جزییات نخستین قرارداد جدید نفتی در پساتحریم؛ از جذب سرمایه تا انتقال فناوری

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، نخستین قرارداد جدید نفتی در پساتحریم دوشنبه (دوازدهم تیرماه) بین شركت ملی نفت و كنسرسیوم بین المللی به رهبری شركت نفتی توتال فرانسه برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی امضا شد.
ارزش قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی چهار میلیارد و ٨٠٠ میلیون دلار است كه با به ثمر رسیدن آن، روزانه 56 میلیون مترمكعب (معادل 2 میلیارد فوت مكعب) به ظرفیت برداشت ایران از میدان گازی پارس جنوبی مشترك با قطر افزوده می‌شود.
با توجه به اینكه این قرارداد، نخستین قرارداد در قالب مدل جدید قرادادهای نفتی است كه پس از لغو تحریم ها به امضا می رسد، دارای اهمیت زیادی است.

**روند امضای قرارداد
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شركت ملی نفت ایران، با توجه به ضرورت توسعه فاز میدان مشترك گازی پارس جنوبی، مذاكرات با شركت توتال برای توسعه و بهره برداری فاز 11 پارس جنوبی در قالب قراردادهای جدید نفتی ایران از اوایل اردیبهشت ماه سال 1395 آغاز شد.
توافق‌نامه اصولی توسعه فاز 11 پارس جنوبی نیز در هجدهم آبان پارسال میان شركت ملی نفت ایران و كنسرسیومی متشكل از شركت‌های توتال فرانسه، شركت ملی نفت چین (سی.ان.پی.سی- CNPC) و شركت پترو پارس ایران، امضا شد.
در نهایت، «علی كاردر» مدیرعامل شركت ملی نفت ایران، «پاتریك پویان» مدیرعامل شركت نفتی توتال فرانسه، «لو» مدیرعامل شركت ملی نفت چین (اینترنشنال) و «عزت الله اكبری» مدیرعامل شركت پتروپارس، قرارداد نهایی توسعه فاز 11 پارس جنوبی را پس از نهایی كردن محورهای قرارداد امضا كردند.
این قرارداد شامل یك متن و 14 پیوست است كه جزییات طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی را مشخص می كند.

**مراحل قانونی عملیاتی كردن قرارداد
عقد این قرارداد به استناد ماده 11 قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت مصوب نوزدهم اردیبهشت ماه 1391 مجلس شورای اسلامی، با كسب مجوز از وزیر نفت، فقط با رعایت آیین نامه معاملات شركت ملی نفت ایران انجام شده است.
همچنین مصوبه هیات تطبیق قراردادهای نفتی در خصوص مغایرت نداشتن قرارداد با مصوبه هیات وزیران درباره شرایط عمومی، ساختار و الگوی قراردادهای بالادستی نفت و گاز اخذ شده است.
تاییدیه وزیر نفت درباره كلیات قرارداد (شامل قیمت، مدت و اعمال شرایط عمومی) به استناد تبصره ماده 39 قانون اساسنامه شركت ملی نفت ایران و مصوبه هیات وزیران نیز وجود دارد.

**اهداف این قرارداد
این طرح با هدف تولید حداكثری و پایدار روزانه 2 میلیارد فوت مكعب (برابر با حدود 56 میلیون مترمكعب) گاز غنی ترش از منابع بخش فراساحل فاز 11 میدان گازی مشترك پارس جنوبی و انتقال آن به خشكی اجرا می شود.
با اجرای این طرح برآورد می شود در 20 سال دوره قرارداد 335 میلیارد مترمكعب گاز طبیعی غنی و ترش از این میدان مشترك تولید شود كه از این گاز غنی ترش می توان حدود 290 میلیون بشكه میعانات گازی، 14 میلیون تن گاز مایع، 12 میلیون تن اتان و 2 میلیون تن گوگرد به همراه 315 میلیارد مترمكعب گاز سبك شیرین تولید كرد.

