استفاده زنان خانه دار از شبكه های اجتماعی؛ فرصت یا تهدید

گسترش دسترسی همگان به شبكه‌های اجتماعی، مجازی و افزایش تصاعدی ضریب نفوذ اینترنت در ایران و رشد تعداد سایت‌ها، وبلاگ‌ها و پایگاه‌های اطلاع ‌رسانی باعث شده تا كاربران توجه ویژه‌ای به این شبكه‌ها داشته‌ باشند. تاثیر شبكه‌های مجازی در زندگی افراد بر هیچ‌كس پوشیده نیست و همین موضوع لزوم بررسی تاثیر آن را آشكار می‌كند. از طرف دیگر تاثیر سن، جنس، تحصیلات، شغل و سایر ویژگی‌های فردی در استفاده كاربران از شبكه‌های اجتماعی موضوع قابل توجهی است.
نتایج نظرسنجی مركز افكارسنجی دانشجویان ایران، در مورد وضعیت استفاده از شبكه های اجتماعی مجازی در ایران در كانال رسمی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان می دهد كه بیشترین سهم استفاده از شبكه های اجتماعی مجازی در كشور با سهم 28.2 درصدی متعلق به زنان خانه‌دار است.

** اختلال در تعاملات خانوادگی نتیجه حضور مداوم در شبكه های اجتماعی
افشین طباطبایی پژوهشگر مسائل اجتماعی در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا، گفت: استفاده از تكنولوژی و فناوری های نوین اجتناب ناپذیر است و مشكل اصلی استفاده درست از این ابزارها است به شكلی كه ما برده تكنولوژی نباشیم و بر ما تسلط نداشته باشد.
وی اظهاركرد: در حال حاضر برخی از زنان خانه دار در استفاده از این شبكه های مجازی اعتیاد پیدا كرده اند به طوری كه در طول روز و گاهی حتی تا نیمه های شب در این فضاهای مجازی مشغول جستجو و مشاهده مطالب و عكس ها و فیلم ها هستند.
طباطبایی تاكید كرد: این حضور مداوم زنان خانه دار در فضاهای مجازی منجر به بروز اختلالاتی در تعامل با همسر و فرزندانشان می شود چرا كه این زنان زمانی را كه باید صرف بازی با كودكان، تربیت فرزندان خود كنند را به حضور در این شبكه های اجتماعی اختصاص می دهند.
این نویسنده و پژوهشگر مسائل اجتماعی افزود: از سوی دیگر این حضور مداوم در شبكه های اجتماعی باعث می شود كه شخص از محیط پیرامون و زندگی عادی فاصله بگیرد كه منجر به سست شدن بنیان خانواده كه اصلی ترین نهاد جامعه است، می شود.
وی با اشاره به این كه مادران الگوی فرزندان خود هستند، گفت: مادران اولین الگوی افراد هستند و در صورتی كه این الگو، سواد رسانه ای و آگاهی كافی نداشته باشد باورها و ارزش های كاذب به نسل آینده ارائه می شود و فرزندان با محیط زندگی دچار تضاد می شوند كه این فرایند تاثیرپذیری به واسطه استفاده والدین و مادران از این فضاهای مجازی است.
وی با اشاره به نیازهای عاطفی زنان بیان كرد: زنان به لحاظ عاطفی نیاز به توجه، گفت و گو و تعامل با افراد دارند و وقتی این مهم در خانواده محقق نشود فضاهای مجازی این مجال را در اختیار آنها قرار می دهد و به آن سمت و سو گرایش پیدا می كنند و در این بین با مشكلات و آسیب های اجتماعی روبه رو می شوند كه در برخی موارد غیرقابل جبران است.

