موسویان استراتژی پنج وجهی عربستان و امارات در رابطه با موضوع هسته ای ایران را تشریح كرد

به گزارش ایرنا، نشست شورای آتلانتیك آمریكا در دو میزگرد برجام را مورد بحث قرار داد. سفرای آلمان، انگلیس، فرانسه و اتحادیه اروپا در میزگرد اول بر اجرای كامل برجام توسط ایران و شش قدرت جهانی و حمایت اتحادیه اروپا از استمرار این روند تاكید كردند و از دولت آمریكا خواستند كه به اجرای برجام پایبند بماند.
در میزگرد دوم سیدحسین موسویان دیپلمات پیشین ایران، حسین ایبیش از موسسه دولت‌های عربی خلیج فارس در واشنگتن و كدیر اوستون مدیر بنیاد ستا واشنگتن (اهل تركیه)، سیاست كشورهای منطقه در مورد برجام را مورد بحث قرار دادند.
در این بحث نیز به ویژه حسین ایبیش از موسسه عربی كه توسط امارات متحده عربی تاسیس و تامین مالی می‌شود، نیز با تكرار اتهامات عربستان و امارات، ایران را متهم به دخالت در كشورهای عربی و عامل بی ثباتی در منطقه دانست.
موسویان گفت: ایران 15 همسایه دارد كه هشت كشور غیرعرب و هفت كشور عرب هستند. كشورهای غیرعربی همگی از ابتدا با حل مسالمت آمیز بحران هسته‌ای موافق بودند و از برجام هم حمایت كرده‌اند.
وی افزود: از هفت كشور عربی همسایه ایران، عراق عضو شورای همكاری خلیج فارس نیست و حامی برجام است. در بین شش كشور عربی عضو شورای همكاری نیز عمان نقش سازنده و فعالی بین ایران و آمریكا برای موفقیت برجام ایفاء كرد. كویت و قطر سعی كرده‌اند میانه باشند. تنها عربستان و امارات دو كشوری هستند كه تمام عیار خصمانه رفتار كرده‌اند. دلیل اینكه من از بحرین نام نبردم این است كه كشور مستقلی به نام بحرین وجود ندارد و عملا مستعمره عربستان است.
عضو اسبق مذاكره كننده هسته ای كشورمان درعین حال افزود : امارات دو نبش بازی كرده، در بعد سیاسی - امنیتی خصمانه برخورد كرده اما در بعد اقتصادی بیشترین روابط تجاری را با ایران حفظ كرده است. با احتساب قاچاق كالا، اماراتی‌ها عمدتا بیشترین تجارت را با ایران داشته‌اند. بنابراین وقتی از منطقه صحبت می‌كنیم اكثریت منطقه موافق برجام هستند و عربستان و امارات در اقلیت هستند.
موسویان گفت: عربستان و امارات از ابتدای بحران هسته‌ای، قبل و بعد از برجام، در مورد ایران یك استراتژی پنج وجهی داشتند:
اول حمله نظامی، آنها از ابتدای بحران هسته‌ای در سال 1382 به آمریكا فشار آوردند كه به ایران حمله كند. اسناد آن هم توسط ویكی لیكس منتشر شده است. جان كری هم دو بار اخیرا افشاء كرد كه حتی در دوره مذاكرات هسته‌ای در دولت اوباما به آمریكا هم خواهان حمله به ایران بودند.
وی اضافه كرد: دوم، حداكثر تحریم و فشار به ایران كه این سیاست هم قبل و بعد از برجام ادامه داشته است و سوم، نقش و جایگاه منطقه‌ای صفر برای ایران. این سیاست هم قبل و بعد از برجام ثابت بوده و آنها می‌خواهند ایران نقشی در منطقه نداشته باشد.
این پژوهشگر دانشگاه پرینستون یادآور شد: چهارم، تعامل صفر آمریكا با ایران. به همین دلیل این دو كشور از اوباما متنفرند چون او به دنبال تعامل با ایران بود و متقابلا از ترامپ راضی هستند، زیرا كه او مخالف تعامل با ایران و در خط تشدید خصومت با ایران است.
