دشمن آبرویش، دوستش بود

از روزی می گوید كه دختر خاله اش با او تماس گرفته و گفته كه مطالب زشت و عكس های بی حجابش را در برخی از گروه ها دیده است. وقتی تماس های فامیل بیشتر و بیشتر شد تا جایی كه همسرش نیز به او زنگ زد و بابت این مساله شكایت كرد، دیگر نتوانست ، تحمل كند و خواست بداند كه چه كسی با آبرویش این چنین بازی كرده است؟
با شكایت و پیگیری های مستمر، فهمید، دشمن آبرویش، از دوستانش بوده است، آن جا بود كه دنیا برسرش آوار شد، هرگز فكرش را نمی كرد كه از او چنین زخمی بخورد، آن هم تنها به خاطر انتقامی كودكانه.
از این دست اتفاقات در دنیای پیچیده تكنولوژی بسیار رخ می دهد به گونه ای كه شكل انتقام ها نیز نسبت به گذشته تغییر كرده است اگر تا دیروز كینه و انتقام در حد قهر و آشتی های معمولی بود، اما به شكل دیگر رخ می نماید، فضای مجازی به مكانی برای انتقام گیری های بی اساس تبدیل شده و فرد انتقام گیر تا ریختن آبرو افراد پیش می رود.
چندی پیش افرادی با ادعای وجود نقص‌هایی در ساختمان خود، اقدام به انتشار مطالبی خلاف واقع علیه یك پیمانكار ساختمان در فضای مجازی ‌كردند، این افراد در دفاع از خود اعلام كرده بودند كه به دلیل نواقص موجود در ساختمان خریداری شده از سوی پیمانكار ساختمان، اقدام به نشر اكاذیب بر علیه او در شبكه ‌های اجتماعی مختلف می‌ كرده‌اند.
در پرونده مشابه دیگری از جنس انتقام گیری، متهم كه با شاكی نسبت فامیلی داشته با سوء ‌استفاده از اعتماد وی اقدام به انتشار تصاویر شخصی شاكی در شبكه‌های اجتماعی كرده بود.
متهم با توجه به نسبت فامیلی و مراوده با شاكی با سوء ‌استفاده از اعتماد وی پس از تماس تلفنی كد رمز عبور شاكی را تحصیل و به اطلاعات شخصی وی از قبیل عكس و دیگر اطلاعات مربوط به شاكی دسترسی پیدا كرده و از این طریق اقدام به انتشار تصاویر شخصی وی در شبكه های اجتماعی كرده بود.
یا در پرونده دیگری متهم كه با شاكی دوست بود در پی اختلاف و انتقام جویی اقدام به انتشار تصاویر شخصی شاكی در شبكه‌های اجتماعی كرده بود، متهم اذعان داشته حدود سه سالی است كه با شاكیه ارتباط خانوادگی دارد كه در همین حین با شاكیه دچار مشكل شده و برای انتقام اقدام به پخش تصاویر در شبكه‌ های اجتماعی كرده است.
در پرونده دیگری كه در رسانه و شبكه های مجازی بسیار مطرح شد درمورد شناسایی 9 نفر از عاملان هتك حیثیت شهروندان یكی از استان های كشور در دو شبكه اجتماعی بود كه در پی ارجاع چندین فقره پرونده از دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان رشت به دادخواهی تعدادی از شهروندان، مبنی بر هتك حیثیت آنان در تلگرام و اینستاگرام‌، موضوع به صورت ویژه در دستور كار پلیس فتا قرار گرفت.
با پی‌جویی ‌های فنی و پلیسی، عاملان هتك حیثیت شهروندان در دو شبكه اجتماعی پیام رسان موبایلی كه هفت نفر مرد 26، 28‌، 29‌، 34، 35، 41‌، 62 و دو نفر زن 38‌، 46 ساله بودند‌، شناسایی و با هماهنگی مقام قضائی به پلیس فتا احضار شدند.
متهمان به صراحت به بزه انتسابی خود و اینكه با ارسال مطالب موهن و نسبت دادن مطالب ناروا و خلاف واقع در ‌شبكه‌ های اجتماعی،‌ موجب‌ هتك حیثیت شكات شده‌ بودند‌، اعتراف و انگیزه خود را از این كار تسویه حساب شخصی عنوان كردند كه این متهمان برای سیر مراحل قانونی به دادسرای عمومی و انقلاب استان معرفی شدند.

