موسویان:ایران با برجام ازآوار سنگین ترین تحریم های تاریخ معاصر رها شد

این مذاكره كننده پیشین هسته ای ایران و استاد و پژوهشگر ارشد فعلی دانشگاه پرینستون آمریكا در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا در سالگرد یكسالگی اجرای برجام؛ 10 تاثیربرجام را برمی شمارد و مربع ضد ایران در واشنگتن را شامل لابی صهیونیسم، لابی اعراب تكفیری، نومحافظه كاران تندرو آمریكایی و اپوزیسیون برانداز با مركزیت منافقین می داند.
وی می افزاید: پس از انتخابات آمریكا و قبضه قدرت توسط جمهوریخواهان، طرح های مربع ضد ایران بر مبنای فشار بر تهران بدون نقض برجام تغییر پیدا كرد تا از این مسیر، ایران را عصبانی و وادار به نقض برجام كنند و دوباره شرایط گذشته اجماع بین المللی علیه ایران را احیا كنند.
موسویان كه از مدافعان و موافقان توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 است، این روزها كه برجام مورد حملات منتقدان و دلواپسان داخلی و خارجی قرار گرفته و حتی برخی آرزوی نقض آن را در سر می پرورانند ، بیش از گذشته در دفاع از این توافق در رسانه های داخلی و خارجی از هیچ تلاشی فروگذار نكرده است.
او در صحنه دیپلماسی عمومی و افكارعمومی جهان فعال است و به گفته خودش، همواره برای حقانیت ایران در بحران هسته ای چه در دوره قبل و چه دوره كنونی فعال بوده و خطا بودن استراتژی آمریكا در مورد سیاست تغییر رژیم در ایران را تبیین كرده است.
این دیپلمات كهنه كار ایرانی كه در مراكز فكری، علمی و دانشگاهی جهان حضور فعالی دارد، می گوید: تقریبا بین تحلیلگران برجسته جهان اجماع وجود دارد كه با برجام، ایران از «آوار سنگین ترین تحریم های تاریخ معاصر» جان سالم بدر برد.
مذاكره كننده ارشد پیشین هسته ای ایران در دولت اصلاحات می افزاید: آمریكا و اروپا سه «تحریم كشنده» فراتر از قطعنامه های سازمان ملل علیه ایران اعمال كردند كه تحریم نفت و بانك مركزی و سوئیفت بود. این تحریم ها، نظام بانكی و مالی ایران را فلج و میلیاردها دلار به ایران خسارت زد كه با برجام هر سه تحریم برداشته و فروش نفت ایران دو برابر شد، روابط بانكی ایران با صدها بانك جهان برقرار و سوئیفت هم باز شد كه نقل و انتقالات بانكی را ممكن ساخت.
موسویان تصریح می كند: آمریكایی ها اعلام كردند كه تنها تحریم نفت، حدود 170 میلیارد دلار به ایران ضرر زد.
مشروح این گفت و گو در پی می آید:

*** برجام موجب شكاف بزرگی در روابط آمریكا با رژیم صهیونیستی، عربستان و متحدان عربش شد

*سئوال: آقای دكتر موسویان! پس از یكسال از اجرای برجام، آثار اجرای این توافق را در روابط میان ایران و غرب به ویژه آمریكا چگونه ارزیابی می كنید؟ به نظر شما اجرای این توافق در كدام عرصه ها نمود بارزتر و عملی تری داشته است؟
*موسویان: برجام تاثیرات مثبت قابل توجهی در روابط ایران و آمریكا داشته كه به 10 مورد آن اشاره می كنم:
1- تحریم های هوانوردی آمریكا رفع شد. بعد از انقلاب و به خاطر تحریم های آمریكا، ایران قادر به خرید هواپیمای مسافربری جدید از اروپا و آمریكا نبود. هواپیماهای ایران همه كهنه و قدیمی و ناامن بودند. ضمن اینكه قطعات هواپیمای مسافری هم باید قاچاقی به چند برابر قیمیت تامین می شد. این وضعیت، موجب فرسودگی و عقب افتادگی كلیه شركت های هواپیمایی ایران شده بود. بدتر اینكه فرصتی برای شركت های هواپیمایی كشورهای همسایه مثل امارات و تركیه و قطر به وجود آمد كه ظرف چند دهه گذشته دهها میلیارد دلار سود به جیب بزنند؛ ضمن اینكه برای ایران هم فوق العاده تحقیر آمیز بود كه مردمش به شركتهای هوایی كشورهای همسایه پناه بردند. اكنون بخاطر برجام، هم قطعات هواپیما از شركت های اصلی سازنده خریداری می شود و هم تعمیرات اساسی توسط شركت های معتبر انجام می شود و هم اینكه برای اولین بار شركت های معتبر جهانی مثل بویینگ و ایرباس قرادادهای فروش مدرنترین هواپیماهای موجود جهان را با ایران امضا كردند.
2 - با برجام راه صادرات فرش، صنایع دستی، خاویار وخشكبار ایران به آمریكا باز شد واكنون انجام می شود.
3 - وزارت خزانه داری آمریكا گشایش های جدید زیادی در صادرات دارو و تجهیزات پزشكی به ایران فراهم كرد.
4 - ایران توانست اصل و فرع طلب مربوط به خریدهای نظامی قبل از انقلاب را وصول كند. آمریكایی ها 7/1 میلیارد دلار نقد با یك هواپیما به ایران منتقل كردند.
5- آمریكا و به تبع آن جهان غرب بعد از انقلاب همواره با برخورداری ایران از تكنولوژی صلح آمیز هسته ای مثل نیروگاه هسته ای مخالفت می كردند. با برجام، جهان در مورد همكاری و صدور فناوری صلح آمیز هسته ای به ایران یكپارچه شد. امروزه ایران می تواند دهها نیروگاه هسته ای داشته باشد. این تحول مهم درحدی پیش رفت كه ایران برای اولین بار توانست آب سنگین به آمریكا صادر كند.
6- شگرف ترین تحول این بود كه آمریكا رسما وجود صنعت غنی سازی و آب سنگین در ایران را پذیرفت.
7-تعدادی از زندانیان ایرانی و آمریكایی مبادله شدند كه بعد ازانقلاب بی سابقه بود.
8- آمریكا قبلا با حضور ایران درمذاكرات بین المللی سوریه مخالفت می كرد كه بعد از برجام دست از این مخالفت برداشت. این در واقع به رسمیت شناختن جایگاه منطقه ای ایران توسط آمریكا بود.
9- برجام موجب شكاف بزرگی در روابط آمریكا با اسرائیل(رژیم صهیونیستی)وعربستان و متحدان عربش شد. این دوجبهه همواره مخالف بهبود روابط ایران و آمریكا بوده و حتی خواستار حمله نظامی آمریكا به ایران بودند.
10- تا قبل از برجام سیاست عملی هر دوحزب اصلی و بزرگ آمریكا (دمكرات ها و جمهوری خواهان) در مورد ایران برمبنای «تغییر رژیم» بود. در دور دوم ریاست جمهوری اوباما كه برجام به نتیجه رسید، برای اولین بارشكاف بی سابقه ای درآمریكا درمورد ایران به وجود آمد. یك جبهه جدید به رهبری اوباما سیاست «تعامل با ایران» را در پیش گرفت در حالی كه جبهه بزرگ دیگری بر استراتژی «تغییر رژیم» اصرار داشت. اسرائیل و عربستان و اپوزیسیون برانداز ایرانی همچون منافقین هم همكار و مشوق جریان دوم بود.

