تحلیلگر عرب: آیا سوریه شاهد تحول سیاسی و نظامی بزرگ خواهد بود؟

عطوان در سرمقاله امروز (شنبه) این روزنامه نوشت: توافقنامه ای كه نمایندگان روسیه، ایران و تركیه در شهر آستانه امضا كردند و به موجب آن «مناطق كاهش تنش» در سوریه برای اجرای طرح «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه كه پس از دیدارش با «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور تركیه و تماس تلفنی با «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریكا ارائه كرد، ایجاد می شود، می تواند «نقشه راه» واقعی و كارساز برای از بین بردن دو گروه (تروریستی) داعش و «هیأت تحریر الشام» یا همان جبهه النصره سابق و تثبیت آتش بس در سوریه و نیز احیای مذاكرات ژنو برای رسیدن به راه حل سیاسی را شكل دهد، البته اگر طرف ها به آن پایبند شوند و آن را به اجرا در بیاورند لیكن با نگاهی به سرنوشت توافقنامه های مشابه آن، تردیدهایی وجود دارد كه بدون آن كه غرق در خوش بینی شویم.
وی می افزاید، سه كشور ضامن توافقنامه (جدید) كه روسیه، ایران و تركیه هستند كشورهایی می باشند كه در زمین سوریه حرف اول را می زنند. ایران و روسیه از دولت سوریه و تركیه از گروه های مسلحی كه در فهرست گروه های میانه رو قرار دارند حمایت می كند.
این توافقنامه اجرای عملی «مناطق امن» در چهار منطقه از سوریه است كه شامل «ادلب»، «ریف دمشق»، «درعا» و منطقه «الرستن» در استان «حمص» می باشد، اما از آن جایی كه اصطلاح «مناطق امن» حساسیت هایی را نزد برخی طرف های سوری به ویژه دولت سوریه و برخی هم پیمانانش به وجود می آورد، دور زدن زبانی بر سر این اصطلاح رخ داد و مناطق امن با مناطق كاهش تنش جایگزین شد ولی معنا با اندكی اختلاف در نظر بسیاری یكی است.
مهمترین مساله در این «سند» از نظر ما این است كه به موجب آن سه كشور ضامن این توافقنامه، باید به نیروهای دولتی سوریه و معارضان مسلح كمك كنند تا با مبارزه با داعش و النصره و گروه های وابسته به این دو گروه كمك كنند و نیز تیم كاری تشكیل دهند تا مناطق امن طی پنج روز ایجاد شود.
عطوان می نویسد، این بند به معنای آن است كه گروه های مسلح به اصطلاح میانه رو شركت كننده در مذاكرات آستانه در كنار نیروهای ارتش سوریه و با حمایت ایران و روسیه و تركیه با گروه های داعش و جبهه النصره بجنگند و این یك انقلاب سیاسی و نظامی بزرگ و بی سابقه در بحران سوریه است.
گروه «جیش الاسلام» به سركردگی «محمد علوش» اجرای این بند را پیش از رفتن به آستانه آغاز كرد، آن هم زمانی كه جنگ های سختی علیه جبهه النصره در منطقه «الغوطه شرقی» طی روزهای اخیر به راه انداخت. در این درگیری های خونین نزدیك به 400 نفر از دو طرف كشته و صدها نفر دیگر نیز زخمی شدند؛ درگیری هایی كه همچنان ادامه دارد و همه میانجی گری ها برای توقف آن بی نتیجه مانده است.
سردبیررونامه رای الیوم ادامه داد: «بشار الجعفری» رئیس هیأت مذاكره كننده دولت سوریه بلافاصله از این توافقنامه استقبال كرد، اما هیأت معارضان مسلح به سركردگی علوش در مراسم امضای آن غایب شد؛ علاوه بر وجود ایران در كشورهای ناظر بر این منطقه امن دلایل دیگر و مهمی وجود دارد كه باعث خروج این هیأت شد و آن جنگ در اردوگاه ارتش سوریه یا در كنارش علیه گروه تروریستی جبهه النصره است كه اولا همپیمان بسیاری از این گروه ها بود و دوما مسیر سیاسی موازی برای تضمین اجرای انتقال سیاسی برای قدرت وجود ندارد.
وی معتقد است: این اولین بار نیست كه هیأت معارضان مسلح سوری از مذاكرات خارج می شوند و ما بر این باوریم كه آخرین بار هم نخواهد بود؛ هیأت معارضان مسلح سوری در نشست «آستانه4» در روز گذشته دچار تردید شدند، اما دخالت «هاكان فیدان» رئیس سازمان اطلاعات تركیه برای بازگردادندن شان به اتاق نشست ها و مشاركت در مذاكرات كافی بود.
عطوان می نویسد، توافقنامه جدید ایده آل نیست و با رجب طیب اردوغان كه جزئیات این توافقنامه را طی دیدارش با پوتین همتای روس اش در سوچی در روسیه تدوین كرد، موافقیم كه چه بسا بیش از 50 درصد از راه حل بحران سوریه را اگر با موفقیت به اجرا درآید و همه طرف ها به بندهای آن پایبند باشند، محقق می كند، چرا كه باعث خواهد شد، ده ها و چه بسا صدها هزار نفر از پناهندگان سوری در امنیت قرار گیرند و مواد غذایی و كمك های دارویی به مناطق مختلف سوریه خواهد رسید و از همه مهمتر آتش بس فوری برقرار می شود و خونریزی در سوریه متوقف شده و وضعیت انسانی میلیون ها سوری در چهار منطقه كاهش تنش بهتر می شود.
به اعتقاد عطوان، فرصت های موفقیت این توافقنامه عقلانی است، زیرا گزینه های جایگزین فاجعه بار است و ملت سوریه چشم به توقف خونریزی و نفس كشیدن پس از شش سال قتل و ویرانی دارد، اما در عین حال می توان گفت كه احتمال های «تخریب» نیز وجود دارد، زیرا برخی طرف ها (در سوریه) وجود دارند كه به حاشیه رانده شده و در این توافقنامه هیچ گونه نقشی به آنها داده نشده است و چه بسا همین طرف ها از طریق مزدوران و پول های خود تلاش كنند كه ته كشتی را سوراخ كنند، همان نقشی كه درباره توافقنامه های سابق بازی كردند.
خاورم**9366**1275
مترجم:صغری رحیمی*انتشار دهنده: مجید جعفری