نیویورك تایمز:تركیه در مسیر استبداد/ غرب مشوق دمكراسی خواهان باشد

روزنامه آمریكایی در آغاز سرمقاله دوشنبه (دیروز) خود نوشت: برازنده ترین تعریفی كه می توان در مورد همه پرسی قانون اساسی تركیه بر زبان جاری ساخت، این است كه 48.7 درصد از مردم تركیه با حركت 'رجب طیب اردوغان' رئیس جمهوری كشورشان كه به ظالمانه ترین وجه ممكن می خواهد حكومت استبدادی مطلقه دیكتاتوری خود را متبلور كند، مخالفت كرده اند.
نیویورك تایمز در ادامه سرمقاله خود افزود: اردوغان خود انتظار داشت 60 درصد از مردم به این همه پرسی كه در یكشنبه برگزار شد، رای مثبت خواهند داد. اما جالب اینجاست كه شهرهای بزرگ نظیر آنكارا واستانبول رای منفی داده اند.
وانگهی گزارش ناظران بین المللی در مورد تقلب در قانونمندی این رای گیری و نیز شمارش آرا، به سهم خود مشروعیت اردوغان را در این همه پرسی زیر سوال می برد.
اردوغان اگر هم در شمارش نهایی آرا برنده همه پرسی باشد، تركیه از این پس در دستان یك مرد كینه توز، انتقام جو و غیر قابل پیش بینی خواهد افتاد كه حتی تكلیفش را با خودش هم نمی داند. جهان هم متحیر خواهد ماند از اینكه كشوری كه دهه های متمادی است پل مهم و حیاتی میان اروپا و جهان اسلام بوده، حال در دستان مردی افتاده كه كمترین احترام را به اصول و ارزشها و ساختارهای دمكراتیك قائل است.
آیا برای چنین تركیه ای می توان آینده ای نیكبخت و باثبات پیش بینی كرد؟
همه پرسی قانون اساسی، نیت و كوشش چندین ساله اردوغان را برای جایگزین ساختن نظام پارلمانی كشور با یك ریاست جمهوری قدرقدرت به اوج رساند . این تغییرات تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سال 2019 محرز نخواهد شد. اما همین نتیجه به دست آمده هم به سهم خود در تثبیت چنگ انداختن قوی اردوغان به قدرت نقش مهمی ایفا كرد و به او اجازه داد تا مهمترین اصلاح دولت در تاریخ معاصر جهان را به تصویب برساند و قانونی سازد.
این رویداد به سهم خود بسیار مهم است اما هرگز پسندیده و موجه نیست.
این همه پرسی با تجدید نظر و اصلاح 76 ماده از قانون اساسی تركیه كه در سال 1982 تصویب شد، پست نخست وزیری را از میان برمی دارد و قدرت اجرایی را به رئیس جمهوری می سپارد. اصلاح قانون اساسی به رئیس جمهوری این امكان را می دهد تا شخصا حكم صادر كند، وضع اضطراری در كشور اعلام كند و خود وزیران كابینه و دیگر مقامات بلندپایه كشور و نیمی از مقامات دستگاه قضایی كشور را انتخاب كند .
از آنجا كه حزب حاكم 'عدالت و توسعه' به رهبری اردوغان اكثریت را در پارلمان در اختیار دارد، اردوغان تا به حال هم چنین قدرتهایی را در كف اختیار خود داشته است، اما اكنون با اصلاح قانون اساسی این اختیارات رسما به رئیس جمهوری تفویض می شود و روشهای دیكتاتورمنشانه اردوغان رسمیت پیدا می كند. دیگر از این پس در تركیه از تفكیك قوا، كه بطور سنتی مظهر نظام لیبرال دمكراسی تركیه بود، خبری نخواهد بود .
اردوغان هنگامی كه در سال 2003 به قدرت رسید، از همان لحظه مشخص بود كه می خواهد از تركیه یك كشور مسلمان دمكراتیك بسازد. اردوغان در سالهای اخیر بسختی برای سركوب همه مخالفان و منتقدانش در سیاست، ارتش، دانشگاهها و مطبوعات قد علم كرد. كودتای شكست خورده پارسال هم حربه ای شد به دست اردوغان تا در كشور وضع اضطراری اعلام كند. دولت از آن هنگام تاكنون 130هزار تن را به ظن همكاری با كودتاچیان بركنار و یا از كار معلق و حدود 45 هزار تن را هم بازداشت كرده است. اردوغان با این كارها فقط تركیه را دوقطبی كرده است.
این حاكمیت رعب و وحشتی كه اردوغان به راه انداخته به مبارزات حول همه پرسی هم سرایت كرده است.
طرفداران اردوغان همه رسانه ها را در سلطه خود درآورده اند و مخالفان بشدت سركوب و ضرب و شتم شده اند. احزاب اپوزیسیون در مورد رای گیری همه پرسی اعلام كرده اند كه بعضی از صندوقهای رای فاقد مهر رسمی بوده اند و حداقل اینكه سه مورد تقلب در اخذ رای گزارش شده است، كه فیلم آن هم گرفته شده است.
'تانا دو زوئلاتا' رئیس هیات بین المللی نظارت بر انتخابات هم اعلام كرده است 'همه پرسی در فضایی سیاسی برگزار شد كه شرایط فوق العاده (وضع اضطراری) بر كشور حاكم است و آزادیهای بنیادین اساسی برای برگزاری یك روند واقعا دمكراتیك بشدت محدود بوده است و فرصت برابر برای دو طرف این همه پرسی مطلقا مهیا نبود تا رای دهندگان بتوانند با چشم باز و آگاهی كامل تصمیم بگیرند و انتخاب كنند'.
هر چند تركیه یك عضو مهم 'ناتو' است، اما در حقیقت عضو بریده از این ائتلاف است. ناتو بر اساس اصول و ارزشهای دمكراتیك بنا نهاده شده است.
اردوغان سالهاست كه ترجیح داده است راه دعوا را با آمریكا و اروپا در پیش بگیرد و دشمنی با غرب را در میان مردم تركیه اشاعه می دهد و در عوض به روسیه اظهار دوستی می كند.
كشورهای عضو ناتو بهتر است هر آنچه را كه ممكن است برای كاستن از سطح گرایشهایش ظالمانه و دیكتاتورمنشانه اردوغان انجام دهند و مشوق دمكراسی خواهان در تركیه باشند.
طبق اعلام كاخ سفید، 'دونالد ترامپ' (رئیس جمهوری آمریكا) روز دوشنبه نتیجه همه پرسی تركیه را به اردوغان تبریك گفت. این حركت ترامپ بشدت تكان دهنده و غلط بود.
سرانجام اینكه، اگر هدف احیای دمكراسی در كشور تركیه است، باید این مهم با اهتمامی جدی پیگیری شود. میلیونها شهروند ترك هرگز نظام استبدادی را كه اردوغان بر كشور تحمیل كرده است، نمی خواهند. این مردم به سهم خود راههایی را پیدا خواهند كرد تا به آزادی و حقوق حقه خود نائل آیند.
اروپام**1591**1479
مترجم: اقدس السادات حسینی **ناشر:حسن سالك رضائی