چین را باید نزدیك به روسیه ارزیابی كرد/مواضع ترامپ مبتنی بر واقعیت های زندگی در آمریكاست

به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین اخیرا در اظهارنظری بی سابقه كه كارشناسان آن را نقطه مقابل سیاست های دولت ترامپ می دانند، از ایجاد «نظم نوین جهانی» و رهبری آن توسط كشورش سخن به میان آورده و گفته است در شرایطی كه جهان در مسیر چند قطبی شدن، جهانی شدن و آزادتر شدن روابط تجاری قرار گرفته،چین باید هدایت جهان به سوی یك نظم نوین را بر عهده گرفته و ضامن امنیت بین المللی باشد.
رییس جمهوری خلق چین درهمایش كمیسیون امنیت ملی كشور با تاكید بر اینكه دنیا به یك نظم منطقی نوین نیاز دارد گفته است باید كشورهای دیگر از طرف چین به سمت حفاظت از امنیت بین المللی و شكل دادن این نظم هدایت شوند.
اینكه این اظهارات در چه شرایطی بیان شده است و آیا چین ابزارهای لازم برای تحقق بخشیدن به چنین ادعایی را دارد، خط مشی چین در عرصه سیاست جهانی و منطقه خاورمیانه سوالاتی است كه با حسین ملائك سفیر سابق ایران در چین و تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در میان گذاشته ایم.
سفیر سابق ایران در چین بر این باور است كه بحران مالی 2008 مهمترین عامل تغییر توازن قدرت اقتصادی چین و آمریكاست كه چین به طرز باور نكردنی و بدون هیچ گونه صدمه ای از این بحران ها عبور كرد و وضعیتی ایجاد شد كه چین در عرصه رقابت اقتصادی با آمریكا 15 سال جلو افتاد. با این حال وی اعتقاد دارد چین از نظر قدرت نرم و ارائه مدل مطلوبتر و آزادتر نسبت به جوامع غربی كاستی های زیادی دارد.

ایرنا:چندی پیش رییس جمهوری چین از آمادگی كشورش برای ایجاد نظم نوین جهانی سخن گفته است .چه اتفاقی در عرصه بین الملل رخ داده كه رییس جمهوری چین چنین اظهاراتی كرده است؟
ملائك: آمریكا حتی تا اواخر دولت اوباما در حال مقابله با تبعات بحران مالی سال 2008 این كشور بود . این بحران كه در واقع بعد از بحران مالی آسیا 1997 با حمله القاعده به برج های تجاری نیویورك در سپتامبر 2001 آغاز شد ومتعاقبا با واكنش آمریكا در لشكر كشی به افغانستان و عراق ادامه یافت، مهمترین عامل در تغییر توازن قدرت اقتصادی چین و آمریكا می باشد.
چین به طرز باور نكردنی تقریبا بدون هیچ گونه صدمه ای از این بحران ها عبور كرد درحالی كه آمریكا و تقریبا تمام كشورهایی كه با دلار سیاسی رابطه داشتند، صدمات جدی خوردند. این وضعیت در برنامه های اقتصادی چین تاثیر اساسی داشت و عملا این كشور را در رقابت با آمریكا چیزی حدود 15 سال جلو انداخت .
چینی ها كه در برنامه های اقتصادی خود سال های 2025 به بعد را سال هایی قلمداد می كردند كه اقتصاد آن كشور خود را به سطح اقتصاد های بزرگ جهان می رساند، ناگهان با تحقق این هدف در سال 2013 مواجه شدند. این سرعت رو به رشد در مقابل رقیبی كه صدمات جدی مالی خورده پتانسیل مضاعفی بوجود آورد و چین را وادار كرد كه آنچه را كه باید 20 سال بعد می گفت، یعنی آمادگی رهبری در كلاس جهانی را زودتر بگوید .
سخنان آقای شی جین پین در داووس در فوریه گذشته و اشاره به نظام نوین جهانی كه در آن دیگر چین می تواند برخی از شرایط و مقررات را نیز دیكته كند، حاكی از این تحولات است. البته چینی ها از نظم لیبرال حاكم بر جهان و تمام موسسات مربوطه آن همچون سازمان ملل تاكنون بیشترین استفاده را كرده و به نظر می رسد كه به مقدار زیادی نیز به آن وابسته و متعهد باقی خواهند ماند .

