عبور برجام از گردنه انتخابات آمریكا؛حمایت از مسلمانان روهینگیا

به گزارش ایرنا، در یك سالگی برجام شاهد اظهار نظرهای متفاوتی به توافق هسته ای بودیم. از طرف ترامپ كه همكاران وی هفته گذشته درباره برجام محتاطانه سخن گفته بودند، این هفته بار دیگر با رویكردی تاجرمابانه به نقد این توافق پرداخت و از طرف دیگر بقیه كشورها به طور قاطع از این توافق حمایت كردند.
از طرف دیگر یك هفته پیش از آن كه دونالد ترامپ عملا سكان قوه مجریه آمریكا را در اختیار بگیرد، بیست و سه مقام بلندپایه سابق آمریكایی طی نامه ای از ترامپ خواستند تا با مخالفان ایرانی تعامل و همكاری داشته باشد.
فارغ از اختلاف نظرهای داخلی در آمریكا، دیگر شركای برجام قاطعانه از توافق هسته ای حمایت كردند. فدریكا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه ای تصریح كرد: به عنوان هماهنگ كننده كمیسیون مشترك و در نقش نماینده عالی باید بگویم اتحادیه اروپا صراحتا بر تعهد قاطع خود به این هدف تاكید كرد. اجرای بسیار دقیق تعهدات از سوی همه طرف ها، بهترین راه برای تداوم اعتماد سازی ، تقویت برنامه جامع اقدام مشترك و غلبه بر موانعی است كه بخشی از همه توافقات جامع و وسیع هستند.
وی با تاكید بر اینكه توافق هسته ای اكنون به همه جامعه بین المللی تعلق دارد، افزود: برنامه جامع اقدام مشترك(برجام) برای همه منافع دارد و فرصت هایی را برای همكاری بهتر منطقه ای فراهم می كند كه همه باید از آن استفاده كنند.
این در حالی ست كه شورای اتحادیه اروپا روز سه شنبه تصمیم گرفت كه شركت بیمه معلم، شركت مدیریت و عملیات پتروپارس، شركت مهندسی منابع پتروپارس، شركت آلومینیوم ایران، شركت گاز مایع طبیعی ایران، شركت كشتیرانی و تجاری هانساتیك و ناصر باطنی را از فهرست تحریم های شورای اتحادیه اروپا خارج سازد. همچنین بانك صادرات و بانك صادرات شعبه لندن نیز از فهرست تحریم ها خارج شدند.
شركت نكا نوین یا نیكسا نیرو، شركت تجاری وست سان ثبت شده در آلمان و شركت سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی صنعت نفت از دیگر افراد و نهادهایی هستند كه از لیست تحریم های شورای اتحادیه اروپا خارج شدند.
به گزارش ایرنا، آژانس بین المللی انرژی اتمی هم در یك سالگی برجام اعلام كرد: ایران تعهدات خود در توافق جامع اتمی با قدرت های جهانی (برجام) در ارتباط با مركز هسته ای فردو را تكمیل كرده و سانتریفوژهای برچیده شده را به انباری در سایت غنی سازی اورانیوم نطنز منتقل كرده است.
بر اساس توافق برجام، ایران می بایست 1044 ماشین از نسل اول سانتریفوژهایش را در قالب 6 آبشار در تاسیسات فردو باقی نگاه دارد اما مابقی آن را به همراه زیرساخت هایش جمع آوری و تحت نظارت آژانس به انبار منتقل كند.
به گزارش ایرنا، یك روز پس از آنكه دونالد ترامپ رئیس جمهوری منتخب آمریكا در گفت وگو با دو نشریه انگلیسی تایمز لندن و آلمانی بیلد، بار دیگر عدم رضایت خود از توافق برجام را ابراز كرد، هلگا اشمید دبیركل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا به اظهارات وی پاسخ داد و گفت: تیم سیاست خارجی دونالد ترامپ در خصوص توافق اتمی با ایران دچار سوء تفاهم ‌اند و نمی‌دانند كه این توافق قابل مذاكره مجدد نیست.