**الزام توتال به انتقال فناوری
بر اساس تعهد پیمانكار در قرارداد، اجرای این طرح با حداكثر ساخت داخل همراه است.
افزون بر وجود شریك ایرانی (پتروپارس) در سازمان اجرایی طرف دوم قرارداد، وی موظف به اجرای قانون «حداكثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تامین نیازهای كشور و تقویت آن ها در امر صادرات» مصوب ششم شهریورماه 1391 است.
همچنین، پیمانكار موظف به انجام تحقیق و توسعه مشترك در زمینه فناوری‎های ازدیاد برداشت با مركزهای تحقیقاتی ایران است.
مشاركت طرف قرارداد، موظف به انتقال فناوری در چهار سطح است:
الف- ارتقای توان شریك داخلی مشاركت طرح قرارداد یعنی شركت «پتروپارس» كه اصول و چگونگی آن در جی.ای. وی ( JVA) میان طرف ها با تایید شركت ملی نفت ایران مشخص می شود.
بر این اساس، راهكارهای مورد نیاز برای ارتقای ظرفیت‎ها و قابلیت‌های طرف ایرانی (شركت پتروپارس) در زمینه های مربوط به مهندسی و مدیریت مخزن، مدیریت پروژه های بزرگ گازی و مدیریت دارایی ها و تامین مالی را باید به روشنی تعیین تكلیف كنند.
شركت ملی نفت ایران نیز بر اجرای مفاد قرارداد میان اعضای مشاركت، نظارت كامل خواهد داشت.
ب- سطح دیگر انتقال فناوری، رشد ظرفیت‌های تحقیقاتی و دانشگاهی پژوهشكده ازدیاد برداشت (وابسته به وزارت نفت) زیر نظر شركت ملی نفت ایران است.
بر این اساس، برای برگزاری دوره‌های آموزشی حرفه ای، اجرای طرح های تحقیقاتی مشترك، توسعه آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و تبادل نیرو، قرارداد همكاری منعقد می شود.
ج- بر بهره گیری از حداكثر توان پیمانكاران و شركت های داخلی با هدف انتقال فناوری تاكید شد.
د- سطح دیگر انتقال فناوری، ارتقای توان فناورانه و مدیریتی شركت ملی نفت ایران است.
برای انتقال فناوری و استفاده حداكثری از توان داخل، در صورت تحقق نیافتن كمینه میزان كالا و خدمات خریداری شده از داخل از سوی پیمانكاران برنده شده در مناقصات، این پیمانكاران موظف به پرداخت جریمه می شوند.

**حفظ حاكمیت ملی بر مخزن گازی و تاسیسات
در این قرارداد تصریح شده مالكیت مخزن، هیدروكربورها استخراج شده و تاسیسات، همگی از ابتدا تا انتها متعلق به شركت ملی نفت ایران (از طرف جمهوری اسلامی ایران) است.

**سهم اعضای كنسرسیوم بین المللی
بر اساس این قرارداد، یك كنسرسیوم بین المللی به رهبری توتال فرانسه ایجاد شده است كه شاخه بین المللی شركت ملی نفت چین و پتروپارس ایران اعضای دیگر آن را تشكیل می دهند.
سهم توتال به عنوان رهبر این كنسرسیوم در این قرارداد 50.1 درصد است.
شاخه بین المللی شركت ملی نفت چین و پتروپارس ایران نیز به ترتیب 30 و 19.9 درصد سهم دارند.

**درآمدهای طرح
با فرض قیمت حدود 50 دلار برای هر بشكه نفت خام، بدون احتساب ارزش گاز شیرین، ارزش سایر محصولات قابل استحصال در طول دوره قرارداد بالغ بر 23 میلیارد دلار می شود.
ارزش گاز سبك شیرین تولیدی نیز با فرض هر مترمكعب 10 سنت دلار بالغ بر 31 میلیارد دلار می شود و در مجموع بر اساس قیمت‌های فعلی حامل‌های انرژی در بازار بین‌المللی، ارزش محصولات این طرح در طول دوره قرارداد برابر با 54 میلیارد دلار آمریكاست.
البته باید توجه كرد درآمد دولت از اجرای این طرح منحصر به دوران قرارداد نبوده و برآورد می شود ارزش تولیدات این میدان پس از پایان قرارداد (با قیمت‌های فرض شده حدود 50 دلار) بالغ بر 30 میلیارد دلار شود كه در نتیجه درآمد كشور از اجرای این طرح، از 84 میلیارد دلار با قیمت‌های كنونی نفت خام فراتر خواهد رفت.

**مراحل اجرای طرح
این طرح دارای 2 بخش است كه بخش اول، شامل حفاری 30 حلقه چاه (2 حلقه توصیفی و 28 حلقه توسعه ای) 2 سكوی تولیدی هر یك با 15 حلقه چاه جهت تولید 2 میلیارد فوت مكعب گاز (حدود56 میلیون مترمكعب) در روز و تاسیسات مربوط و دو رشته خط لوله 32 اینچ جمعا به طول 270 كیلومتر است.
بخش دوم طرح شامل سكوی فشارافزایی برای حفظ تولید از این میدان است كه جزو فناوری‎های پیچیده و منحصر به فرد در منطقه است و اهمیت اقتصادی بسیار زیادی دارد.