**** سه تحریم «كشنده» نفت، بانك مركزی و سوئیفت فراتر از قطعنامه های سازمان ملل

* سئوال: دستاوردهای نظام و دولت یازدهم برای برجام چه بوده و آیا همه اهداف محقق شده است؟
**موسویان: نظام جمهوری اسلامی با برجام به اهداف و دستاورهای بزرگی رسید كه شش مورد آن را بیان می كنم:
1- هدف اول ایران این بود كه معضل وجود پرونده ایران در فصل هفتم منشورسازمان ملل را حل كند، زیرا ایران با اجماع همه قدرت های جهانی به عنوان تهدید صلح و امنیت جهان تلقی می شد. این سنگین ترین ضربه حیثیتی به نظام جمهوری اسلامی بعد از انقلاب بود كه با برجام این مشكل حل شد.
2- شش قطعنامه تحریم اقتصادی شورای امنیت سازمان ملل مصیبت خانمانسوز مهم دوم بود كه با برجام هر شش قطعنامه لغو شدند.
3- آمریكا و اروپا سه «تحریم كشنده» فراتر از قطعنامه های سازمان ملل علیه ایران اعمال كردند كه تحریم نفت و بانك مركزی و سوئیفت بود. این تحریم ها، نظام بانكی و مالی ایران را فلج و صدها میلیارد دلار به ایران خسارت زد. با برجام هر سه تحریم برداشته وفروش نفت ایران دو برابرشد، روابط بانكی ایران با صدها بانك جهان برقرار و سوئیفت هم باز شد كه نقل و انتقالات بانكی را ممكن ساخت. آمریكایی ها اعلام كردند كه تنها تحریم نفت، حدود 170 میلیارد دلار به ایران ضرر زد.
4- چهارمین هدف ایران این بود كه قدرت های جهانی غنی سازی آب سنگین ایران را بپذیرند و دست از كارشكنی برای انتقال تجهیزات و تكنولوژی صلح آمیز هسته ای به ایران بردارند كه به این هدف كلیدی هم دست یافت.
5- آمریكا و غرب 30 سال ایران را متهم به تعقیب برنامه ساخت سلاح هسته ای می كرد. عالی ترین مرجع تخصصی جهان یعنی شورای حكام آژانس بین المللی انرژی اتمی و عالی ترین مرجع سیاسی – امنیتی جهان یعنی شورای امنیت سازمان ملل هم براین اتهام صحه گذاشت. با برجام این اتهام كه در قالب موضوع پی ام دی عنوان می شد نیز برطرف شد.
6- آمریكا و اسرائیل( رژیم صهیونیستی) موفق به ایجاد اجماع جهانی علیه ایران شده بودند. روسیه و چین و اروپا برای تحریم های بین المللی به آمریكا پیوستند. برای ایران بسیار مهم بود كه اجماع جهانی را بشكند كه این اجماع با برجام شكسته شد. امروز موضع اروپا و چین و روسیه با موضع آمریكا در مورد كار با ایران متفاوت است.

*** ایران با برجام از «آوار سنگین ترین تحریم های تاریخ معاصر» جان سالم به در برد

** سئوال: اجرای برجام با توجه به گذشت یكسال از اجرای آن ، چه تاثیر ملموسی بر موضوعات منطقه ای و بین المللی داشته است؟
**موسویان: تقریبا بین تحلیلگران برجسته جهان اجماع وجود دارد كه با برجام، ایران از «آوار سنگین ترین تحریم های تاریخ معاصر» جان سالم به در برد، ضمن اینكه نفس قرارگرفتن شش قدرت جهان در یك سوی میز و ایران در سوی دیگر و نهایتا پذیرش غنی سازی و آب سنگین ایران از سوی همه قدرت های جهانی و لغو قطعنامه های تحریم سازمان ملل، وزن منطقه ای و جایگاه بین المللی ایران را بسیار ارتقا داد.

**** شش سئوال تعیین كننده در دوره ترامپ و مربع لابی ضد ایران

**سئوال: با توجه به روی كار آمدن دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریكا كه تقریبا سیاست ها و تصمیماتش برای همه دنیا به نوعی ناشناخته است و نیز جمهوریخواهانی كه او را یاری و همفكری خواهند كرد و اكثرا دیدگاههای افراطی و تندی درباره ایران و برجام دارند، به نظر شما چه اقداماتی می توان برای جلوگیری از تشدید اقدامات آنها انجام داد؟
**موسویان: در این باره شش سئوال مهم زیر به ذهنم می رسد كه پاسخی برای آن ندارم منتهی تعیین كننده خواهند بود: اول، آیا گفت و گوهای مستقیم فعلی ایران و آمریكا در دوره ترامپ هم ادامه پیدا خواهد كرد یا قطع خواهد شد؟ دوم، باتوجه به اینكه اكثریت مجلس نمایندگان و سنای آمریكا به دست جمهوریخواهان افتاده است، آیا شانسی برای گفت و گوی مجالس دو كشوروجود خواهد داشت ؟ سوم ، آیا ایران اعتقادی به ضرورت لابی در آمریكا داشته و اقدامی خواهد كرد؟ چهارم، آیا ایران برای دیپلماسی عمومی جهت روشنگری افكار عمومی آمریكا و جهان فكری خواهد كرد؟پنجم، آیا ایران برنامه و توان بهره مندی از ظرفیت عظیم و خدادادی صدها هزار ایرانی مقیم آمریكا را خواهد داشت؟
درغیاب این پنج مورد، میدان واشنگتن بطور كامل در قبضه مربع لابی صهیونیسم، لابی اعراب تكفیری، نومحافظه كاران تندرو آمریكایی و اپوزیسیون برانداز با مركزیت منافقین قرار خواهد گرفت و نتیجه آن هم معلوم است و بالاخره ششم، آیا اختلافات وحشتناك و نگران كننده فعلی جناح های سیاسی داخلی مدیریت و اتحاد و همدلی برای دفاع از منافع ملی كشور به وجود خواهد آمد؟