وی روز سه شنبه در مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفت: این یك سوء تفاهم است كه شما تصور كنید می‌توانید در خصوص این توافق وارد مذاكره مجدد شوید. برجام یك توافق چند جانبه است و نمی‌توان در مورد آن به صورت دوجانبه وارد مذاكره شد.
معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین به این مهم اشاره كرده است كه توافق برجام به تائید شورای امنیت سازمان ملل رسیده است.
اشتاین مایر وزیر خارجه آلمان هم توافق نامه هسته ای با ایران را پایدار و ماندنی توصیف كرد. بوریس جانسون وزیر امور خارجه انگلیس كه دولت متبوعش درگیر برگزیت وجدایی از اتحادیه اروپاست، ضمن دفاع از توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 تاكید كرد كه این كشور به اجرای توافق ادامه خواهد داد.
وی تصریح كرد:این توافق حسن بزرگی داشت و ما می خواهیم كه به اجرای آن ادامه دهیم.
مذاكره كننده ارشد هسته ای روسیه هم در مورد انتقادهای دونالد ترامپ از برجام گفت: روسیه اظهارنظرهای اعضای تیم ترامپ از جمله در نشست های سنا را بررسی می كند، طبیعی است كه برخی گفته ها در مورد آینده و سرنوشت برجام توجه ما را جلب كرده اما هیچ نشانه ای از نزدیك شدن به مرز وضعیت كاملا جدید نمی بینم.
این مقام روس خاطرنشان كرد: مسكو در گفت وگوها با دولت آینده آمریكا و تماس با سایر اعضای گروه 1+5 به مواضع برجامی خود همچنان مانند همیشه پایبند است.
به گزارش ایرنا ، فرهان حق قائم مقام سخنگوی دبیر كل سازمان ملل نیز توافق هسته ای را یك دستاورد تاریخی میان ایران و كشورهای جهان توصیف كرد.
وی توافق هسته ای را تاكیدی بر اهمیت تلاش های دیپلماتیك برای اطمینان از صلح آمیز بودن برنامه های هسته ای ایران و تضمین صلح و امنیت منطقه خواند و گفت: سازمان ملل در چهارچوب قطعنامه 2231 شورای امنیت و سایر تصمیم گیری های این شورا در رابطه با توافقنامه مذكور، باتمام قوا از اجرای این توافقنامه از سوی همه طرف ها حمایت می كند.
باراك اوباما رئیس جمهوری پیشین آمریكا در نخستین سالگرد توافق هسته ای (برجام) به دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری منتخب این كشور، هشدار داد كه این پیمان را نمی توان به آسانی لغو كرد و نسبت به جنگ ترجیح پذیر است.
اوباما گفت: این توافقنامه محصول سال ها همكاری میان ایران و 6 قدرت جهانی و نه فقط میان ایالات متحده و تهران است.
به ادعای وی، راه حل دیپلماتیك كه مانع دستیابی ایران به سلاح هسته ای می شود، نسبت به برنامه نامحدود هسته ای ایران یا وقوع جنگ دیگری در خاورمیانه، ترجیح دارد.
جان كری وزیر امور خارجه اوباما هم با اذعان به اختلاف نظرهای ایران وآمریكا گفت: آمریكا و شریكانش به تعهدات خود ذیل برجام پایبند بوده‌اند. برجام یكی از تهدیدهای هسته‌ای عمده را بدون شلیك یك گلوله یا اعزام یك سرباز به میدان جنگ حل كرد.

** واكنش ایران به لفاظی های ترامپ
در واكنش به چنین اظهار نظرهایی هفته گذشته هم سید عباس عراقچی رییس ستاد پیگیری اجرای برجام و هم رییس جمهوری، موضع ایران را كاملا شفاف و با صراحت بیان كردند.
عراقچی با بیان اینكه مذاكره مجددی در كار نخواهد بود از انتخاب های پیش روی ترامپ در قبال برجام گفت و افزود كه ترامپ هر كاری در قبال برجام كند، باید تبعات آن را هم بپذیرد اگر ترامپ بخواهد برجام را پاره كند همانطور كه قبلا گفته ایم ما آن را آتش می زنیم.