موسویان ادامه داد: پنجم، قدرت دفاعی صفر برای ایران. آنها همیشه چه قبل و چه بعد از برجام دوست داشته‌اند كه ایران فاقد قدرت دفاعی و نظامی قابل توجهی باشد تا هر وقت مناسب بود به راحتی بتوان به ایران تجاوز نظامی كرد. همانطور كه ابتدای انقلاب با رفتن شاه فكر كردند موقعیت برای نابودی ایران فراهم شده است، كشور عربی عراق به ایران تجاوز كرد و شورای همكاری هم حمایت كرد.
پژوهشگر دانشگاه پرینستون آمریكا و عضو سابق گروه مذاكره كننده هسته ای كشورمان تاكید كرد: عربستان به تنهایی 97 میلیارد دلار به صدام حسین كمك كرد تا ایران را نابود كند. از این رو من در رفتار عربستان و امارات تفاوتی قبل و بعد از برجام نمی بینم.
وی درباره اتهامات به ایران در مورد نقش تخریبی و بی ثبات كننده در منطقه تصریح كرد: این مهمترین موضوعی است كه این روزها دولت ترامپ و اروپایی‌ها و كشورهای عربی متحدشان علیه ایران مطرح می‌كنند، اما شش عامل اصلی بی ثباتی‌های اخیر در منطقه‌ این است كه عرب‌ها به ایران تجاوز كردند و در تجاوز هشت ساله صدها هزار ایرانی را كشته و یا مجروح كردند. آمریكا به عراق حمله نظامی كرد و این كشور را بی ثبات كرد.
آمریكا به افغانستان حمله نظامی كرد و بعد از 16 سال اشغال نظامی، حالا 50% خاك این كشور در اختیار طالبان و القاعده قرار گرفته است. رشد و توسعه تروریسم تكفیری در منطقه كه اساسا با حملات نظامی آمریكا به عراق و افغانستان آغاز شد. آمریكا و اروپا و شورای همكاری خلیج فارس به لیبی حمله نظامی كردند و این كشور را از هم پاشاندند در حالی كه ایران در لیبی هیچ نفوذ و دخالتی نداشت و عربستان و آمریكا به یمن حمله نظامی كردند و مردم را كشتار می‌كنند.
موسویان افزود: جنگ‌ها و تجاوزات نظامی مذكور عامل اصلی بی ثباتی و رشد تروریسم در منطقه است كه آمریكا و متحدین عربش و تا حدی هم كشورهای اروپایی عامل آن هستند. این‌ها دلایلی هستند كه ایران در حقیقت آمریكا و متحدانش را عامل بحران‌های جاری دانسته و به شدت نگران سیاست‌های مخرب منطقه‌ای آنهاست. متقابلا ایران دو دولت عربی عراق و سوریه را از سقوط نجات داده است. اگر ایران نبود عراق و سوریه به اشغال داعش درآمده بودند و سقوط كرده بودند.
وی تاكید كرد: ما نیازمند یك گفت‌وگوی صادقانه در مورد ریشه‌ها و علل بحران‌های منطقه هستیم. شما هزاران مقاله در رسانه‌های آمریكا می‌خوانید كه ریشه تروریسم تكفیری در عربستان است و آنها حامی تروریسم هستند. ترامپ گفت كه آمریكا خالق داعش بوده است. هیلاری كلینتون گفت كه آمریكا در پیدایش طالبان و القاعده نقش داشته است.
پژوهشگر دانشگاه پرینستون آمریكا گفت: قبل از انتخابات ترامپ تصریح كرد كه عربستان بزرگترین منبع حامی تروریسم است اما بعد از انتخابات گفت كه عربستان شریك استراتژیك ما در مقابله با تروریسم است و ایران را متهم به حمایت از تروریست كرد! ما كه نمی فهمیم در این كشور چه می‌گذرد!
موسویان اظهار كرد: شما با هر شخصی در ایران صحبت كنید خواهید دید كه آمریكا و عربستان را حامی تروریسم می‌دانند. ایرانی‌ها معتقدند كه آمریكا نمی‌خواهد داعش بمیرد. در ایران راجع به بحران‌های منطقه‌ای تفاوتی بین جناح‌های سیاسی نیست. همه متفق هستند كه آمریكا و متحدینش عامل بحران‌های منطقه هستند.
