دستاوردهاي اجلاس آستانه و موفقيت مشترك مثلث طلايي ايران، روسيه و تركيه

اجلاس مهم 'آستانه' در حالي در روزهاي چهارم و پنجم بهمن ماه در قزاقستان تحت نظارت ايران، روسيه و تركيه برگزار شد كه در اين رويداد مهم سياسي، افزون بر حضور روسيه، ايران و تركيه، سه كشور ضامن اجراي توافق مسكو درباره سوريه، استفان دي ميستورا نماينده ويژه دبيركل سازمان ملل در امور سوريه، هيأت از سوي دولت دمشق و نمايندگان گروههاي مسلح و همچنين سفير آمريكا در قزاقستان حضور داشتند.
در حالي كه تاكنون چندين دور مذاكرات سياسي در سطوح مختلف و با حضور كنشگران مطرح بين المللي و منطقه اي و همچنين معارضان سوري با هدف يافتن راه حل سياسي براي حل و فصل اين بحران ويرانگر برگزار شده، اما همگي به دليل كارشكني آمريكا و برخي كشورهاي غربي از يك سو و وجود برخي اختلافات جزيي در مسير برقراري آتش بس از سوي ديگر، بي نتيجه پايان يافته است و آتش جنگ همچنان در سوريه زبانه مي كشد.
با وجود همه كارشكني هاي صورت گرفته از سوي آمريكا و چند كشور غربي و تداوم حمايت هاي آنها از گروه هاي تروريستي و با توجه به اهميت راهبردي تحولات سوريه، سه كشور ايران، روسيه و تركيه در مذاكرات آستانه با هدف برقراري صلح در سوريه به نتايج موفقيت آميزي دست يافتند.
بر اساس بيانيه مشترك ايران، روسيه و تركيه در پايان مذاكرات دو روزه سوريه در آستانه پايتخت قزاقستان، هيأت هاي جمهوري اسلامي ايران، فدراسيون روسيه و جمهوري تركيه در راستاي بيانيه مشترك وزراي خارجه خود در مسكو مورخ 20 دسامبر 2016 و قطعنامه 2336 شوراي امنيت سازمان ملل متحد، از آغاز مذاكرات ميان دولت سوريه و گروه هاي معارض مسلح در شهر آستانه، در تاريخ 23 و 24 ژانويه 2017، حمايت كرده و از حضور نماينده ويژه دبيركل سازمان ملل در امور سوريه و تسهيل گفت وگوها در اين نشست قدرداني كردند.
در اين ميان و براي درك درست از نتايج موفقيت آميز اين مذاكرات و نيز تحولات جاري منطقه، توجه به نكات ذيل ضروري به نظر مي رسد:
الف) تاكيد بر حاكميت، استقلال، وحدت و تماميت ارضي سوريه
براساس اين بيانيه مشترك، سه كشور ايران، روسيه و تركيه بر تعهد خود نسبت به حاكميت، استقلال، وحدت و تماميت ارضي جمهوري عربي سوريه به عنوان كشوري دموكراتيك، چند قومي، چند مذهبي و غير فرقه اي كه در شوراي امنيت ملل متحد نيز مورد تاييد قرار گرفته است، تاكيد كردند.
بر اساس اين بيانيه، سه كشور بر اين باورند كه منازعه سوريه از طريق راهكار نظامي قابل حل نيست و تنها با فرايند سياسي مبتني بر اجراي كامل قطعنامه 2254 شوراي امنيت سازمان ملل متحد مي تواند حل و فصل شود.
در حالي كه نشست آستانه با محوريت برگزاري گفت وگوهاي سوري- سوري برگزار شد، تاكيد بر حضور كنشگران سياسي موافق منافع دولت و ملت سوريه، از نكات مهم پيش روي اين اجلاس بود كه نتيجه آن تاكيد مجدد بر حاكميت و استقلال سوريه بود.
رويكرد سازنده سه كشور ايران، روسيه و تركيه به عنوان پايه گذاران اصلي اين نشست به حاكميت و استقلال سوريه در حالي است كه آماده سازي مقدمات حل بحران سياسي در سوريه و مقابله با حضور گروه هاي تروريستي در اين كشور، از مهم ترين محورهاي اين نشست بود كه موفقيت آميز به پايان رسيد.
تلاش مشترك اين سه كشور براي پايان دادن به رويارويي ها در سوريه و توقف بي بازگشت مخاصمه ها به اين كشور موجب خواهد شد تا سوري ها مانند هر ملت ديگري، امكان يابند به زندگي عادي بازگردند و از دولتي داراي حاكميت در سرزميني يكپارچه و مرزهاي امن برخوردار شوند.
