تبدیل زیان 56 درصدی شستا به سود 12درصدی/ پرداخت 3هزار میلیارد تومان سود سالیانه به تامین اجتماعی

به گزارش ایرنا، «سیدرضا نوروززاده» كه حدود یكسال است از ایدرو(سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران) به شستا آمده،‌ مشكلات این مجموعه را ریشه و پایه‌ای می‌داند و تاكید دارد باید برای رفع آنها،‌ مسئولان ذیربط در وزارت رفاه و تامین اجتماعی، اقدامات زیربنایی انجام دهند. با این حال وی رویكرد كنونی در شستا را رو به بهبود دانست كه سبب رشد و بهبود عملكرد آن شده است.
وی در گفت‌وگوی مشروح با خبرنگاران ایرنا،‌ به تشریح اقدامات انجام شده در شستا،‌ وضعیت شركت‌های این مجموعه،‌ مشكلات و رویكردها و اقدامات انجام شده برای بهبود وضعیت این مجموعه پرداخت و از جمله دلایل رشد شستا در یكسال اخیر را «پایدار شدن سیستم مدیریت، رفع تحریم‌ها و سازماندهی فروش و خرید شركت‌های زیرمجموعه شستا» بیان كرد.

** ایرنا: از نگاه بیرونی، شستا مجموعه‌ای است با مشكلات متعدد و حتی دچار زیان؛ اكنون شستا در چه وضعیتی قرار دارد؟

- نوروززاده: از زمانی كه وارد شستا شدم،‌ نخستین برنامه‌ام مطالعه وضع موجود بود تا ببینم منابع و مصارف مجموعه چگونه است. شستا 9 هلدینگ دارد كه مهمترین آنها در حوزه نفت و گاز، پتروشیمی، دارویی، سیمان، صنایع عمومی و صدر تامین است. عمده كارخانه‌ها در سه هلدینگ تاپیكو (نفت و گاز و پتروشیمی تامین)، تیپیكو (سرمایه‌گذاری دارویی تامین) و سیمان قرار دارند.
در مطالعات انجام شده، این شركتها از سال 1391 تا 1393 سودآور بودند و از سال 1393تا 1395 باكاهش سود همراه شد‌ه‌اند بطوری كه 56 درصد افت سود داشتند.
این افت سود به ویژه در سال‌های 1393 تا 1394 به دلیل خارج شدن شركت‌های بزرگ از سبد پرتفوی شستا همچون «امیركبیر و جم» بود.
در عین حال از دیگر دلایل این كاهش سود «تغییر پایه پولی و نیاز به نقدینگی از سوی شركتها و افزایش سه برابری قیمت ارز» بود كه به این شركتها شوك وارد كرد.
در مجموع میزان سود این شركتها تا پایان سال 1393 از 1500 میلیارد تومان به پنج هزار میلیارد تومان رسید اما در سال 1394 سود این شركت ها با كاهش 56 درصدی،‌ به 2200 میلیارد تومان رسید.

** ایرنا: وضعیت منابع و مصارف شستا چگونه است؟

- نوروززاده: منابع و مصارف ورودی و خروجی به شستا از سال 1390 تا 25 خردادماه امسال 18 هزار میلیارد تومان بوده است و طبق روال سود شركت ها و هلدینگ ها به سازمان تامین اجتماعی تحویل داده می‌شود.
در سال 1395 با تشكیل كارگروه‌هایی در شركت‌های مجموعه شستا توانستیم مسیر جریان سقوط شركت‌ها را در مدت یكسال تغییر دهیم كه این امر به رشد 12 درصدی(خرداد 95 تا خرداد 96) منجر شد.
این رشد حاصل پایدار شدن سیستم مدیریت در مجموعه شستاست؛ ضمن آنكه رفع تحریم ها و مدیریت درست، در افزایش بازدهی شركتها نقش موثری داشته است. اكنون میزان دارایی شركت‌های شستا 30 تا 40 هزار میلیارد تومان است كه از سال 1390 تاكنون سالیانه سه هزار میلیارد تومان سود آن به سازمان تامین اجتماعی تحویل داده شده است.
با این حال هزینه سالیانه سازمان تامین اجتماعی 72هزار میلیارد تومان است كه شستا اكنون سالی سه هزار میلیارد تومان سود شركت‌های خود را به این سازمان پرداخت می كند.