**** احتمال تشدید سایر اختلافات میان ایران و آمریكا در دوره ترامپ/ دست باز طرفین در سایر عرصه ها برای تحریم یكدیگر

**سئوال: به نظر شما، حتی درصورتی كه ترامپ برجام را حفظ كند، آیا از نظر حقوقی و بین المللی می تواند در روند اجرای آن خللی ایجاد كند؟ چگونه و تا چه حد؟
**موسویان:برجام در مورد یك موضوع بود وآن هم هسته ای. تصمیم نظام جمهوری اسلامی ایران هم این بود كه فقط در مورد هسته ای مذاكره شود. سایر اختلافات ایران و آمریكا به قوت خود باقی است و در دوره ترامپ هم ممكن است تشدید شود. دست ایران و آمریكا هم برای تحریم علیه یكدیگر در سایر زمینه ها باز است. بعد از برجام آمریكا تحریم های جدیدی علیه ایران داشت. ایران هم بعد از برجام، تحریم های جدیدی علیه آمریكا داشت مثل ممنوع كردن ورود خودروهای ساخت آمریكا. احتمالا كنگره آمریكا تحریم های جدید با عناوین حقوق بشر و تروریسم تصویب و ترامپ هم وتو نكند. بعد از انتخابات اخیر آمریكا و قبضه قدرت توسط جمهوریخواهان، «طراحی های مربع ضد ایران» برمبنای فشار بر تهران بدون نقض برجام تغییر پیدا كرد. آنها می خواهند از این مسیر ایران را عصبانی و وادار به نقض برجام كنند تا مجددا شرایط گذشته درمورد اجماع بین المللی علیه ایران را احیا كنند.

*** جنگ سیاسی، امنیتی و اقتصادی آمریكا و رژیم صهیونیستی علیه ایران عملا صورت گرفت
** سئوال: آقای دكتر موسویان! شما خود یكی از مذاكره كنندگان ارشد هسته ای در دوره های قبل بودید، این روزها مخالفان دولت یازدهم و برجام در رد اظهارات مقامات مبنی بر اینكه با این توافق، سایه جنگ از سر كشور و منطقه دور شده است، می گویند كه از جنگ خبری نبود. آیا واقعا هیچ جنگی علیه ایران و تاسیسات هسته ایش مطرح یا برنامه ریزی نشده بود؟
** موسویان: جنگ سیاسی و امنیتی و اقتصادی آمریكا و اسرائیل (رژیم صهیونیستی) علیه ایران كه عملا صورت گرفت. جنگ نظامی مخفی هم با عملیات جنگ سایبری آمریكا و اسرائیل علیه تاسیسات هسته ای و ترور دانشمندان هسته ای ایران هم كه صورت گرفت. اینها خود نشانه های روشنی است در مورد اینكه احتمال حمله به تاسیسات هسته ای ایران هم وجود داشت.
فقط به یك مقطع از تاریخ هسته ای ایران نگاه كنید. طی ابتكاری برای حل بحران هسته ای، در تابستان 2011 سازمان انرژی اتمی ایران به آژانس پیشنهاد نظارت و بازرسی كامل داد. سفیر جمهوری اسلامی ایران در آژانس در مصاحبه با نشریه «آرمزكنترل» آمریكا گفت كه سازمان انرژی اتمی برای اثبات حسن نیت خود هم به هیات آژانس درتهران گفت هرجایی را می خواهید بازرسی كنید. آنها هم درجا ، تقاضای بازرسی ازمهمترین بخش تاسیسات هسته ای یعنی تحقیقات وتوسعه غنی سازی وآب سنگین را كردند و طرف ایرانی به آنها اجازه داد. چند روز بعد رئیس جمهوری به نیویورك آمد و آزادی كوهنوردان آمریكایی را اعلام كرد. این یعنی دو حسن نیت بزرگ و كم سابقه از سوی ایران. اما چند هفته بعد، آمریكا و اروپا، بانك مركزی ایران و نفت را تحریم و سوئیفت بانكی را بستند و دو قطعنامه درمورد حقوق بشر و تروریسم هم در شورای امنیت تصویب كردند. روشن است كه ادامه این روند به كجا ختم می شد.

