جنگ سوریه كه حاصل یك توطئه پیچیده و چندلایه دشمنان منطقه ای علیه محور مقاومت بود، اكنون به هفتمین سال خود نزدیك شده است، جنگی كه میلیون ها كشته و زخمی و آواره برجا گذاشته و این در حالی است كه سایه شوم جنگ و تروریسم همچنان در منطقه حضور دارد. در این جنگ خانمان سوز، هزاران تروریست با حمایت آمریكا و برخی كشورهای غربی و با پشتیبانی برخی كشورهای مرتجع عرب منطقه بویژه عربستان سعودی و قطر علیه دولت قانونی 'بشار اسد' رئیس جمهوری این كشور می جنگند و این در حالی است كه اقدامات غیرقانونی آنان موجب شده تا وضعیت كنونی سوریه به یكی از بحران های خاورمیانه تبدیل شود كه ابعادی بین المللی نیز به خود گرفته است.
در حالی كه تاكنون چندین دور مذاكرات سیاسی در سطوح مختلف و با حضور كنشگران مطرح بین المللی و منطقه ای و همچنین معارضان سوری با هدف یافتن راه حل سیاسی برای حل و فصل این بحران ویرانگر برگزار شده، اما همگی به دلیل كارشكنی آمریكا و برخی كشورهای غربی از یك سو و وجود برخی اختلافات جزیی در مسیر برقراری آتش بس از سوی دیگر، بی نتیجه پایان یافته است و آتش جنگ همچنان در سوریه زبانه می كشد.
با وجود همه كارشكنی های صورت گرفته از سوی آمریكا و چند كشور غربی و تداوم حمایتهای آنها از گروه های تروریستی و با توجه به اهمیت راهبردی تحولات سوریه، سه كشور ایران، روسیه و تركیه توافق كردند تا مذاكرات دیگری را در چارچوب توافقات سه جانبه در شهر 'آستانه' پایتخت كشور قزاقستان و با هدف برقراری صلح در سوریه برگزار كنند.
بنا بر گزارش های منتشره، این مذاكرات كه در چارچوب توافق ایران، روسیه و تركیه و با حضور نمایندگان دولت سوریه و مخالفان و مشاركت نماینده سازمان ملل متحد برگزار خواهد شد، نقشی مهم و تاثیرگذار در حصول آتش بس و حذف سایه شوم جنگ و تروریسم از منطقه خواهد داشت.
در این میان و برای درك دقیق و واقع بینانه از روند این مذاكرات و نیز تحولات جاری منطقه، توجه به نكات ذیل ضروری به نظر می رسد:
الف) راهبرد قاطع ایران مبنی بر حضور نیافتن آمریكا و حامیانش در نشست آستانه
آمریكا و برخی كشورهای مرتجع منطقه ای از شش سال پیش، گذرگاه های امن را برای هزاران تروریست جهت ورود به سوریه فراهم و نقشی مهم در تجهیز، آموزش و اعزام تروریست ها به داخل خاك سوریه ایفا كردند.
تازه ترین بررسی های دقیق میدانی حكایت از آن دارد كه آمریكا در بخش تسلیحاتی و اطلاعاتی حمایت های زیادی از گروه های تروریستی در سوریه به عمل آورده و این كمك ها موجب شده تا تروریست های مستقر در داخل خاك سوریه همچنان به مبارزه خود با ارتش سوریه ادامه دهند.
بر اساس گزارش های مستند بین المللی، آمریكا اخیرا دستكم 50 تن تجهیزات و مهمات سبك و سنگین جنگی را در اختیار گروه های تروریستی قرار داده كه این اقدام غیرقانونی واشنگتن، یكی از دلایل طولانی شدن حضور تروریست ها در سوریه است.
آمریكا بر اساس سیاستی فریبكارانه، با تقسیم بندی گروه های تروریستی به میانه رو و تندرو، ضمن كمك به گروه های تروریستی نه تنها آتش جنگ سوریه را شعله ور تر كرد، بلكه با تداوم كارشكنی های خود، روند حصول آتش بس را نیز با مشكل مواجه ساخت و مانع از تحقق طرح مذاكرات سازنده برای پایان دادن به بحران سوریه شد.
به رغم ادعای صوری جان كری وزیر خارجه آمریكا در حمایت از مذاكرات آستانه و طرح ادعای حضور در این نشست، دعوت از كشوری كه خود علت العلل جنگ و تداوم بحران انسانی در سوریه است و تاكنون به حمایت های خود از گروه های تروریستی علیه دولت قانونی سوریه ادامه می دهد، دور از عقلانیت سیاسی و منطق صلح است.
بنابر آنچه گفته شد، موضع قاطع و شفاف ایران در حضور نیافتن آمریكا، حتی به عنوان عضو ناظر، نه تنها نماد عقلانیت و منطق صلح جمهوری اسلامی ایران است، بلكه تاكیدی بر حفظ تمامیت ارضی سوریه و حاكمیت قانونی این كشور است.
ب) حضور نماینده سازمان ملل متحد و چین در آستانه، فرصتی مناسب برای هم افزایی سیاسی
چین قصد دارد نماینده ای را جهت شركت در مذاكرات آستانه و نقش آفرینی سازنده در تحولات سوریه اعزام كند و این در شرایطی است كه 'شیه شیائو یوان' فرستاده ویژه چین در امور سوریه نیز اوایل دی ماه 95 در ژنو با 'دی میستورا' نماینده دبیركل سازمان ملل در امور سوریه به بحث و رایزنی پرداختند.
