرچم جمهوری اسلامی ایران رخ نشان داد. خیل عظیم جمعیت از ساعت‌ها پیش با حضور در فرودگاه مهرآباد، منتظر ثبت این لحظه بودند. نه تنها به خاطر ورود یك فروند هواپیمای نو بلكه برای پایان سال‌ها تحریم و دیدن نتایج برجام.این هواپیما كه ساعت 5 صبح فرودگاه تولوز فرانسه را به سمت ایران ترك كرده بود با سفر طولانی به آسمان ایران رسید. عكاسان داخلی و خارجی ثانیه‌ای را از دست نمی‌دادند و برای آنكه بهترین عكس را از آن خود كنند هیجان زده بودند.
این روزنامه در پاسخ به حاشیه سازی منتقدان نگاشت: حاشیه‌ها دست بردار نخستین هواپیمای وارد شده به كشور نبود. برخی از نو نبودن و مرجوعی بودن این هواپیما صحبت می‌كردند و برخی دیگر ادامه ورود هواپیماهای جدید را به خاطر حضور ترامپ در كاخ سفید محال می‌دانستند.كیلومتر شمار و فضای داخلی هواپیمای 195 نفره ایرباس 321 نشان می‌داد كه پیچ و مهره‌های آن به تازگی وصل شده است و بعد از تست صورت گرفته نخستین سفر آن به ایران بوده است. حتی این هواپیما به سفارش هیچ كشوری هم نبوده است.در مورد دومین حاشیه‌ای كه مدت طولانی است در محافل مختلف زده می‌شود تیم ایرانی و تیم فرانسوی یك پاسخ داشتند. «ما به تعهدات خود پایبند هستیم.» چند ماه پیش بود كه با وجود همه موانع ، شركت ایرباس به خزانه‌داری امریكا برای فروش 100 فروند هواپیما به ایران نامه نوشت و مجوزهای لازم را گرفت.به همین دلیل فرانسوی‌ها از اینكه این قرارداد تحث تأثیر مسائل سیاسی قرار گیرد نظر مثبتی ندارند و می‌گویند وقتی مجوز گرفته‌ایم جای نگرانی وجود ندارد. لذا خرید این هواپیما‌ها به صورت اجاره به شرط تملیك است و ایران ایر می‌تواند 85 درصد آن را از منابع مالی خارجی چون لیزینگ‌های بین‌المللی و 15 درصد هم بانك‌های داخلی تأمین كند.
«تولد دوباره هما» عنوان برگزیده روزنامه «شرق» از ورود نخستین هواپیمای نو به ایران پس از رفع تحریم های هوایی بود. در این گزارش می خوانیم: حتی پخش گزارشی درباره «تولید شیره نبات از انگور» در لحظه فرود نخستین هواپیمای ایرباس پس از چهار دهه تحریم صنعت هوایی از شبكه خبر هم، نتوانست سرپوشی بر این واقعه مهم باشد و دردی از دلواپسان دوا كند. كوچك‌كردن آن، كار ساده‌ای نبود. همه موبایل‌به‌دست منتظر بودند؛ چه آنها كه بیرون در خیابان‌های منتهی به فرودگاه نگاه‌ها را به آسمان دوخته بودند و چه آنها كه در آشیانه چشم‌انتظار فرود نخستین هواپیمای ایرباس پسابرجامی بودند. سرانجام هواپیمای ایرباس A٣٢١ بر باند فرودگاه مهرآباد بر زمین نشست. فرودی كه فقط مسئولان ارشد، عكاسان و فیلم‌برداران شاهد آن بودند و حتی خبرنگاران نیز از لحظه نشست آن بر باند، حتی در مانیتور سالن همایش، بی‌نصیب ماندند.
«پرواز همای برجام» عنوان برگزیده روزنامه «قانون» بود. این روزنامه ورود این هواپیما به كشور را واقعه ای تاریخی خواند و نوشت: در آوریل 2015 تفاهم هسته‌ای لوزان شكل گرفت. توافقی كه عده‌ای از روی كینه‌توزی آن را كاغذ پاره خواندند درحالی‌كه نوید روزهای بهتری را برای ایران خسته از ظالمانه‌ترین تحریم‌ها به ارمغان آورد. تحریم‌هایی كه ادامه یافتنش دیگر امان مردم را بریده بود. واقعیت این است كه اجرایی شدن برجام كه در آستانه یك سالگی آن هستیم، فرصت‌های زیادی را پیش روی اقتصاد كشور قرار داده است كه از مهم‌ترین آنها می‌توان به امضای چندین قرارداد خرید هواپیمای جدید با بزرگ‌ترین شركت‌های هواپیماسازی جهان برای نوسازی ناوگان هوایی و ایمن كردن پروازها برای مردم اشاره كرد.