**لزوم حذف زمینه های انتقام گیری
«طهورا نوروزی» مدرس دانشگاه، پژوهشگر و نویسنده در گفت و گو با خبرنگار انتظامی ایرنا گفت: ریشه مسائلی از جنس انتقام گیری در فضای مجازی، ورود به حریم خصوصی افراد است كه سبب مشكلاتی می شود به گونه ای كه برخی تا ریختن آبروی فرد پیش می روند.
وی افزود: اینكه چگونه افراد انتقامجو به اطلاعات شخصی افراد دست می یابند، جای تامل دارد، چه فضایی بین افراد حاكم می شود كه به شخصی ترین اطلاعات یكدیگر دسترسی می یابند؟
نوروزی با بیان اینكه باید زمینه های چنین دسترسی هایی مورد بررسی قرار گیرد، گفت: با حفظ حریم شخصی خود می توان از بروز چنین اتفاقاتی جلوگیری كرد دراین زمینه لازم است خانواده ها آموزش دیده و این آموزش ها را در اختیار فرزندان خود قرار دهند.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی افزود: چرا باید خصوصی ترین عكس ها و اطلاعات افراد در اختیار سایرین و حتی افراد غریبه ای كه در فضای مجازی جست و جو می كنند، قرار گیرد، متاسفانه در طول سال های اخیر فضای مجازی علاوه بر فرصت هایی كه دارد تبدیل به تهدید شده است اما فرصت های منفی و تهدیدها برای برخی پررنگ تر است، نبود حریم و مرزهای صحیح در فضای مجازی، سبب می شود تا برخی از این فرصت به نفع خود استفاده كنند.
نوروزی اضافه كرد: در بسیاری از موارد افراد با كسانی وارد مكالمه و چت می شوند كه حتی جنسیت آن ها را نشناخته، اعتماد كرده و اطلاعات خود را در اختیار این افراد قرار می دهند و این افراد شیاد در موعد مناسب از این اطلاعات برای اخاذی یا انتقام گیری استفاده می كنند.
وی با بیان اینكه بیشتر كاربران فضای مجازی نوجوانان و جوانان هستند، گفت: متاسفانه سن استفاده از فضای مجازی به كمتر از دوره راهنمایی رسیده، افرادی كه هیچ گونه اطلاعی از قوانین فضای مجازی نداشته، دوست و دشمن را نمی شناسند و به راحتی اعتماد می كنند.
نوروزی با تاكید بر ارایه آموزش به كاربران فضای مجازی، گفت: والدین از اینكه فرزندان خود را در پاسی از شب به بیرون بفرستند ، ابا دارند، غافل از اینكه فرزندان آنها در همین ساعت ها در فضای خطرناك مجازی و با افرادی ناشناس در حال تبادل اطلاعات هستند.
این نویسنده و پژوهشگر تاكید كرد: با توجه به اینكه میانگین سنی استفاده از فضای مجازی روبه كاهش است باید دقت كرده و توجه داشته باشیم تا نوجوانان و جوانان نا آگاهانه به پخش اطلاعات شخصی افراد نپردازند چون هیچ گونه آگاهی نسبت به قوانین موجود در این زمینه ندارند و به راحتی در دامن جرائم سایبری گرفتار می شوند.