رییس جمهوری هم در نشست خبری روز سه شنبه خود با بیان اینكه بازگشت به گذشته (مذاكرات برجام ) معنی ندارد، تصریح كرد: هیچ گونه مذاكره ای نسبت به برجام در كار نخواهد بود.برجام یك توافقی است كه انجام گرفته ، تمام و تكمیل شده است.
روحانی تاكید كرد: برجام در شورای امنیت سازمان ملل و در آنجا تایید شده است و تقریبا به صورت یك سند بین المللی درآمده است.
به گزارش ایرنا، این در حالی است كه همكاری های هسته ای ایران هم در سالگرد توافق هسته ای وارد فاز جدیدی شده است. در همین راستا بهروز كمالوندی سخنگو و معاون رییس سازمان انرژی اتمی در مسكو دو سند همكاری امضا كرد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در مسكو با اعلام اینكه شركت های ایرانی تا 25 درصد عملیات ساخت نیروگاه های هسته ای جدید را انجام خواهند داد، گفت: برجام تمامی موانع همكاری های هسته ای ایران و روسیه را حذف كرد.
اما از دیگر سوی سكه برجام، دولت جدید آمریكا دو مقام مرتبط با برجام را در مقام های خود ابقا كرد كه به گفته ناظران مسائل سیاسی ابقای این دو نشانه ادامه رویكرد دولت سابق در دولت كنونی آمریكا ارزیابی می شود.
بر این اساس، توماس شنون كه پس از بازنشستگی وندی شرمن، معاون وزارت خارجه آمریكا شد و چندین بار با تیم مذاكره كننده ایران گفت و گو كرد؛ در دوره ترامپ و وزارت ركس تیلرسون هم در این سمت خواهد ماند. همچنین آدام زوبین معاون تروریسم و مالی وزارت خزانه داری آمریكا هم كه برای اجرای برجام و تدوین آیین نامه های آن اقدام كرده بود نیز در این پست خواهد ماند.

**سفر معاون وزیر انگلیسی به ایران
به گزارش ایرنا از دیگر رویدادهای سیاست خارجی در هفته گذشته، سفر توبیاس الوود معاون خاورمیانه و آفریقای وزیر خارجه انگلیس به تهران بود كه با مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریكای وزیر امور خارجه ایران دیدار كرد.
در این ملاقات درخصوص روابط دوجانبه، تحولات منطقه ای و بین المللی گفت وگو به عمل آمد.

** پیام ایران به همسایه جنوبی؛
در حالی كه برجام از یك اجماع و حمایت جهانی برخوردار است، رقبای منطقه ای ایران همچنان به كارشكنی های پنهان و آشكار خود درباره این توافق ادامه می دهند. عربستان سعودی بدون تردید اصلی ترین بازیگری است كه در كنار رژیم صهیونیستی از همان ابتدای شروع گفت و گوهای هسته ای ساز مخالف زد.
چه زمانی كه در جریان مذاكرات وزیر خارجه سابق این كشور راهی محل مذاكرات شد تا سنگی در راه توافق هسته ای انداخته باشد و چه بعد از توافق كه درهمسویی با رژیم صهیونیستی، پروژه شكست خورده ایران هراسی را تبلیغ و ترویج می كند اما علیرغم تمام كارشكنی های این همسایه جنوبی، مقامات ایران همواره بر لزوم تنش زدایی و گفت و گو به ویژه در منطقه و با همسایگان سخن می گویند.
در همین ارتباط، رییس جمهوری در نشست خبری هفته گذشته خود تصریح كرد: ایران قصد دخالت در مسائل داخلی عربستان را ندارد، ایران نه می خواهد عربستان از صحنه سیاسی منطقه حذف شود و نه می خواهد عربستان نقشی را كه استحقاق آن را دارد، نداشته باشد اما در عین حال وقتی عربستان به یك كشور مظلوم همسایه تجاوز و آن را بمباران می كند و تروریست ها از منابع مالی آنها استفاده می كنند، این مشكل آفرین است؛ این مشكل تنها با ایران نیست با كل منطقه است.