ب) تحكيم آتش بس حاصله براساس ترتيبات امضا شده در قطعنامه (2016) 2336 شوراي امنيت سازمان ملل متحد
در اين بيانيه مشترك به صراحت آمده است كه سه كشور ايران، روسيه و تركيه ضمن اتخاذ اقداماتي واقعي و اعمال نفوذ بر طرف ها، به دنبال تحكيم رژيم آتش بس حاصله براساس ترتيبات امضا شده در تاريخ 29 دسامبر 2016 كه در قطعنامه (2016) 2336 شوراي امنيت سازمان ملل متحد مورد حمايت قرار گرفته است، كمك به حداقل رساندن موارد نقض آتش بس، كاهش خشونت ها، اعتماد سازي، تضمين دسترسي كمك هاي بشر دوستانه بدون هيچ گونه مانع با سرعت و مداوم در راستاي قطعنامه (2014) 2165 شوراي امنيت سازمان ملل متحد و حفاظت و تردد آزادانه غير نظاميان در سوريه خواهند بود.
سه كشور ايران، روسيه و تركيه در پايان نشست آستانه بر ايجاد سازكاري سه جانبه با هدف نظارت و تضمين پايبندي نسبت به آتش بس، ممانعت از بروز هر گونه اقدام تحريك آميز و تعيين كليه مداليته هاي آتش بس و نيز بر اراده خود نسبت به مبارزه مشترك عليه داعش و جبهه النصره و جداسازي گروه هاي معارض مسلح از آنها تاكيد كرده اند.
بنابراين، آتش بس برقرار شده (از 10 دي ماه) در سوريه تثبيت و براي تداوم آن كميته سه جانبه ايران، روسيه و تركيه با هدف طراحي جزئيات و نظارت بر پيمان آتش بس ايجاد شد.
با توجه به اين نكته است كه نشست آستانه فرصتي فراهم كرد تا با بازبيني تلاش ها براي صلح و ترميم نقائص روندهاي گذشته، در چارچوب ابتكار سه جانبه روسيه، تركيه و ايران، روند گفت وگوي دولت سوريه و گروههاي مسلح معارض سوري براي رسيدن به راه حل سياسي تسريع يابد.
ج) تاكيد مجدد بر نقش سازنده مجامع بين المللي بويژه سازمان ملل متحد در تحولات سوريه
در اين بيانيه مشترك تاكيد شده كه نشست بين المللي سوريه در آستانه، مبنايي (platform) موثر براي گفت وگوهاي مستقيم ميان دولت دمشق و معارضين، همانطور كه در قطعنامه 2254 شوراي امنيت سازمان ملل متحد ايجاب شده، است.
بر همين اساس سه كشور ايران، روسيه و تركيه از تمايل گروههاي معارض مسلح براي مشاركت در دور آينده مذاكرات ميان دولت و معارضين تحت نظارت سازمان ملل متحد در ژنو تاريخ 8 فوريه 2017 حمايت و از تمامي اعضاي جامعه بين الملل خواسته اند تا از اين فرايند سياسي با رويكرد اجراي سريع تمامي گامهاي مورد توافق در قطعنامه 2254 شوراي امنيت سازمان ملل متحد حمايت كنند.
در نشست آستانه تصميم گرفته شد با همكاري فعال بر اساس مبناي (platform) اين مذاكرات در مورد برخي از موضوعات خاص فرايند سياسي تحت تملك و هدايت سوري ها تسهيل شده توسط سازمان ملل متحد به تلاش هاي جهاني نسبت به اجراي قطعنامه 2254 شوراي امنيت سازمان متحد كمك شود.
با توجه به نقش سازنده سازمان ملل متحد در تحولات سوريه و نيز نتايج موفقيت آميز اين نشست، تاكيد مجدد سه كشور ايران، روسيه و تركيه بر اهميت نقش آفريني مجامع جهاني براي استقرار صلح در سوريه، فرصتي مهم براي حصول آتش بس و تثبيت صلح و امنيت پايدار در منطقه خواهد بود.
به هر روي، مذاكرات برگزار شده سوري در آستانه با ابتكار تهران، مسكو و آنكارا، ايستگاه اول مذاكره دولت سوريه و مخالفان مسلح بود و تلاش هاي سازنده و موثر مثلث طلايي ايران، روسيه و تركيه و تداوم همكاري هاي سازنده اين سه كشور براي پايان دادن به شش سال جنگ و بحران انساني در سوريه، ادامه مي يابد.
خاورم**9377** 1275
گزارش: حميد اوضح* انتشار دهنده: مجيد جعفري