ایرنا: به زعم تلاش های آمریكایی ها برای تحكیم مبانی نظری جهان تك قطبی،بسیاری از سیاستمداران و كارشناسان دوره فعلی، عرصه روابط بین الملل را دوره گذار می دانند شما عرصه روابط بین الملل را چگونه و به چه سمتی می بینید؟
ملائك: آمریكا درحفظ نظام تك قطبی بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نه تنها نتوانست از نظر تئوریك كار اساسی كند بلكه در عمل نیز با لجام گسیختگی و اعمال فشار بیشتر بر روسیه جهت تجزیه بخش های دیگری از آن كشور و نیز بی تعهدی بین المللی در حل مشكلات اساسی جهان از جمله فلسطین و اسراییل و حتی در نهادن نام ایران در ' محور شرارت ' باعث بروز واكنش های سیاسی زیادی شد و از قدرت آن كشور برای حل مسائل جهانی به شدت كاست. بطوری كه در زمان ریاست اوباما محوری ترین سیاست آمریكا جلب ائتلاف بین المللی و مشاركت دیگران برای حل مسائل بود.
حتما نظام تك قطبی مورد نظر آمریكایی ها با واقعیت فاصله زیادی دارد؛ با این حال آمریكا تا سال های آینده از نظر نظامی و اقتصادی قدرت اول جهان باقی خواهند ماند.

ایرنا: آیا چین ابزارهای لازم برای رهبری نظم نوین جهان را در اختیار دارد؟ آمریكا در سال های گذشته از توان نظامی خود بارها در عرصه بین الملل استفاده كرده است آیا چین می تواند چنین سیاستی را در پیش بگیرد.آن هم در شرایطی كه یكی از كانون های تنش چین و آمریكا درست در مرزهای جنوبی این كشور است؟
ملائك: الگوی جهانی فقط تابع قدرت اقتصادی و یا نظامی نیست. چین هنوز از نظر قدرت نرم و ارائه جامعه ای مطلوب تر وعادلانه تر از آنچه تاكنون غرب و آمریكا ارائه داده اند با كاستی های زیادی روبروست. موضوع آزادی نكته مهمی است . نه چین و نه حتی كشورهایی كه مدعی ارائه طرح های انسانی فراگیر و جهانی هستند نمی توانند الگویی ارائه دهند كه اجتماعات وسیع تری از مردم را با رضایت مداری بتواند شامل شود. شما به نحوه تعامل قوه قضاییه آمریكا با رئیس جمهوری این كشور در بحران اخیر توجه كنید . صرف نظر از بازیگران آیا این همان دستورات اسلام نیست كه برای ما محقق نشدنی و آمالی است.

**مواضع ترامپ مبتنی بر واقعیت های زندگی در آمریكاست
ایرنا: با استناد به اظهارنظرهای رییس جمهوری آمریكا، برخی می گویند ترامپ در حال بازگشت به سیاست مونروئه است آیا ساختار سیاسی آمریكا اجازه حركت در چنین مسیری را به رییس جمهوری جدید آمریكا خواهد داد؟ (دكترین مونروئه یك دكترین سیاسی آمریكایی بود كه در ۲ دسامبر ۱۸۲۳ توسط جیمز مونرو رییس جمهور وقت آمریكا اعلام شد. این دكترین مخالف استعمار یا دخالت قدرت های اروپایی در كشورهای تازه استقلال یافتهٔ قاره آمریكا بود. بر اساس این دكترین، دولت ایالات متحده آمریكا تصمیم گرفت كه از دخالت در جنگ‌های بین قدرت‌های اروپایی و مستعمرات آنها خودداری، و وقوع جنگ یا فعالیت استعماری در قاره آمریكا را به عنوان حركتی خصمانه تلقی كند.)