**انتقام، تخلیه احساس نیست/ لزوم تقویت باورهای دینی در جوانان
«آرزو خاكپور» كارشناس مسائل اجتماعی و فضای سایبری در گفت و گو با خبرنگار انتظامی ایرنا گفت: فضای مجازی هم قانون خاص خود را دارد اما با این حال شنیده یا دیده می شود این روزها فضای مجازی برای برخی افراد كه بدون اطلاع از چند و چون این مساله وارد فضای مجازی شده و خواسته یا ناخواسته مشكلاتی برای خود و دیگران با حس انتقام جویی بوجود آورده اند.
وی اضافه كرد: ایجاد صفحه در برخی سایت های اجتماعی به نام دیگران با هدف انتقام گیری و بازی با آبروی افراد، گذاشتن مطالب موهن در پایگاه های اینترنتی با هدف هتاكی به افراد مختلف، انتشار اسرار شخصی و خانوادگی دیگران با انگیزه های انتقام و هتك حیثیت افراد، انتشار یا تحریف عكس های خصوصی دیگران نشر اكاذیب و افترا در اینترنت با هدف تشویش اذهان عمومی و بدبین كردن افراد به یكدیگر تنها گوشه ای از اقدامات مجرمانه است.
خاكپور افزود: برخی افراد با انگیزه هایی همانند تفریح و انتقام و فرونشاندن عصبانیت و جلب توجه و باز كردن عقده های روحی و روانی در حوزه فضای مجازی مرتكب می شوند كه متأسفانه آسیب های جبران ناپذیری اجتماعی و روانی را در پی دارد.
خاكپور اضافه كرد: اغلب فكر می‌كنیم كه انتقام گرفتن شكلی از تخلیه احساسی است و تلافی كردن به ما كمك می‌كند تا احساس بهتری پیدا كنیم، در فیلمها اغلب انتقام به شكلی نمایش داده می‌شود كه گویی فرد پس از تلافی كار بدی كه در حقش روا داشته شده، به آرامش می‌رسد. اما در حقیقت، انتقام تاثیری متضاد دارد.
این كارشناس مسائل اجتماعی گفت: می توان با ارتقاء سطح باورهای دینی و اخلاقی خصوصا در بین نوجوانان و جوانان نمونه هایی از پیشگیری از شكل گیری جرایم در فضای مجازی را بوجود بیاوریم تا انجا كه در فرامین اسلامی نیز انتقام امری مضموم به شمار می آید.
خاكپور افزود: برابر قانون جرایم رایانه ای هر فردی بوسیله سامانه های مخابراتی و رایانه ای صوت ، تصویر یا فیلم و اسرار دیگران را بدون رضایت منتشر كند یا در دسترس دیگران قرار دهد و به نوعی موجبات هتك حیثیت افراد را فراهم كند به حبس و جزای نقدی محكوم می شود. در این خصوص با توجه به اینكه یكی از تهدیدات فضای مجازی و خصوصا شبكه های اجتماعی ، انتقام جویی از طریق هتك حیثیت و نشر اكاذیب است ، شهروندان باید نسبت به حفاظت از اطلاعات شخصی ، تصاویر ، رمز و اطلاعات كاربری خود دقت كنند و این نكته را به یاد داشته باشند كه در فضای مجازی اكثر آسیب ها به علت اعتماد بیجا اتفاق می افتد.
وی افزود: در این خصوص شهروندان می توانند با رعایت نكاتی از بروز اینگونه آسیب ها پیشگیری كنند از جمله اینكه سیم كارت های خود را بدون انجام نقل و انتقالات قانونی در اختیار دیگران قرار ندهند و در صورتی كه از آن ها استفاده نمی كنند حتما آن را امحاء كنند. اگر سیم كارتی مفقود شد یا به سرقت رفت سریعا آن را مسدود كنند زیرا افرادی كلاهبردار با هدف های متفاوت مثل سود جویی و اخاذی ممكن است از این سیم كارت ها برای كلاهبرداری مالی و عاطفی استفاده كنند.
وی تاكید می كند: البته شناسایی مجرمان سایبری با شگردها و ترفندهای پلیسی امكان پذیر خواهد بود ولیكن شهروندان می توانند با تیزهوشی جلوی ارتكاب جرم مجرمان را گرفته و آنها را در اجرای نقشه های شومشان نا كام كنند.