روزنامه «شهروند» ورود نخستین هواپیمای نو ایرباس به كشور را «نمایش فروریختن تحریم ها» عنوان كرد. در این گزارش آمده است: حالا سند ایرباس A٣٢١، ١٠٠درصد به نام ایران خورده است و تحریم ٣٧ ساله صنعت هوایی ایران شكسته است. فرودگاه مهرآباد تهران عصر پنجشنبه شاهد رخداد بزرگی بود كه درواقع فروریختن دیوارهای تحریم اقتصادی را به نمایش گذاشت. مراسم فرود نخستین ایرباس خریداری‌شده در هیاهوی جمعیت مشتاق در حالی رخ داد كه عباس آخوندی، وزیر راه‌و‌شهرسازی اعلام كرد كه بنا بود به خاطر درگذشت اكبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام این جشن را به تأخیر بیندازند اما خانواده هاشمی مانع شده و گفتند روح او از پیشرفت و توسعه ایران شادمان می‌شود؛ پس جشن را به تعویق نیندازید.
روزنامه «دنیای اقتصاد» این رویداد را «گارانتی برجام در آسمان ایران» و «شكسته شدن حصر صنعت هوایی ایران» تعبیر كرد. این روزنامه نوشت: خیز ایران برای ورود به عرصه رقابت در صنعت هوایی با خرید 200 فروند هواپیمای نو را می‌توان از دو منظر اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم در حوزه اقتصادی نیز مورد بررسی قرار داد. نوسازی ناوگان هوایی ایران، مهم‌ترین هدفی است كه در پی اجرایی شدن این قراردادها محقق خواهد شد.
** موضع گیری های برجامی در آمریكا
با نزدیك شدن به آغاز ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» در آمریكا، شماری از اعضای پیشنهادی كابینه وی، توافقنامه برجام را تایید كردند و خواستار احترام به اجرای آن شدند. شماری از روزنامه ها در گزارش های خود به این موضوع پرداختند.
«عقب نشینی از پاره كردن برجام» عنوان گزارش «اعتماد» در این باره بود. این روزنامه به نقل از «ركس تیلرسون» وزیر پیشنهادی ترامپ برای وزارت امور خارجه در خصوص برجام نوشت: دولت بازبینی برجام را انجام خواهد داد و در میان مدت تلاش می‌كند اجرای آن را به دقت دنبال كند. برنامه احتمالی تیلرسون برای دراز مدت نیز این است كه شاید به سمت مذاكره دوباره‌ای برود كه در نتیجه آن یك توافقنامه ضمیمه هم متولد شود. تیلرسون در این باره گفت كه درباره توافق هسته‌ای، من تلاش می‌كنم نگاه جامعی به آن داشته باشم و البته توافق جانبی را هم دنبال كنم تا در سایه آن از تمام فعالیت‌های ایران آگاهی داشته باشیم. باید بدانیم كه آیا ایرانی‌ها به تمام تعهدات خود برای شفافیت‌سازی برنامه‌های خود پاسخ مثبت می‌دهند یا خیر. هدف ما تغییر نكرده و همچنان همان است كه ایران نمی‌تواند تسلیحات هسته‌ای داشته باشد.
اعتماد در ادامه گزارش به تحلیل خبرگزاری «رویترز» اشاره و عنوان كرد: آنچه از سخنان تیلرسون درباره ایران به چشم رسانه‌ها آمد، تعهد وی به اجرای برجام بود. رویترز دراین باره نوشته است كه هرچند كه تیلرسون وعده بازبینی كامل توافق هسته‌ای را داده است اما خواهان رد كامل توافقی نشده است كه ایران و ١+٥ در سال ٢٠١٥ به آن دست یافتند.
«جهان صنعت» نیز از «تعهد آمریكا به اجرای برجام» خبر داد و در این گزارش به موضع گیری های «جیمز ماتیس» وزیر پیشنهادی ترامپ برای وزارت دفاع در برابر توافقنامه برجام اشاره كرد. ماتیس در این باره گفته است: وقتی آمریكا تعهدی داده است، باید با همكاری هم پیمانان خود به آن تعهدات عمل كنیم. ... ایالات متحده باید با این توافق كنار بیاید و با متحدانش همكاری كند.
با توجه به گفته های مقام های آمریكایی در باره برجام، «فرهیختگان» طی گزارشی به بررسی اینكه «آیا برجام قابل بازنگری است؟» پرداخت. در بخشی از این گزارش آمده است: برنامه جامع اقدام مشترك یا برجام كه در جریان مذاكرات طولانی و چندین ساله گروه 1+5 به امضای طرفین رسید علی الاصول سندی چندجانبه و بین‌المللی است كه نمی‌توان به طور یكجانبه درباره آن صحبت كرده و خواستار بازنگری آن شد. مقامات اروپایی و به ویژه خانم موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بارها بر عزم این اتحادیه و كشورهای عضو بر اجرای كامل برجام تاكید كرده‌اند. در آخرین اظهارنظر سرگئی ریابكوف مذاكره كننده ارشد هسته‌ای روسیه نیز اخیرا ضمن اعلام این كه برجام یك سند بین‌المللی است، و آن را صفحه‌ای جدید از روابط ایران با كشورهای جهان خواند.