** تغییر سبك زندگی و حضور زنان در فضاهای مجازی
طباطبایی با اشاره به تغییر سبك زندگی زنان خانه دار نسبت به گذشته افزود: به واسطه پیشرفت تكنولوژی و ابزار نوینی كه در بازار وجود دارد سهولت و سرعت در كارها بیشتر شده و از سوی دیگر زندگی آپارتمان نشینی موجب شده كه دیگر زنان خانه دار گرد هم جمع نشوند و بنابر این گپ و گفت و گو بین آنان روز به روز كمتر از گذشته شده است.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی افزود: یكی از نیازهای بشر تعامل و برقراری ارتباط با هم نوع خود است به شكلی كه در بسیاری از شهرهای اروپایی همچون پاریس و میلان در كافه های قدیمی افراد نمی توانند از گوشی همراه خود استفاده كنند و باید آن را خاموش كنند و در این مكان ها افراد را به تعامل و ارتباط اجتماعی ترغیب می كنند.
وی اظهاركرد:در ارتباط انسانی و گفت و گو نیاز به عناصر اصلی همچون نگاه، شنیدن صدا و .. است كه در فضای مجازی این موارد حذف می شود و بار احساسی درستی منتقل نمی شود كه برای انتقال درست احساسات بین افراد لازم است كه به صورت رو در رو با هم در ارتباط باشند.

** كم كاری رسانه های رسمی و گرایش به شبكه های اجتماعی
حسین نوریخواه استاد دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، درباره دلایل افزایش گرایش افراد برای استفاده از فضاهای مجازی، گفت: از آنجایی كه رسانه های ما آن طور كه باید و شاید به لحاظ خبری و اطلاعات افراد را قانع نمی كنند در نتیجه افراد به سایر ابزارهای اطلاع رسانی گرایش پیدا می كنند.
وی افزود: اگرچه اخبار منتشر شده در شبكه های اجتماعی قابل اعتماد نیست اما از سوی دیگر این شبكه ها آزادی عمل بیشتری دارند و محافظه كاری در این شبكه ها وجود ندارد و مخاطبان بیشتر به آنها گرایش دارند.
این استاد دانشگاه، دلیل گرایش زنان خانه دار به این شبكه ها را پیچیدگی های زندگی شهری و گسترش زندگی آپارتمان نشینی عنوان كرد و گفت: شبكه های اجتماعی صرفا خبررسان نیستند و بلكه در كانال ها، ارتباطات نفر به نفر و یا گروهی وجود دارد و افراد با تشكیل این گروه ها با یكدیگر ارتباط برقرار می كنند چرا كه با رشد تكنولوژی ارتباطات رو در روی افراد كاهش یافته است.

** استفاده از فضاهای مجازی باید هدفگذاری شود
این استاد دانشگاه درباره مزایای استفاده از شبكه های اجتماعی برای زنان خانه دار، گفت: این شبكه ها فرصتی برای انتقال مفاهیم فرهنگی و علمی همچون دسترسی به كتاب های صوتی، كشفیات علمی در زمینه های مختلف، فرهنگ و آداب و رسوم ملت های مختلف است اما نكته ای كه باید به آن توجه كرد این است كه این حركت هدفگذاری شود چرا كه اگر هدف مشخصی تعیین نشود ممكن است به بیراهه برویم.
وی به كتاب ها و فیلم هایی كه به صورت رایگان در این كانال ها عرضه می شود اشاره كرد و گفت: به نظر من این كار درستی نیست چرا كه برای تهیه این فیلم ها و كتاب ها هزینه های زیادی شده این در حالی است كه افراد به صورت رایگان از آنها استفاده می كنند در صورتی كه باید تمهیداتی در نظر گرفته شود تا حق و حقوق مولف و تولیدكننده در این موارد رعایت شود.