**قانون چه می گوید؟
بارها پلیس اعلام كرده است كه در صورت استفاده از شبكه‌ های اجتماعی از درج هرگونه مطلبی علیه سازمان‌ ها یا اشخاص حقیقی و حقوقی در فضای مجازی خودداری كرده و در صورت مشاهده این گونه مطالب از كپی برداری و نشر آن در سایر گروه‌ ها و شبكه‌ های اجتماعی خودداری كنند.
هتك حیثیت كاربران جرم است و متهمان چنین پرونده هایی در صورت نارضایتی می‌ توانند با شكایت به مراجع مربوطه احقاق حق كنند و با چنین انتقام گیریها كه اگر برحق هم باشد، به جای رسیدن به حق و حقوق قانونی خود تحت عنوان متهم به مراكز قضایی معرفی می شوند.
از سوی دیگر پلیس فتا اعلام كرده كه در انتخاب پیام رسان ‌های موبایلی شركت‌ های بیگانه و استفاده از خدمات آن ها،محرمانگی و امنیت اطلاعات شخصی را جدی گرفته و برای اعتماد و دوستی در فضای مجازی وسواس به خرج دهند.
از سوی دیگر در فصل پنجم قانون جرائم رایانه‌ای و ماده 16 این قانون آمده است، هر فردی به وسیله سامانه‌ های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم، صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف كند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر كند، به نحوی كه عرفا موجب هتك حیثیت او شود، به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5.000.000) ریال تا چهل میلیون (40.000.000) ریال یا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.
در ذیل تبصره ماده 16 آمده چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتكب به حداكثر هر دو مجازات مقرر محكوم خواهد شد.
مطابق ماده 17 قانون جرائم رایانه‌ای هر فردی به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر كند یا دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی كه منجر به ضرر یا عرفا موجب هتك حیثیت او شود، به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5.000.000) ریال تا چهل میلیون (40.000.000) ریال یا هر دو مجازات محكوم خواهدشد.

** جرائم مرتبط با هتك حیثیت در حال افزایش است
سردار كمال هادیان فر رئیس پلیس فتا پیش تر اعلام كرده بود یكی دیگر از جرائم مربوط به مزاحمت ها، هتك حیثیت و موضوعات خانوادگی و فرهنگ رفتاری افراد است كه متاسفانه این نوع جرائم نیز در حال افزایش است كه باید بخش های مسئول در زمینه پیشگیری نقش جدی تری ایفا كنند.
هادیان فر اضافه كرد: ارتباطات سالم در فضای مجازی و لزوم هوشیاری جوانان و خانواده‌ های آن ها نسبت به تهدیدات فضای سایبر باید در درجه نخست اولویت آنها‌، نهادهای رسمی و غیر رسمی كشور قرار گیرد.

**لزوم آموزش به فرزندان برای حفظ حریم خصوصی دیگران
سرگرد حمید كیانی سرپرست اداره تشخیص جرائم سایبری پلیس فتا نیز پیش تر در رابطه با جرم بودن انتشار تصاویر حصوصی افراد در فضای مجازی، گفت: والدین تهدیدات تلفن همراه را جدی بگیرند چرا كه عكس یا فیلم از حریم خصوصی دیگران و انتشار آن جرم تلقی می شود.
وی ادامه داد: نوجوانان با در دست داشتن تلفن همراه دقت لازم را در حفظ حریم خصوصی خود و خانواده ندارند و ممكن است با گرفتن عكس و فیلمبرداری از حریم خانواده ها، مطالبی را به اشتراك می گذارند كه برای خانواده ها دردسرساز می شود.
كیانی دامه داد: خانواده ها باید درباره حفظ حریم خصوصی خود و دیگران به فرزندانشان آموزش دهند و از او بخواهند قبل از به اشتراك گذاری تصاویر و فیلم ها از طریق تلفن همراه فكر كنند یا حتی از خانواده خود مشاوره بگیرند.
سرپرست اداره تشخیص جرائم سایبری پلیس فتا ناجا به خانواده ها در خصوص انتشار شماره همراه فرزندان نیز هشدار داد: والدین باید به فرزندان آموزش دهند كه به هر فردی شماره ندهد و خود آن ها نیز از در اختیار گذاشتن شماره فرزند خود به افراد غریبه پرهیز كنند.
پلیس فتا اعلام كرده است تا شهروندان در صورت مواجهه با موارد مشكوك آن را از طریق سایت پلیس فتا به آدرس Cyberpolice.ir بخش ارتباطات مردمی گزارش كنند.
در حال حاضر بیش از 29 میلیون كاربران این فضا جوانان هستند و بیش از 170 هزار كانال فارسی در تلگرام فعال است كه بخش زیادی از این كانال‌ها در اختیار قشر جوان قرار دارد.
اجتمام9105**1569
گزارشگر: معصومه نیكنام ** انتشار: علی حبیبی

*آگاهی از آخرین اخبار اجتماعی و حوادث ایران و جهان در كانال تلگرام گروه اجتماعی ایرنا:
@irnaej
https://t.me/irnaej