** ایرنا: با توجه به بازدهی مجموعه شركت‌های شستا، نقش شركت‌های مختلفی كه در سال‌های گذشته بابت رد دیون به سازمان تامین اجتماعی واگذار شده، چقدر در سود و زیان شستا تاثیرگذار بوده است؟

- نوروززاده: بازدهی شركتها (18هزار میلیارد تومان)عدد قابل قبولی نیست و در این خصوص باید به سبد دارایی ها برگردیم.عمده دارایی كه به سازمان تامین اجتماعی فروخته شد، رد دیون بوده است. كارخانه هایی به اجبار به سازمان تامین اجتماعی دادند كه سبب شده مجموعه شستا كم بازده شود.
به طور نمونه،‌ كارخانه‌ای را به قیمت 4500 میلیارد تومان به شستا فروختند در حالی كه در سال نخست فقط 1700 میلیارد تومان زیان داشته است.
با این حال با اقدامات صورت گرفته، اكنون بازدهی این كارخانه مثبت شده و به 300 میلیارد تومان سوددهی رسیده است. در مجموع بازدهی شستا به دلیل همین واگذاری‌ها نامطلوب است و مجلس شورای اسلامی با مصوبه‌ای جلوی این واگذاری‌ها را گرفت.
افرادی كه در بازار سرمایه‌اند بر این باورند كه اگر به جای بنگاهداری همه چیز را بفروشیم و در بانك سپرده گذاری كنیم سود بیشتر و راحت‌تری را بدست می آوریم.
ما كه دیدگاه توسعه ای داریم معتقدیم اگر تنفس سه ساله به شركتها بدهیم و این تنفس با اصلاح ساختار و اساسنامه شستا همراه شود و شستا در یكی از شاخه‌های صنعتی حركت كند، می تواند اولا از سرمایه خود به درستی استفاده كند و دوم اینكه شركتها را تخصصی تر اداره كند كه نتیجه آن بازده بیشتر داریی‌ها خواهد شد.
در دنیا شركت‌های بزرگ در یك شاخه حركت می‌كنند. به طور نمونه شركت شل در نفت و گاز و شركت هایی نیز در عربستان در بخش پتروشیمی فعالیت می كنند. نمی شود همه شركتها با این همه تنوع را در 9 هلدینگ قرار دهیم و انتظار بازده سرمایه مناسب را داشته باشیم.
درست است اگر پول را به بازار سرمایه ببرند فوری 15 درصد سود می دهد اما نباید فراموش كرد كه با تورم 10 درصدی، بازدهی به پنج درصد می‌رسد؛ در حالی كه اكنون بازدهی شستا 15 درصد است. وظیفه صندوق‌هایی كه منابع مالی كارگران و بازنشستگان را مدیریت می كنند، حفظ ارزش پول برای آنهاست؛ آن هم از طریق سرمایه‌گذاری؛ این كار ضمن حفظ ارزش پول و تحصیل سود، اشتغال نیز ایجاد می كند.

** ایرنا: آیا فعالیت‌های متفاوت شركت‌های شستا در بخش‌های گوناگون، مشكلات این مجموعه را بیشتر نكرده است؟

- نوروززاده: دلیل اینكه شركت‌های شستا این همه تفاوت دارند، ‌نداشتن اساسنامه معتبر است. فعالیت سازمان گسترش و نوسازی صنایع(ایدرو) در بخش صنعت و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو) در بخش معدن و مجموعه شركت‌های نفتی روی بخش بالادستی نفت و گاز متمركزند و این سبب موفقیت آنها شده است.
اعتبارنامه سازمان گسترش و نوسازی صنایع در سال 1346 تنظیم و به مجلس برده شد و پس از تصویب این سازمان فعالیت خود را آغاز كرد. در واقع ابتدا قانون تاسیس نوشته و سپس سرمایه گذاری شروع شد در حالی كه شستا نه اساسنامه مشخصی دارد و نه حیطه فعالیت آن مشخص است. به طور نمونه اگر شستا در حوزه كشاورزی سابقه فعالیت داشته باشد در بخش كشاورزی و دامداری رشد می كند.
در حالی كه اگر بخواهیم بازده سرمایه قابل قبولی داشته باشیم باید ببینیم مزیت كنونی كشور در چیست؛ اكنون به غیر از بخش های معدن، نفت و گاز مزیت دیگری نداریم.
با این حال فعالیت ما نباید به گونه‌ای باشد كه در حوزه ای كه فعالیت می كنیم رقیب بخش خصوصی شویم. باید در حوزه‌ای سرمایه‌گذاری كنیم كه بخش خصوصی، توان ورد به آن حیطه‌ را ندارد.