وی در عین حال گفت: اگرعربستان تصمیم درست اتخاد كند، ما حاضریم به این كشور در مساله یمن و مسائل منطقه كمك كنیم و هم حاضریم در كل منطقه ثبات و وحدت بیشتری با تلاشمان ایجاد شود.
همچنین روز دوشنبه، علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی گفت:علی رغم برخی از تصورات، جمهوری اسلامی ایران نه تنها در پی سقوط آل سعود نیست، بلكه مایل به مهار تلاش ها برای سرنگونی حكومت عربستان است.
به گفته دبیر شورای عالی امنیت ملی، سقوط آل سعود هیچ گاه به معنای جایگزینی یك حكومت مطلوب نخواهد بود؛ درپی سقوط آل سعود، به احتمال قریب به یقین عربستان تجزیه و تفكر منحط افراطی ـ داعشی بر بخش های مهمی از این كشور حاكم خواهد شد.
این در حالی است كه مقامات سعودی كه برای بقای خود همواره چشم به حمایت های غربی ها دوخته اند و منتظر بودند رییس جمهوری منتخب در آمریكا مستقر شود و بدون توجه به هزینه های كلانی كه در انتخابات ریاست جمهوری آمریكا در حمایت از هیلاری كلینتون رقیب دموكرات ترامپ صرف كردند، طی هفته های اخیر تلاش های گسترده ای برای نزدیك شدن به ترامپ در دستور كار قرار داده اند و لابی های وابسته به این رژیم درهمسویی با صهیونیست ها تلاش می كنند ایران را تبدیل به مساله اول سیاست خارجی ترامپ كنند.
در این راستا عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان سعودی روز دوشنبه هفته گذشته در پاریس گفت: در خصوص شیوه ای كه دولت آینده آمریكا قصد دارد نفوذ خود را در جهان احیا كند، ایران را مهار و با داعش مبارزه كند، خوشبین است.
وی كه كشورش در دوران انتخاباتی همسو با هیلاری كلینتون بود، افزود: ما به دیدگاه دولت آتی ترامپ، همان گونه كه اعلام شده است، نگاه خواهیم كرد. در خصوص میل به برقراری دوباره نقش آمریكا در جهان، ما از این موضوع استقبال می كنیم. در خصوص شكست دادن داعش، قطعا استقبال می كنیم. در خصوص مهار كردن ایران نیز قطعا از این موضوع استقبال می كنیم .
جبیر در ادامه گفت: منافع عربستان سعودی به عنوان بزرگترین صادر كننده نفت در جهان، همسو با منافع آمریكا قرار دارد، چه از لحاظ جغرافیایی - در سوریه، عراق، یمن و ایران - یا در خصوص مسائل انرژی و مسائل مالی.
وی در این نشست بار دیگر ایران را به ناپایدار كردن منطقه متهم كرد و گفت: روابط ما با ایران پرتنش است و ایران در حال اجرای سیاست های تهاجمی و خصمانه خود است. زندگی در صلح و هماهنگی با ایران، شگفت انگیز خواهد بود اما این اقدام، نیازمند همكاری هر دو طرف است.
وزیر خارجه عربستان افزود: ما نمی توانیم در معرض مرگ و نابودی قرار داشته باشیم و انتظار برود كه از تلافی جویی پرهیز كنیم. ما تلاش كردیم، اما این كار فایده ای نداشت.

** آخرین رایزنی ها برای نشست آستانه؛ مخالفت ایران با حضور آمریكا
به گزارش ایرنا، در آستانه برگزاری نشست آستانه درباره سوریه، رایزنی ها برای برگزاری موفقیت آمیز این نشست افزایش یافته است. نشست آستانه چهارم و پنجم بهمن ماه در حالی برگزار می شود كه درباره حاضران در این نشست اختلاف نظرهایی دیده می شود.