وی ادامه داد: عده‌ای هم در ایران ترامپ را به كلینتون ترجیح می‌دادند چون معتقد بودند كه آمریكا را تضعیف می‌كند و این به نفع ایران است. البته مواضع فعلی ترامپ موجب تخریب اعتبار بین المللی آمریكا شده است.
در بخش دیگری از این نشست میهمانان به سووالات مختلف پاسخ دادند.
اسلوین مدیر جلسه گفت: عربستان و امارات معتقدند كه ایران نباید در كشورهای عربی دخالت كند؟
موسویان در این باره یادآور شد: این بدان معنی است كه عربستان چون یك كشور عربی است حق تجاوز نظامی به كشور عربی دیگر همچون یمن را دارد و می‌تواند به یمن یا هر كشور دیگر عربی حمله كند؟ این چه منطقی است؟ حق ایران در مورد كشورهای همسایه هم مرز مسلم است.
ایبیش در این نشست تاكید كرد: آقای موسویان دیدگاه ایران را به خوبی توضیح داد. اما عربستان و امارات با ظهور ایران به عنوان قدرت هژمون منطقه مخالف هستند و نگران عدم تعادل موجود هستند. در عین حال نقش ایران در سوریه مشكل آفرین بوده است. در یمن قبول دارم كه ائتلاف به رهبری سعودی موفق نبوده است اما طبق مصوبه سازمان ملل عمل شده است.
اوستون نیز توضیح داد: در تركیه هم نگرانی در مورد توسعه طلبی منطقه‌ای ایران وجود دارد همچون نقش ایران در سوریه و عراق كه مثبت نبوده است. تركیه همیشه هم با ایران رقابت كرده و هم همكاری و با جنگ آمریكا و شورای همكاری با ایران هم موافق نیست. منتهی تركیه ایران را قدرت مشروع و طبیعی درمنطقه می‌داند.
موسویان با اشاره به صحبت های مطرح شده یادآور شد: در مورد اتهامات آمریكا و متحدینش به نقش ایران در منطقه باید بگویم كه اقتدار منطقه‌ای ایران دو دلیل عمده دارد: دلیل اول: توان ایران در منطقه به خاطر واقعیت‌های انكارناپذیری است همچون موقعیت طبیعی و جغرافیایی و استراتژیك، رهبری بسیار قدرتمند، هشتاد میلیون نیروی انسانی توانمند و برخورداری از توان مقاومت در برابر تحریم‌ها و فشارهای آمریكا. ضمن اینكه ایران تنها كشور منطقه است كه برای تامین امنیت خود به قدرت‌های جهانی وابسته نیست.
وی افزود: دلیل دوم، عدم كارایی رهبران عرب، چند دهه فساد و دیكتاتوری و عدم وجود ساختارهای دموكراسی در كشورهای عربی است كه موجب فروپاشی اتحادیه عرب و شورای همكاری خلیج فارس شده است. رهبران عربی می‌خواهند با بزرگ كردن خطر ایران، مصیبت‌های واقعی كه خود عامل آن در جهان عرب هستند را در حاشیه قرار دهند. به هر حال این اوضاع آشفته در جهان عرب، نیز موجب رشد اقتدار منطقه ای ایران شده بدون اینكه ایران نقشی داشته باشد.
ایبیش در این باره عنوان كرد: اینكه ایران در ایجاد مشكلات جهان عرب نقش داشته. باید نقش ایران از بازیگران غیردولتی و سوءاستفاده از مشكلات جاری در جهان عرب را مورد سووال قرار داد.
موسویان در این باره این پرسش را مطرح كرد: آیا شروع اعتراض‌های مردمی در جهان عرب كه با بهار عربی نمایان و موجب سقوط برخی دولت‌های عربی شد، ربطی به دخالت یا نقش ایران داشت؟
اسلوین در این باره توضیح داد: ضمنا فراموش هم نكنیم كه آمریكا و متحدین عربش از گروه‌های به اصطلاح آزادی بخش در بحران‌های عربی حمایت كردند كه این گروه‌ها افراطی و تروریست بودند.