** ایرنا: اخذ تسهیلات بانكی 10 هزار میلیارد تومانی شركت‌های زیرمجموعه شستا از بانكها، این شائبه را مطرح كرده كه این مجموعه برای انجام امورات خود با كمبود منابع مالی روبروست و حتی ممكن است ورشكست شده باشد.

- نوروززاده: اخذ اینگونه تسهیلات یك برنامه عادی و طبیعی است. میزان آن بالا نیست زیرا این شركتها نیاز به توسعه دارند و این تسهیلات را بااین هدف از بانكها می گیرند. با توجه به هدفگذاری های انجام شده،‌ این تسهیلات در پرو‍ژه‌های توسعه‌ای اخذ و به موقع براساس تعهدات منعقد شده با بانكها، اقساط پرداخت می‌شود و حتی تاخیری در این زمینه ندارند. به طور نمونه برای توسعه پالایشگاه ستاره خلیج فارس تاكنون چهار میلیارد یورو سرمایه‌گذاری شده است. اما اگر اخذ وام برای جبران هزینه‌های جاری سازمان تامین اجتماعی باشد جای نگرانی و به منزله نابودی است. در یكسال گذشته پس از پرداخت اقساط وام‌های سر رسید، به تامین اجتماعی سود خالص پرداخت شده است.

** ایرنا: آیا شستا برنامه‌ای برای عرضه دیگر شركت‌های زیرمجموعه خود به بورس دارد؟

- نوروززاده: اكنون شركت‌های عضو بورس شستا شامل هلدینگ‌های تاپیكو(نفت و گاز و پتروشیمی تامین) و تیپیكو (سرمایه‌گذاری دارویی تامین) است. از مجموعه شركت‌های سیمانی «سیمان تامین» در بورس نیست و درصدد عرضه در این بازار سرمایه هستیم.
در حال حاضر هلدینگ‌های حمل‌ونقل، صنایع عمومی و سیمان تامین را آماده می‌كنیم تا در زمره شركتهای بورس درآیند. از بورس درخواست كردیم وضعیت سه هلدینگ شستا را برای عرضه در بورس بررسی كند.
بورس در حال بررسی این سه هلدینگ است تا كمتر از پنج درصد از سهام آنها را در این بازار سرمایه عرضه كنیم تا كشف قیمت شود؛ بعد از آن تا 30 درصد سهام آن را در بورس واگذار می‌كنیم به طوری كه 64 درصد مجمع عمومی در اختیار شستا بماند.

** ایرنا: با توجه به حضور شركت‌های متعدد شستا در بورس، وضعیت كنونی این بازار سرمایه را چطور می‌بینید؟
- نوروززاده: در حال حاضر وضع بورس مناسب نیست اما امیدواریم كه با استقرار دولت دوازدهم و توجه دولت به امر اقتصاد، شاهد رونق بیشتر بورس باشیم؛ البته اكنون وضعیت بورسی شركت های شستا در حد انتظار ما نیست و با متمركز كردن سبدگردانی و تخصصی كردن این موضوع كه از این پس فقط از طریق هلدینگ صبا تأمین صورت خواهد گرفت، امید به بهبود قیمت سهام شركت‌های شستا بیشتر خواهد شد و سرمایه گذاران با رغبت بیشتری به سمت خرید سهام شركتهای شستا خواهند آمد.

** ایرنا: با توجه به فعالیت شستا در تولید سیمان،‌ انتقادهایی از وضعیت بازار آن و بحث قیمت‌شكنی از سوی تولیدكنندگان مطرح شده است.