نماینده چین و فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه در مذاكرات خود، نشست آستانه قزاقستان را بسیار مثبت و مهم توصیف كردند و تاكید كردند كه چین و سازمان ملل از هر اقدامی كه در راستای تقویت صلح و ثبات و پیشبرد آتش بس در سوریه باشد، حمایت می كنند.
نماینده چین و دی میستورا به صراحت تاكید كرده اند كه نشست آستانه قزاقستان یك فرصت بسیار مهم برای چین و سازمان ملل است تا بتوانند آتش بس را تحكیم و محقق سازند.
چین به عنوان شریك راهبردی ایران، همواره علاقمندی خود به حل بحران سوریه را نشان داده است به طوریكه اقدامات سیاسی و رایزنی های بین المللی خود را برای تحقق این مهم، طی دو سال اخیر به شكل قابل توجهی افزایش داده و علاقمندی خود را نیز به اشكال مختلف بروز داده است.
دولت پكن همواره نگرانی شدید خود را از حضور تروریسم در منطقه و خطر آن برای خود و دیگر كشورها را یادآور شده و تاكید كرده كه در این راستا از هر اقدام سازنده ای حمایت خواهد كرد.
با توجه به نقش سازنده سازمان ملل متحد در تحولات سوریه و نیز رویكرد مثبت چین در قبال تحولات سوریه، حضور این دو كنشگر سیاسی در مذاكرات آستانه، فرصتی مهم برای حصول آتش بس و تثبیت صلح و امنیت پایدار در منطقه خواهد بود.
بی تردید مذاكرات آستانه با حضور نماینده سازمان ملل متحد و چین، رنگ دیگری به خود خواهد گرفت و به عنوان گامی مهم در جهت تسریع فرآیند آتش بس، قابل توجه و ارزیابی است.
سخنگوی 'استفان دی میستورا' نماینده سازمان ملل در امور سوریه اعلام كرده كه وی با پذیرش دعوت به شركت در مذاكرات صلح سوریه كه به ابتكار ایران، روسیه و تركیه برگزار می شود، به زودی در صدر یك هیات سیاسی به آستانه پایتخت قزاقستان سفر می كند تا در این نشست حضور پیدا كند.
ج) نشست آستانه؛ رایزنی دوستان سوریه و نه دشمنان منطقه ای
در حالی كه نشست آستانه با محوریت برگزاری گفت وگوهای سوری- سوری برگزار می شود، تاكید بر حضور كنشگران سیاسی موافق منافع دولت و ملت سوریه، از نكات مهم پیش روی این اجلاس است.
سه كشور ایران، روسیه و تركیه به عنوان پایه گذاران اصلی این نشست، تاكید كرده اند كه آماده سازی مقدمات حل بحران سیاسی در سوریه و مقابله با حضور گروه های تروریستی در این كشور، از مهم ترین محورهای این نشست است.
با توجه به این حقیقت است كه عربستان سعودی به عنوان حامی جریان های تروریستی در سوریه، از نگاه حقوق بین الملل، حق حضور در نشست آستانه را دارا نمی باشد چه اینكه اولا این كشور، قولا و عملا، در خلاف جهت خواست ملت و دولت قانونی سوریه حركت كرده است و ثانیا رژیم سعودی نقشی مخرب در تداوم جنگ و بحران انسانی در سوریه ایفا كرده است و همواره به عنوان یك كنشگر مخرب علیه صلح و امنیت پایدار منطقه، به اقدامات غیرقانونی خود، به رغم هشدار مجامع جهانی، ادامه داده است.
در حالی كه وضعیت كنونی در سوریه به مراحل حساس خود نزدیك شده است و لزوم حصول توافق آتش بس در سوریه بیش از پیش احساس می شود، شركت دشمنان صلح و امنیت سوریه در نشست آستانه نه تنها كمكی به حل بحران نمی كند، بلكه می تواند به عنوان یك پارادایم منفی، مانع از شكل گیری اجماع سیاسی برای حصول آتش بس شود.
در این میان تاكید جمهوری اسلامی ایران بر حضور همه كنشگران سازنده منطقه ای و تقویت مذاكرات سوری -سوری از یك سو و جلوگیری از مانع تراشی چند كشور مرتجع عربی بویژه رژیم سعودی در روند تحقق صلح و ثبات منطقه از سوی دیگر، نشان از رویكرد سازنده ایران به تحولات سوریه و نشست اخیر آستانه است.
كوتاه سخن آنكه، مثلث طلایی ایران، روسیه و تركیه و تداوم همكاری های سازنده این سه كشور كه اوج آن در نشست آستانه تبلور یافته است، تنها راه پایان دادن به شش سال جنگ و بحران انسانی در سوریه خواهد بود و نشست آستانه می تواند نقطه آغازی برای تحقق صلح، ثبات و امنیت پایدار و رفع سایه شوم جنگ و تروریسم در كل منطقه باشد.
خاورم**9377**1275
گزارش: حمید اوضح*انتشار دهنده: مجید جعفری
تهران- ایرنا- اجلاس مهم 'آستانه' در حالی در روزهای چهارم و پنجم بهمن ماه در قزاقستان تحت نظارت ایران،روسیه و تركیه برگزار می شود كه جدیدترین مطالعات پژوهشی روابط بین الملل نشان می دهد كه نتایج این نشست به عنوان یك متغیر سیاسی مهم، تاثیری سازنده بر روند تحولات جاری سوریه خواهد داشت.