**پرسش حاضران
در ادامه حاضران در این نشست سووالاتی را مطرح كردند.
از جمله این پرسش ها این بود كه سعودی‌ها در واشنگتن میلیون‌ها دلار هزینه می‌كنند كه سیاست‌های تخریبی ترامپ علیه ایران افزایش یابد؟ ایران چه اقداماتی برای گفت‌وگو و حل مشكلات با عربستان انجام داده است؟ كه موسویان در این باره گفت: اقدامات در دو سطح رسمی و غیررسمی بوده است. وزیر خارجه كویت به نمایندگی از شورای همكاری به ایران آمد، نگرانی‌های اصلی شورا را مطرح كرد و با پاسخ مثبت رییس جمهوری ایران مواجه شد.
این دیپلمات اسبق كشورمان افزود: دكتر روحانی به كویت و قطر سفر كرد و آمادگی ایران برای گفت‌وگو و همكاری جهت حل همه نگرانی‌های دو طرف را اعلام كرد. شرایط به گونه‌ای شد كه عمان و كویت و قطر برای یك گفت وگوی همه جانبه با ایران اعلام آمادگی كردند اما عربستان مانع شد. عربستان قبلا با ابتكار سفر وزیر خارجه كویت موافقت كرده بود با این پیش فرض كه ایران منفی برخورد خواهد كرد اما وقتی كه ایران مثبت برخورد كرد، مانع پیشرفت كار شد.
وی گفت: در سطح غیررسمی طی سال‌های گذشته، جلسات خط دو دیپلماسی زیادی به ابتكار اروپایی‌ها و ژاپنی‌ها تشكیل شد كه ایران در تمام موارد مثبت و سعودی‌ها منفی برخورد كردند. این ادعای من نیست شما اگر از اروپایی‌ها و آمریكایی‌ها و ژاپنی‌ها بپرسید همین واقعیت را خواهند گفت.
موسویان تصریح كرد: سعودی‌ها احساس می‌كنند كه در منطقه دست را به ایران باخته‌اند و می‌خواهند با توسل به اقدامات خصمانه آمریكا، ایران را تضعیف نموده تا به بالانس با ایران برسند بعد پای میز مذاكره بیایند. این اتفاق نخواهد افتاد و روند تحولات روزبه روز به ضرر سعودی‌ها بوده و آنها ضعیف تر شده و خواهند شد.
پژوهشگر دانشگاه پرینستون آمریكا عنوان كرد: محمدجوادظریف آماده است كه در جلسه 1+6 یعنی وزرای خارجه شش كشور خلیج فارس و ایران شركت كند؛ مشابه جلسه 1+5 قدرت‌های جهانی با ایران.
ایبیش نیز در این بخش یاداور شد: سفر وزیر خارجه كویت مهمترین مشكل مذاكره با ایران را آشكار كرد زیرا واقعیت 'دو ایران' را بروز داد. گفت‌وگو با روحانی و ظریف، گفت‌وگو با یك نوع ایران است در حالی كه سپاه پاسداران و نیروی قدس از ایران دیگری صحبت می‌كنند. روحانی و ظریف حرف‌های خوبی زدند اما وقتی مكتوب ایران آمد متفاوت بود زیرا نیروهای تاثیرگذار دیگری در تدوین آن دخالت داشته اند. لذا شما با دو نوع ایران مواجه هستید. از این موضوع كه بگذرید حرف آقای موسویان درست است كه كشورهای خلیج فارس احساس می‌كنند كه بالانس منطقه به نفع ایران و به ضرر آنها تغییر كرده و به همین دلیل ایران موافق گفت‌وگوست و عربستان مخالف.
اسلوین نیز گفت: بعد از اعدام شیخ نمر، سفارت عربستان در ایران به آتش كشیده شد اما الان ایران با اعزام هیات سعودی برای بازسازی سفارت موافقت كرده و مراسم حج هم به خوبی انجام شده است.