در این میان اما، در تحلیل روزنامه «جوان» چنین آمده است: وزرای پیشنهادی ترامپ سیگنال‌های متفاوتی درباره برجام ارسال می‌كنند. وزیر خارجه ترامپ در جلسه سنای امریكا از لزوم بازنگری توافق سخن گفته ولی وزیر دفاع او، تأكید می‌كند امریكا تعهداتی داده كه باید به آن پایبند بماند. برآیند همه اینها، منجر به این شده كه طرف‌های امضا‌كننده برجام از جمله دیپلمات‌های ایرانی، همه هم و غم خود را روی حفظ برجام، آن‌هم به هر قیمتی متمركز كنند، رویكردی كه اواسط هفته پیش منجر به این شد كه دیپلمات‌های ایرانی در نشست كمیسیون بین‌المللی برجام در وین، از اصرار روی شكایت خود از امریكا به دلیل نقض توافق هسته‌ای چشم بپوشند.
** ویژگی های آیت الله هاشمی از نگاه رییس جمهوری
دیروز، بیست و چهارم دی ماه «حسن روحانی» رییس جمهوری به همراه جمعی از اعضای هیات دولت و چهره های سیاسی با حضور در مرقد مطهر امام خمینی (ره) پس از زیارت مرقد بنیانگذار انقلاب، بار دیگر یاد آیت الله هاشمی رفسنجانی را گرامی داشت و به بیان ویژگی های شخصیتی وی پرداخت.
در این پیوند، روزنامه «ابتكار» از زبان روحانی، آیت الله هاشمی را «پناه مردم در روزهای سخت» خواند و نگاشت: روحانی جهاد و فداكاری در راه نظام اسلامی و بویژه عقلانیت، اعتدال و میانه روی در مسائل و پیچ و خم های مختلف را از ویژگی های بارز آیت‌الله هاشمی رفسنجانی برشمرد. وی تاكید كرد كه ایشان در همه روزهای سخت انقلاب و نهضت اسلامی پناهگاه بزرگ مردم بود و انصافا مردم نیز در مراسم تشییع پیكر این مرد بزرگ، وفای خود را به خادمان انقلاب و نظام به خوبی نشان دادند.
«مظلومیت»، دیگر ویژگی رییس فقید مجمع تشخصی مصلحت نظام از نگاه رییس جمهوری بود كه روزنامه «آرمان» به آن اشاره كرد. در گزارش این روزنامه، چنین آمده است: دل روحانی برای یار قدیمی تنگ است و تنهایی او را آزار می‌دهد. به روزهایی می‌اندیشد كه از هجمه دلواپسان و مخالفان ناامید می‌شد و برای گلایه به نزد هاشمی می‌رفت، اما او چنان از امید به آینده برای او سخن می‌گفت كه با روحیه بهتر از قبل به محل كار باز می‌گشت. روحانی به‌خوبی واقف بود كه هاشمی فقط هاشمی است و قابل تكرار نیست. برای او پذیرش روزهای بدون هاشمی سخت و ناراحت‌كننده است كه چرا نتوانست آن اندازه كه لازم است قدردان هاشمی باشد. صبح جمعه رئیس‌جمهور به حرم امام (ره) رفت تا با بنیانگذار انقلاب اسلامی و هاشمی سخن بگوید. بگوید پس از رفتن هاشمی هجمه‌ها به اعتدال نه تنها پایان نگرفته بلكه شدت هم داشته است؛ از آنانی گفت كه پس از رفتن هاشمی عقده‌گشایی كردند و خواستند با تحریف تاریخ آنچه او انجام داد را به فراموشی بسپارند، اما وقتی یاد مراسم تشییع پیكر او افتادند جز سكوت نمی‌توانند اقدامی كنند چون با میلیونها ایرانی كه مكتب هاشمی را سرلوحه قرار داده‌اند مواجه می‌شوند.
حضور رییس جمهوری در مرقد مطهر امام خمینی (ره) و قرائت فاتحه برای آیت الله هاشمی همچنین، عنوان نخست روزنامه «رسالت» قرار گرفت. این روزنامه به نقل از روحانی عنوان كرد: مراسم وداع با آیت الله هاشمی یكپارچگی نظام را به رخ جهانیان كشاند. ایشان در همه روزهای سخت انقلاب و نهضت اسلامی پناهگاه بزرگ مردم بود و انصافا مردم نیز در مراسم تشییع پیكر این مرد بزرگ، وفای خود را به خادمان انقلاب و نظام به خوبی نشان دادند.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: فرشته ذبیحیان**انتشاردهنده: سیدمحمد موسی كاظمی**پژوهشم**9283**9279
تهران- ایرنا- ورود نخستین هواپیمای نو از شركت هواپیماسازی «ایرباس» به ایران در آستانه یك سالگی برجام، پایانی بر چهار دهه تحریم صنعت هوایی ایران بود. در كنار این دستاورد برجامی، موضع گیری وزیران پیشنهادی ترامپ در خصوص آینده توافق هسته ای با 1+5 و حضور رییس جمهوری در مرقد امام خمینی (ره) برای گرامیداشت یاد آیت الله هاشمی رفسنجانی دیگر محورهای مورد توجه روزنامه ها قرار گرفت.