**** حضور در عرصه افكار عمومی جهان برای تشریح حقانیت ایران در بحران هسته ای

** آقای دكتر موسویان! حضورتان در آمریكا موجب شده است برخی در ایران از شما بعنوان یك «لابی گر حرفه ای» میان ایران و آمریكا برای حاصل شدن برجام یاد كنند. واقعا نقش شما در این مذاكرات و توافق تا چه حد و چگونه بوده است؟
** موسویان: من درسال 1388به آمریكا آمدم و در ادامه سكوتم در ایران، یكسالی هم در آمریكا سكوت كرده بودم. اما با مشاهده تشدید روند تحریم ها و فشارها و حملات تبلیغاتی علیه ایران، وظیفه ملی و دینی خود دانستم كه درصحنه دیپلماسی عمومی فعال شده واز تجربه سی ساله خود برای دفاع از منافع كشور استفاده كنم.لذا از 89 وارد صحنه افكار عمومی جهانی شدم. شاید بتوان گفت من نقش كوچكی در كار با افكارعمومی، دانشگاهها، مراكزفكری و تحقیقاتی و رسانه ها داشتم.
كتاب اول من درمورد بحران هسته ای بود كه در دوره آقای احمدی نژاد منتشر شد. كتاب دوم من در مورد روابط ایران و آمریكا بود كه در دوره آقای احمدی نژاد نوشته شد اما چاپش مصادف با دوره آقای روحانی بود. علاوه بر آن در صدها دانشگاه و مراكز فكری و تحقیقاتی درقاره های مختلف سخنرانی كرده، صدها مقاله در رسانه های معتبر جهان منتشر كرده و در صدها كنفرانس و سمینار و نشست های بین المللی هم شركت كردم. محور كارم هم در دوره آقای احمدی نژاد و آقای روحانی دقیقا یكی بوده كه عمدتا از این قرار است:
اول: تشریح حقانیت ایران در بحران هسته ای و ارائه راهكار مسالمت آمیز بود كه محورهای اصلی راهكار هم همان اصول مورد نظر ایران بود كه در كتاب هسته ای و در صدها مقاله و سخنرانی تشریح شده و نهایتا برجام هم براساس همان شكل گرفت. اصول هم روشن بود.پذیرش حق غنی سازی و آب سنگین وبرداشتن تحریم های هسته ای درمقابل شفافیت و اطمینان های لازم درمورد عدم ساخت بمب هسته ای.
دوم: تشریح مخاطرات جنگ علیه ایران كه طی حدود 20 دلیل دركتاب ها و سخنرانی ها و مقالات مفصل تشریح كرده ام.
سوم: تبیین خطا بودن استراتژی آمریكا در مورد سیاست تغییر رژیم در ایران. آخرین آن هم مقاله چند روز پیش در هافینگتون پست آمریكا خطاب به ترامپ است كه مرتكب این اشتباه نشود.
چهارم: خطا بودن استراتژی غرب در مورد تحریم ایران است كه طی حدود 20 دلیل در نوشته ها و سخنرانیها به افكار عمومی جهانی عرضه كرده ام.
پنجم: دلایل بی اعتمادی ایران به آمریكاست كه موارد را طی 20 دلیل در مقالات و سخنرانیهای مختلف ازجمله در نشست با 400 ژنرال آمریكایی در دانشگاه جنگ آمریكا تشریح كردم.
ششم: تبیین موضع ایران در مورد بحرانهای منطقه ازجمله تروریسم وسوریه و یمن وعربستان و عراق وافغانستان بوده است.
هفتم: تشریح راهكارهای كاهش خصومت و دشمنی آمریكا با ایران.
سه سال كارم در دوره آقای احمدی نژاد و سه سال هم در دوره آقای روحانی بوده است. هیچكدام از دودولت هم ازمن نخواستند كه چنین فعالیت هایی را داشته باشم.
درعین حال آقای خزایی سفیر وقت ما در نیویورك به من گفت كه آقای احمدی نژاد درسفر آخرشان به نیویورك از تلاش های من ابراز رضایت كرده بود. اولین روزهایی كه آقای روحانی رئیس جمهور شده بود یكی به منزل من زنگ زده بود و چون درمنزل نبودم به همسرم گفته بود كه به فلانی بگو این نوع فعالیت ها را متوقف كند. البته در دوره ریاست جمهوری آقای روحانی، آقای ظریف وزیر خارجه در مصاحبه تلویزیونی با آپارات قدردانی كرد و برخی از رهبران اصولگرای كشور هم تشویق كردند.
من از ابتدا تصمیم گرفتم تحت هیچ شرایطی به كارحكومتی برنگردم ، بخشی از دعواهای داخلی ایران هم نباشم وصرفا روی منافع كشور و مردم ایران تمركز داشته باشم. اگر كار من تاثیری داشته، در بخش دیپلماسی عمومی و كار با اصحاب رسانه و مراكز علمی و فكری و تحقیقانی و افكار عمومی بوده است.
اروپام *3*491** انتشار دهندگان : زهرا هژبری و محمد حسن دوستارگان