**زمان بندی اجرای طرح
مطابق زمانبندی پیش بینی شده، 40 ماه پس از امضای قرارداد، تولید اولیه از میدان آغاز می شود.
با توجه به پیچیدگی ساخت تاسیسات فشارافزایی در فاز دوم، 36 ماه زمان برای مطالعه و آماده سازی و 60 ماه زمان برای ساخت سكو در نظر گرفته شده است.

** هزینه اجرای طرح
برآورد هزینه مستقیم این طرح چهار میلیارد و 879 میلیون دلار است.
در این قرارداد طرف دوم (مشاركت توتال و همكاران) موظف به تامین همه منابع مالی مورد نیاز (اعم از مستقیم و غیرمستقیم) برای اجرای طرح است و شركت ملی نفت ایران تا پیش از آغاز تولید از میدان هیچ مبلغی به طرف دوم پرداخت نمی كند.
آغاز بازپرداخت به پیمانكار، فقط منوط به آغاز تولید از میدان و از محل بخشی از تولید آن است.

** شیوه بازپرداخت
بازپرداخت اصل هزینه سرمایه مستقیم طرف دوم، 10 ساله است كه در مقایسه با قراردادهای پیشین بیع متقابل (با دوره بازپرداخت چهار تا 6 ساله) یك دستاورد مهم خواهد بود.
میزان پرداخت دستمزد به پیمانكار در هر سال، وابسته به مقدار تولید از میدان است. پرداخت هزینه بهره برداری و هزینه سرمایه ای غیرمستقیم به صورت جاری خواهد بود.
همه هزینه های اشاره شده، باید بر اساس برنامه و بودجه عملیاتی سالیانه انجام شود و بازپرداخت آن‌ها منوط به اخذ تاییدیه های لازم از شركت ملی نفت ایران است.

**ساخت سكوهای فشار افزا برای نخستین بار در خاورمیانه
عملیات فاز دوم كه كلیدی ترین بخش این طرح است و برای نخستین بار در خاورمیانه انجام می شود، شامل یك یا دو سكوی فشارافزایی (حسب نتایج مطالعات آتی) با ظرفیت 2 میلیارد فوت مكعب استاندارد در روز برای تقویت فشار سیال تولیدی از سكوهای فاز 11 پس از افت فشار مخزن در سال های آتی است.
سكوی فشار افزایی اشاره شده دارای وزنی حدود 20 هزار تن است.
با آغاز كاهش تولید از سایر فازهای پارس جنوبی، اجرای طرح مشابه و ساخت سكوهای فشارافزایی برای سایر فازهای پارس جنوبی نیز یك ضرورت خواهد بود و از این منظر، اجرای این بخش از طرح در كشور و كسب دانش فنی ساخت این سكو، یك دستاورد مهم و حیاتی برای توسعه آتی میدان پارس جنوبی است.

**توجه به نكات زیست محیطی
از منظر زیست محیطی، با استفاده از گاز طبیعی حاصل از اجرای این طرح و جایگزینی آن با انواع سوخت‌های مایع، برآورد می شود سالیانه حدود 21 میلیون تن دی اكسید كرین و 1380 تن مونوكسید كربن ناشی از احتراق سوخت‎های فسیلی كاهش یابد.
همه استانداردهای زیست محیطی در اجرا و بهره برداری از طرح منظور شده است.

**پایان كار توسعه پارس جنوبی
فاز 11، آخرین فاز پارس جنوبی به شمار می رود كه هنوز وضعیت توسعه آن مشخص نشده بود و پیمانكاران و شركت های داخلی و بین المللی كه مسئولیت توسعه آن را برعهده داشته اند، تاكنون نتوانسته بودند به تعهدات خود عمل كنند.
توسعه فاز 11 در سال های گذشته به سرانجام نرسید. شركت های متعدد اروپایی، آسیایی و حتی ایرانی قرار بود توسعه این فاز را عهده دار شوند اما كار را به انجام نرساندند.
سایر فازهای پارس جنوبی در سال های گذشته، تعیین تكلیف شده اند، برخی از فازها به بهره برداری رسیده و سایر فازها در مرحله راه اندازی یا توسعه قرار دارند اما فاز 11 به دلایل مختلف، همواره بلاتكلیف باقی مانده بود.
بدین ترتیب با امضای قرارداد توسعه فاز 11، تكلیف روند توسعه همه فازهای پارس جنوبی مشخص شده است.
برای آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان با كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
IRNAeco@
https://t.me/irnaeco
اقتصام**2022*1961* گزارش: میثم طاهری* انتشار: مریم مسعود