- نوروززاده: اكنون وضعیت بازار سیمان در كشور مناسب نیست؛ امروز توان تولید 70میلیون تن سیمان را در كشور داریم اما در شرایط ركود، بازار كنونی توان خرید این میزان تولید را ندارد و همین مساله برای كارخانه‌ها به معضلی تبدیل شده است برای اینكه هزینه جاری خود را تامین كنند.
برخی واحدها تا مدتی برای جبران هزینه‌های خود، سیمان را زیر قیمت بازار رقابتی می‌فروختند و این سبب شده بود تا دلال‌ها با خرید و انبار كردن، سودهای زیادی ببرند.
برای جلوگیری از ادامه این روند، شستا در هماهنگی با بنیاد مستضعفان و بخش خصوصی یعنی انجمن صنفی تولیدكنندگان سیمان، به تفاهمی برای تعیین میزان تولید دست یافت. هرچند این میزان تولید كمتر از ظرفیت تولید است؛ اما برای جلوگیری از كاهش قیمت بازار، توافق شد هیچكدام از تولیدكنندگان زیر قیمت توافق شده نفروشند و وارد حوزه فروش یكدیگر نیز نشوند. درواقع مشتریان یكدیگر را با قیمت‌شكنی به سمت خود جلب نكنند.
با این هماهنگی‌ها، ظرفیت تولید را پایین آوردیم و توانسیتم وضعیت تولید و بازار را بهبود ببخشیم. اكنون شستا 40 درصد سیمان كشور را تولید می‌كند كه با مدیریت درست به گونه‌ای عمل كردیم اگر سود قابل توجهی نداشته باشیم تولید همراه زیان نیز نداشته باشیم.

** ایرنا:‌ فعالان بازار بورس در بخش دارو، از وضعیت این بخش ناراضی‌اند.

- نوروززاده: وضعیت شركت‌های دارویی با دیگر شركت‌های تولیدی متفاوت است؛ در واقع نه فقط شركت‌های دارویی شستا، بلكه همه تولیدكنندگان این بخش به دلیل تاخیر طولانی در دریافت پول داروهایی كه به بازار عرضه كرده بودند، هزینه‌های مالی آنها افزایش یافته و این امر سبب به حداقل رسیدن سود شده است.
دارو كالای مورد مصرف آحاد مردم و برای سلامتی است؛ شستا هرچند نهاد غیردولتی است اما نمی‌تواند با این كالا در بازار به دنبال كسب سود باشد. ما نباید به این دلیل كه سود دارو كم است بازار را برای كسب سود بیشتر تحت فشار قرار دهیم. تولیدكنندگان دارو اقلام مورد نیاز را به موقع عرضه می‌كنند تا كمبودی احساس نشود.
در حال حاضر شركت‌های شستا 40 درصد تولید داروی كشور را برعهده دارند. قیمت دارو باوجود افزایش قیمت دیگر كالاها، در 2 سال گذشته تغییری نكرده است؛ در واقع ما در این صنعت وظیفه ملی را برعهده ‌داریم.
گاهی از تفاوت قیمت داروی تولید ایران با داروی مشابه خارجی گفته می‌شود در حالی كه قیمت داروی ساخت داخل با فرمول مساوی، به هیچ عنوان قابل مقایسه با داروی مشابه خارجی نیست.