ملائك: كلیه مواضعی كه آقای ترامپ اتخاذ كرده مبتنی بر واقعیت های زندگی در آمریكاست. البته آنچه به روابط خارجی آمریكا مربوط می شود را باید جداگانه مورد توجه قرار داد. از نظر من آقای ترامپ در دستكاری اصول روابط خارجی آمریكا دست گشاده ای ندارد. مثلا نمی تواند روسیه را دوست آمریكا قلمدادكند اما در مسائل اجتماعی و اقتصادی آمریكا می تواند تغییرات زیادی به نفع احساسات مردم فرودست در مرحله اول و سپس طبقه متوسط در مرحله بعد با افزودن امنیت اجتماعی بوجود آورد .
اینكه او TPP (پیمان ترانس پاسفیك) را قبول ندارد، بیشتر در موضوع اقتصاد آمریكا قابل بررسی است تا رابطه آمریكا با آسیای جنوب شرقی . در مورد مسائل اجتماعی و سیاسی داخلی آمریكا به نظر من ترامپ یك نقطه عطف خواهد بود. نحوه برخورد با موضوعات و نیروهای امنیتی و نیز مطبوعات و رسانه ها یك نوع تابوشكنی در آمریكاست كه نتایج آن در صورت تداوم همین مواضع و حمایت نسبی محافل سیاسی، بسیار با اهمیت است.
(توافق ترانس پاسیفیك (تی پی پی) در سال ۲۰۱۵ میان ۱۲ كشور آمریكا، ژاپن، مالزی، ویتنام، سنگاپور، برونئی، استرالیا، نیوزیلند، كانادا، مكزیك، شیلی و پرو كه ۴۰ درصد اقتصاد جهان را تشكیل می دهند، امضا شده است. دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریكا گفته است از این پیمان خارج خواهد شد.)

ایرنا: رویكرد چین در منطقه خاورمیانه را چطور ارزیابی می كنید؟ اخیرا فرستاده ویژه چین در امور سوریه در ایران حضور داشت و از ایران هم راهی ژنو شد تا در مذاكرات ژنو حضور یابد. چین در صورت حضور در خاورمیانه در چه جبهه ای حضور خواهد داشت؟ آیا بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای حاضر، این حضور را خواهند پذیرفت؟
ملائك: در مورد خاورمیانه هنوز از چین نظرات و اشاراتی كه حاكی از یك نوع سیاست باشد، مشاهده نمی كنم. چین البته به عنوان عضو دائمی شورای امنیت نمی تواند به تحولات این منطقه بی اعتنا باشد. رفتار فعلی این كشور در موضوع سوریه بیشتر حاكی از علاقه به داشتن اطلاعات و حضور است تا اتخاذ موضعی حاكی از پیگیری سیاستی ویژه. نباید حساب خاصی در این مقطع روی چین برای سوریه باز كرد اما در مورد كشورهای خلیج فارس من فكر می كنم چین به یك سیاست مشخص رسیده است. صرفنظر از مساله انرژی، چین بازی ژئوپلیتیك در این منطقه را نیز در دستور كار دارد و از این بابت ایران باید با حواس جمع با چین مراوده داشته باشد.
موضوع جاده ابریشم؛عربستان و پاكستان عناصر مهم سیاست خارجی چین هستند كه ایران در مورد همه آنها تعاریف خاص و متفاوت خود را دارد. البته چین به عنوان عضو شورای امنیت نمی تواند به تحولات این منطقه بی اعتنا باشد و باید توجه داشت چین از حفظ حاكمیت های ملی عضو سازمان ملل حمایت می كند. مواضع این كشور علیه قطعنامه هایی كه علیه حاكمیت سوریه صادر می شود را باید از این زاویه دید كه مربوط می شود به نگاه متفاوت چین نسبت به آمریكا در مورد نظام بین الملل.
در این مسیر با توجه به شرایط حاكم بر جهان، چین را باید نزدیك به روسیه ارزیابی كرد. به هر صورت هنوز رفتار چین در مورد سوریه بیشتر حاكی از علاقه به داشتن اطلاعات و حضور است تا اتخاذ یك سیاست عملی و ویژه. لذا به نظر من نمی توان حساب خاصی روی چین برای سوریه در این مقطع باز كرد اگر چه همین همراهی معنوی نیز در سیاست ارزشمند است.
سیام**2021**1429
خبرنگار:داود مرادپور**انتشار:محسن طاهرزاده