ایبیش با اشاره به مطرح شدن این صحبت ها افزود: درست است. تحولات مثبتی رخ داده است. اما سعودی‌ها می‌گویند فقط در مورد حج بوده است.
وی در ادامه در پاسخ به این پرسش كه ایران به ایجاد هژمونی متهم می‌شود، به چه معنی چیست؟ گفت: هژمونی یعنی تلاش برای نفوذی فراتر از روابط معمول سیاسی و اقتصادی بر كشورها برای دیكته كردن سیاست‌های امنیتی و دفاعی. سوریه نمونه است. دولت سوریه الان استقلالی ندارد و تحت نفوذ ایران است. دولت سوریه بدون حمایت ایران و روسیه در سال 2016 سقوط كرده بود.
موسویان نیز در این باره یادآور شد: سوریه نمونه خوبی برای درك معنی هژمونی نیست. چون ده‌ها هزار تروریست از كشورهای خارجی سازماندهی شده به سوریه صادر شدند برای ساقط كردن حكومت سوریه و ایران هم از دولت سوریه برای مقابله با این تروریست‌ها كه سوری هم نبودند، حمایت كرده است. برخی آمار می‌گوید كه بالغ بر 110 هزار تروریست را وارد سوریه كردند. همه دنیا هم می‌دانند كه چه كشورهایی این تروریست‌ها را به سوریه صادر كردند و پول و اسلحه دادند و از مرزهای چه كشوری وارد شدند. لذا سوریه میدان مقابله كشورهای حامی تروریست و كشورهای ضدتروریست است.
وی ادامه داد: برای اینكه معنی واقعی هژمونی را بفهمید به تجاوز سعودی به بحرین بنگرید كه امروزه سعودی‌ها چگونه نفوذ و سلطه بر بحرین دارند. به رفتار سعودی‌ها با قطر نگاه كنید كه یك سیاست صدرصد هژمونیك برای سلطه برقطر بود. این خود مقامات قطر هستند كه می‌گویند سعودی به حاكمیت قطر احترام نمی گذارد، مداخله می‌كند و از ما توقع یك كشور دست نشانده باشیم. اگر می‌خواهید منظور آنها از اتهامات به ایران درمورد هژمونی را درك كنید، این ها مثال‌های واقعی و عملی هستند.
در ادامه این پرسش مطرح شد كه حسن روحانی منتخب مردم است و سیاست‌های اعتدالی و مدرن او را ازسخنرانی وی در سازمان ملل می‌توان متوجه شد. اما در مقابل ایشان نیروهای دیگری هستند كه خود را ضامن حفظ خلوص انقلاب می‌دانند و سیاست‌های متفاوتی را دنبال می‌كنند. این تنش در بالاترین سطوح ایران مشاهده می‌شود. شما آینده این تضاد را چه می‌بینید؟
موسویان در پاسخ توضیح داد: من كاملا موافقم كه ایران یك جامعه متنوع دارد و سیستم حكومتی متفاوت با كشورهایی مثل عربستان دارد. ما پارلمان داریم كه طبق قانون اساسی هیچ قدرتی نمی تواند آن را منحل كند. نمایندگان پارلمان ما هم از دولت احمدی نژاد و هم از دولت روحانی انتقاد می‌كنند. دولت و دستگاه قضا دو قوه مستقل هستند. قوه قضاییه در اختیار دولت نیست. ما اصولگرا داریم، اصلاح طلب داریم و اعتدال گرا. در بسیاری از موارد سیستم حكومتی ایران و آمریكا شباهت دارد. شما هم كنگره‌ای دارید كه مستقل است و در اختیار دولت نیست.
این دیپلمات پیشین كشورمان اظهار كرد: اما ساختار تصمیم گیری در ایران بهتر از آمریكاست. برای مثال در موضوع برجام دنیا نمی‌فهمد چه كسی در آمریكا تصمیم می‌گیرد دولت یا كنگره. دولت اوباما تایید كرد و كنگره كارشكنی كرد. امروز نیز حتی اروپایی‌ها هم در مورد سرنوشت برجام در آمریگا گیج هستند و نمی فهمند چه می‌گذرد.