** ایرنا:‌ سهامداران پیگیر این هستند كه شستا آیا برنامه‌ای برای بهبود وضعیت ذوب‌آهن دارد؟

- نوروززاده: تراز مالی ذوب آهن نشان می‌دهد زیان 2 سال گذشته به تدریج كمتر شده به طوری كه امسال به سوددهی می‌رسد. این عملكرد به دلیل مدیریت درست در این مجموعه است.
ذوب‌آهن از كارخانه‌های زیانده بود زیرا در دولت گذشته 10هزار نفر نیروی كار جدید را به 6 هزار نیروی قبلی اضافه كردند.در واقع به همه این 16 هزار نفر ظلم شد زیرا نمی‌توانیم و نمی خواهیم آنها را اخراج كنیم؛ بنابراین مجبور شدیم این مجموعه را مدیریت و با سرمایه‌گذاری به سمت بهبود وضعیت سوق دهیم.
از جمله اقدامات انجام شده برای كاهش هزینه‌ها، امسال از یكی از هلدینگ‌های شستا كه در بخش انرژی در نیروگاه در شهرهای مشهد، بندرعباس و تبریز فعال است،‌ برق گرفتیم.
این واحدهای نیروگاهی برق تولیدی خود را در اختیار دولت قرار می‌دهند تا دولت به مصرف‌كننده بفروشد و پول نیروگاه را بدهد. در صورتی كه نیروگاه مصرف‌كننده داشته باشد می‌تواند از خط انتقال وزارت نیرو استفاده و فقط حق ترانزیت پرداخت كند و برق خود را به مصرف‌كننده بفروشد. این روش تامین برق در ذوب‌آهن سبب شد هزینه كارخانه‌ها كاهش می‌یابد.
از دیگر اقدامات انجام شده در ذوب‌آهن استفاده تركیبی از گندله و سنگ‌آهن در كوره بلند به جای سنگ‌آهن و كك است. این اقدامات هرچند زمان‌بر است اما سبب كاهش هزینه و حركت به سمت سوددهی می‌شود.

** ایرنا:‌ آیا در شستا ارزیاب كننده دارایی‌ها وجود دارد؟
نوروززاده: ارزیابی دارایی به آن شكلی كه به طور مداوم باشد نداریم؛ واحدی به نام هلدینگ «صبا تامین» به طور مداوم پایش و ارزیابی سهام مجموعه دارایی‌های شستا را انجام می‌دهد.
به طور مرتب شركت‌های زیرمجموعه شستا را پایش می‌كنیم. اگر قیمت سهام پایین آمد، با سبدگردانی قیمت سهام را مدیریت می كند كه ارزش دارایی و سهام حفظ شود.

** ایرنا:‌ گاهی اخباری درباره حضور بازنشستگان و همچنین افراد در هیات مدیره چند شركت زیرمجموعه شستا منتشر می‌شود.

- نوروززاده: گاهی مطالب منفی درباره وضعیت شستا مطرح می‌شود كه اذهان عمومی را نگران می‌كند. وقتی گفته می‌شود اشتباهای سنگین (در این مجموعه) رخ می‌دهد این فقط به منزله تشویش اذهان عمومی است. شركت های بورسی باید اطلاعات خود را به سازمان بورس بدهند تا این نهاد بگوید هر فردی در هیات مدیره كدام شركت است.
هیچ فردی حق ندارد در هیات مدیره و یا بخش‌های بیش از یك شركت فعال باشد؛ اگر در جای دیگر نیز فعالیت كند، محكوم به پس‌دادن همه حقوق و دریافتی‌هایی است كه تاكنون گرفته. درحال حاضر اطلاعات همه شركت‌ها و افراد در بورس است. اگر در مجموعه شستا افراد در بیش از یك شركت فعالند به ما بگویند تا تغییرات لازم را انجام دهیم.
درباره استفاده از بازنشستگان در شركت‌های زیرمجموعه شستا به دلیل اینكه ما از منابع عمومی استفاده نمی‌كنیم قانون به‌كارگیری بازنشستگان شامل ما نمی‌شود.
با این حال وزیر تعاون، كار و رفاه اجتماعی بخشنامه‌ كرده‌اند كه از بازنشستگان استفاده نكنیم. وقتی می‌توانیم افراد توانمند غیربازنشسته را جذب كنیم،‌ دلیلی برای استفاده از بازنشستگان نداریم. اگر اكنون بازنشسته‌ای در هیات مدیره باشد به دلیل اینكه مدیران برای مدت 2 سال انتخاب شده اند نمی توانیم تا پایان این زمان، آنها را تغییر دهیم؛ اما برنامه ما رعایت دقیق قانون است هم از نظر ماده 241 و هم از نظر عدم جذب بازنشسته.

برای آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان با كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
@IRNAeco
اقتصام**9123**2023**1561**گفت‌وگو: زهره دریغ‌گفتار، لطیف نكوئی**انتشار:مژگان توانا