** شبكه های اجتماعی مطابق با قوانین و فرهنگ ما نیستند
نوریخواه با تاكید بر این كه این شبكه های اجتماعی مطابق قوانین و مقررات و فرهنگ جامعه ما نیستند، افزود: شبكه های اجتماعی همچون تلگرام شبكه های جهانی بوده و مطابق با فرهنگ ما نیستند لذا مطالب، تصاویر و فیلم هایی كه در این شبكه ها منتشر می شود آسیب های جبران ناپذیری برای افراد و به خصوص زنان خانه دار به دنبال دارد و ضروری است كه توجه جدی به این مهم شود و تا حد ممكن جلوی این آسیب ها را گرفت.
نوریخواه اظهاركرد: در حال حاضر نرم افزارهای مناسبی در كشور وجود دارد كه برای تمام اقشار جامعه قابل دسترسی است و افراد می توانند با جستجو در فروشگاه ها و مراكز معتبر از آنها استفاده كنند.
وی تصریح كرد: علیرغم تلاش مسئولین این شبكه ها به قوانین ما پایبند نیستند در صورتی كه اگر ما از نرم افزارهای داخلی استفاده كنیم می توانیم به كمك ابعاد قانونی حمایت های لازم را از كودكان، زنان و خانواده ها داشته باشیم چرا كه این فضاها برخلاف تصور واقعی هستند و می تواند در حفظ بنیان های فرهنگی و هنری موثر باشند.
نوریخواه مهمترین اولویت در زمینه استفاده از شبكه های مجازی را قانون مند كردن آن عنوان كرد و گفت: اگر استفاده از شبكه های اجتماعی هدفگذاری و قانونمند شوند آنگاه می توانیم بسیاری از سیاستگذاری ها در فضاهای مجازی را نیز انجام دهیم.
این استاد دانشگاه تاكید كرد: زنان خانه دار نباید حداكثر بیش از یك تا دو ساعت در روز از فضای مجازی استفاده كنند، گفت: همه افراد باید برنامه ریزی و زمانبندی مناسبی برای استفاده از شبكه های اجتماعی داشته باشند.
نوریخواه تصریح كرد: البته ما نباید تنها به آسیب های ناشی از استفاده زنان خانه دار از این شبكه ها تكیه كنیم چرا كه اگر در استفاده از این شبكه ها هدف های اقتصادی همچون كارآفرینی برای این قشر را مورد توجه قرار دهیم نتایج خوبی حاصل می شود. برای نمونه زنان خانه دار می توانند بسیاری از كالاهایی كه خود اقدام به تهیه آن می كنند را به كمك این شبكه ها به فروش برسانند.
وی پیشنهاد كرد: با گسترش شبكه های داخلی كه امكان پرداخت داشته باشند و بتوان كالاها را به صورت قانونی عرضه كرد زمینه گسترش تجارت الكترونیك برای زنان خانه دار فراهم می شود كه نه تنها كمك مالی برای خانواده است بلكه از نظر اقتصادی برای جامعه نیز مفید است.
شبكه‌های اجتماعی همچون شمشیر دولبه در جامعه عمل می كنند كه می تواند محصول آن مثل اطلاعات، آسیب‌ها و مسائل گوناگون برای افراد به همراه داشته باشد و به نظر می رسد برای رهایی از این پیامدها بتوان با آموزش در مدارس تا دانشگاه ها آسیب ها را كاهش داد. همچنین نهادها و سازمان های مربوطه همچون شهرداری ها و صدا و سیما می‌توانند در فرهنگسازی و نحوه به‌كارگیری صحیح این فضا به شكل همگانی نیز تاثیرگذار باشند. در حال حاضر عدم آگاهی از فعالیت‌ در فضای مجازی، اكثر طبقات جامعه را با تبعات مختلف روبرو كرده است.
با توجه به قابلیت‌ها و نیازهای زنان خانه‌ دار می‌توان با توسعه شرایط كارآفرینی و افزایش تولیدات خانگی، ارتقای كسب درآمد خانوار و مشاركت زنان در جامعه اقدامات مناسب انجام داد. برای مثال زنان خانه‌دار می‌توانند با كسب مهارت‌های گوناگون همچون یادگیری زبان انگلیسی و كسب فنون ترجمه، آموزش انواع هنرها و صنایع دستی در تولید و توسعه ملی موثر باشند.
اگر سیاستگذاران فرهنگی نیازهای مطلوب و جذاب دیگری را برای غنی‌سازی اوقات فراغت زن خانه‌دار ارائه دهند، آن وقت می‌توان امیدوار بود كه شبكه‌های اجتماعی به عنوان یك فرصت در ارتقای آگاهی زنان تاثیرگذار هستند.
اجتمام**9132** 1569
گزارشگر: فرزانه سلامت بخش ** انتشار: علی حبیبی
برای آگاهی از آخرین اخبار اجتماعی و حوادث ایران و جهان در كانال تلگرام گروه اجتماعی ایرنا:
@irnaej
https://t.me/irnaej