مخالفت‌ها در ایران با برجام بیش از آمریكا بود. حتی وزیر خارجه را متهم به خیانت و نوكری آمریكا كردند. اما ساختار تصمیم گیری ما به گونه‌ای است كه اجازه چنین بلاتكلیفی در تصمیمات مهم را نمی دهد. شورای عالی امنیت ملی ایران با حضور همه مقامات كلیدی همچون رییس جمهوری، رییس مجلس، رییس قوه قضاییه، وزیرخارجه، وزیر دفاع، فرماندهان ارشد نیروهای مسلح تشكیل می‌شود و تصمیمات این شورا بعد از تایید مقام معظم رهبری به عنوان تصمیمات ملی اجراء می‌شود. به همین دلیل ایران در اجرای تعهدات برجامی خود كامل و موفق عمل كرده و آمریكا قصورات متعدد داشته است.
وی گفت: مطالبی كه در این نشست در مورد دو حاكمیتی در ایران مطرح شد درست نیست. دوحاكمیتی در مورد سیستم آمریكا صدق می‌كند. كشورهای عربی منطقه كه سیستمی دارند كه همه چیز به تصمیمات یك فرد برمی گردد.
در ادامه خبرنگار رویترز این پرسش را مطرح كرد: من به موسویان برای مقاله اخیرش در لس آنجلس تایمز تبریك می گویم كه بسیار خوب بود. اما سئوال من این است كه مشكل ترامپ با برجام چیست؟ آیا بخاطر مسائل ژئوپولتیكی است یا چیز دیگر؟
اسلوین در این باره اظهار كرد: هیچ كس نمی فهمد. ترامپ می‌گوید دولت اوباما بد مذاكره كرده است. هر كس در جریان مذاكرات بود می‌فهمید كه هر دو طرف باید انعطاف به خرج می‌دادند تا تفاهم حاصل می‌شد. مثلا آمریكا محدودیت‌ها در غنی سازی را برای 20 سال می‌خواست و ایران صفر سال. لذا در حد وسط این دو موضع توافق كردند.
وی افزود: ترامپ سیاست جدیدی در مورد ایران می‌خواهد. شنیدم كه شورای امنیت ملی آمریكا به نتیجه رسیده‌اند كه برجام را تایید كنند اما سخت گیری‌های زیادی در مورد سایر مسایل داشته باشند. اما ترامپ گوش به حرف شورای امنیت ملی خود هم نمی دهد بر عكس ایران. لذا همه منتظر تصمیم جدید ترامپ هستیم.
وی تاكید كرد: من به ترامپ توصیه می‌كنم كه برجام را حفظ كند و اگر می‌خواهد راجع به سایر مسایل با ایران صحبت كند.
موسویان نیز در ادامه در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینكه چرا حقوق اقلیت بهایی در ایران نقض می‌شود؟ عنوان كرد: سخنگوی قوه قضائیه ایران گفته كه بهایی‌ها از حقوق شهروندی برخوردارند و اگر دستگیری از اقلیت بهایی هست به خاطر موارد امنیتی است.
وی همچنین در پاسخ به پرسش دیگری درباره روابط تركیه و ایران یاداور شد: تركیه و ایران دو قدرت منطقه با تاریخ و تمدن بزرگ هستند و 400 سال اخیر هم با هم در صلح بسر برده اند. دو كشور در مورد سوریه دچار اختلاف شدند منتهی اكنون ائتلاف ایران- روسیه - تركیه تنها ائتلاف منطقه‌ای - بین المللی است كه موثر عمل می‌كند و بقیه ائتلاف‌ها هیچ هستند. ایران و تركیه در مورد بحران قطر و عراق مواضع مشترك و همكاری فعال دارند. لذا روابط ایران و تركیه بسیار بهتر از آن است كه عنوان می‌شود و ماهیت آن با روابط عربستان و امارات با ایران كاملا متفاوت است.
شبك**1983**1392**دریافت كننده: مرتضی رنجبران**انتشار: ابوالفضل بابایی