طی روزها و هفته های اخیر، اخباری مبنی بر حضور یا عدم حضور آمریكا در نشست آستانه مطرح شد در حالی كه در نشست های متعددی كه تاكنون برای حل و فصل بحران سوریه با حضور آمریكا برگزار شد، نتیجه بخش نبوده است.علاوه بر این دولت آمریكا در مرحله انتقالی قرار داد و اساسا معلوم نیست كه آمریكا انگیزه لازم برای نقش آفرینی در حل و فصل بحران سوریه دارد و یا خیر؟
در چنین شرایطی به نظر می رسد، دعوت از آمریكا برای حضور در نشست آستانه بیش از اینكه به بحران سوریه مربوط باشد به روابط دوجانبه تركیه و آمریكا از سویی و روابط پوتین و ترامپ از سوی دیگر برمی گردد، نباید فراموش كرد كه آمریكا در سال های اخیر سیاست های متناقضی در سوریه اجرا كرده است.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز مخالفت ایران با حضور آمریكا در این نشست را صراحتا اعلام كرده اند.
دبیر شورای عالی امنیت ملی با اشاره به سوابق بدعهدی و ناكارآمدی آمریكا برای برقراری آتش بس و هدایت طرفین درگیری در سوریه به سمت گفتگو اظهار داشت: هیچ دلیلی برای مشاركت آمریكا در مدیریت، راهبری و هدایت ابتكارات سیاسی جاری در بحران سوریه وجود نداشته و ایفای نقش این كشور در اجلاس آستانه نیز كاملا منتفی است.
طی هفته ای كه گذشت تماس های تلفنی متعددی با مقامات كشورمان انجام شد، سرگئی لاورف وزیر امور خارجه روسیه در تماسی تلفنی با محمد جواد ظریف همتای ایرانی خود، در خصوص ' اجلاس آستانه' كه قرار است پیرامون بحران سوریه برگزار شود و نیز اجرای برجام رایزنی كرد.
نماینده مقام معظم رهبری با اشاره به برخی اخبار منتشر شده پیرامون دعوت از آمریكا برای حضور در اجلاس آستانه خاطر نشان ساخت: به طور قطع آمریكا در فرایند گفتگوها و جمع بندی نتایج اجلاس آستانه نقشی نخواهد داشت و احتمال دعوت كشور میزبان از آمریكا به عنوان ناظردر اجلاس وجود دارد.
به گزارش ایرنا در هفته گذشته دبیران شورای عالی امنیت ملی ایران و روسیه هم به صورت تلفنی آخرین وضعیت گفت و گوها را بررسی كردند.
درتماس تلفنی نیكلای پاتروشف دبیر شورای امنیت ملی فدراسیون روسیه با دریابان علی شمخانی درمورد آخرین تحولات سیاسی، امنیتی و نظامی سوریه پس از استقرار آتش بس در این كشور، بحث و تبادل نظر انجام شد. در جریان این گفت وگو ضرورت رایزنی و گفت وگوی مستمر طرفین به منظور پیشبرد فرآیندهای سیاسی در بحران سوریه مورد تاكید قرار گرفت.
بررسی راهكارهای تقویت و تداوم مبارزه مشترك با تروریسم تكفیری بویژه گروه های جبهه النصره و داعش در سوریه تا نابودی كامل جریان های ذكر شده از محورهای دیگری بود كه شمخانی و پاتروشف در مورد آن گفت وگو كردند.

**حضور مقامات سوریه در تهران
به گزارش ایرنا هفته گذشته دو مقام بلند پایه سوری در تهران حضور یافتند تا در خصوص آخرین وضعیت آتش بس و هماهنگی ها درباره نشست آستانه كه قرار است چهارم و پنجم بهمن ماه در آستانه برگزار شود رایزنی كنند.
عماد خمیس نخست وزیر سوریه و فیصل مقداد قائم مقام وزیر خارجه سوریه هفته گذشته با مقامات كشورمان دیدار و در خصوص آخرین تحولات سوریه رایزنی كردند.
همچنین رمزی عزالدین رمزی، معاون نماینده ویژه دبیركل سازمان ملل در امور سوریه كه ریاست هیات اعزامی سازمان ملل متحد به نشست آستانه را بعهده دارد، هفته گذشته در یك گفت وگوی تلفنی با حسین جابری انصاری معاون عربی-آفریقای وزیر امور خارجه در ارتباط با آخرین تحولات اجلاس آستانه رایزنی و تبادل نظر كرد.

**وضعیت مسلمانان روهینگیا و مسایل منطقه در مالزی و داووس
به گزارش ایرنا، در روزهای پایانی هفته گذشته محمد جواد ظریف به مالزی و سوییس سفر كرد تا هم در نشستی كه سازمان همكاری اسلامی درباره رسیدگی به وضعیت مسلمانان روهینگیا برگزار كرد، شركت كند و هم در مجمع جهانی اقتصاد.
محمد جواد ظریف در این اجلاس درخصوص مسائل مختلف به بیان دیدگاه های كشورمان در خصوص مسائل مختلف پرداخت و درباره نشست آستانه گفت:«حل بحران سوریه هیچ راه‌حل نظامی ندارد؛ بلكه بایستی به راه‌حلی برسیم كه در آن مردم سوریه بتوانند با یكدیگر گفت‌وگو كنند.»
وزیر امور خارجه به نقش سه كشور ایران، روسیه و تركیه در نشست آستانه اشاره كرد اما در عین حال افزود كه نشست آستانه مغایر و جایگزین تلاش سایر نهادهای بین‌المللی در حل بحران سوریه نیست.
ظریف در مورد آینده روابط ایران و عربستان سعودی گفت:«من دلیلی نمی‌بینم كه ایران و عربستان رابطه‌ای خصمانه با یكدیگر داشته باشند. ما می‌توانیم در زمینه های مختلف بین‌المللی از جمله حل بحران سوریه، یمن و بحرین باهم همكاری كنیم.»
وی به نمونه همكاری دو كشور در گذشته در حل بحران ریاست جمهوری لبنان اشاره كرد و در مورد ادعای عربستان مبنی بر حمایت ایران از تروریسم اضافه كرد: «عربستان بایستی واقعیت‌های منطقه را درك كند و متوجه باشد كه دامن زدن به اختلافات منطقه‌ای اوضاع را وخیم‌تر می‌كند.»
ظریف درمورد آینده توافق برجام و چشم انداز سیاست آمریكا در دوران ترامپ گفت: باید منتظر باشیم و ببینیم كه ترامپ در دوره ریاست جمهوری چه كار خواهد كرد.
وزیر امور خارجه، چین، روسیه و هند را شركای مهم ایران خواند در مورد روابط اقتصادی با آمریكا گفت: «درحالی كه با آمریكا اختلافات سیاسی داریم، اما درهای ایران حتی در زمینه روابط اقتصادی با آمریكا هم باز است. ما در زمینه اقتصادی بسته عمل نمی‌كنیم، همانگونه كه با بوئینگ توافق امضا كردیم. دو توافقنامه‌ مهمی كه ایران اخیرا با بوئینگ و ایرباس امضا كرد، نشان می‌دهد كه ما در رویكرد خوب به جامعه جهانی ذهن بازی داریم.»
وزیر خارجه ایران در حاشیه نشست داووس با برخی مقامات حاضر در نشست از جمله فدریكا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در مورد اجرای توافق برجام و بحران سوریه گفت وگو كرد.
به گزارش ایرنا در هر صورت نشست سوریه به منظور حل و فصل بحران سوریه طی روزهای جاری در آستانه قزاقستان برگزار می شود آتش بس در سوریه نسبت به دفعات قبل از پایداری بیشتری برخوردار بوده و به نظر می رسد این گفت و گوها چشم انداز بهتری برای كاهش آلام مردم سوریه ایجاد كرده است.
باید دید آیا سوری ها می توانند در آستانه قدمی جدی برای حل بحرانی كه طی حدود 6 سال بیش از 300 هزار نفر را به كام مرگ كشانده، هزاران مفقود داشته و میلیون ها نفر را آواره كرده، بردارند؟
سیام**2021**1429
گزارش:داود مرادپور**انتشار:محسن طاهرزاده